Το τέλος του 2023 βρίσκει την Ελλάδα να έχει αλλάξει σελίδα και να έχει αφήσει πίσω της τα πέτρινα χρόνια των μνημονίων και της ανυποληψίας. Μετά από την S&P χθες και η Fitch από τους μεγάλους οίκους αξιολόγησης έδωσε την Ελλάδα επενδυτική αξιολόγηση, κάτι που αναμένεται να συμβεί και από την Moody’s στην επόμενη προγραμματισμένη αξιολόγηση της χώρας.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι εκτός από την ιστορική 3άδα των οίκων αξιολόγησης, είχαν προηγηθεί Scope και DBRS, οι οποίες είχαν δώσει στην Ελλάδα επενδυτική αξιολόγηση. Μετά από την χθεσινοβραδινή θετική εξέλιξη από τη Fitch, τα ελληνικά ομόλογα θα βρεθούν στους κορυφαίους δείκτες που παρακολουθούν οι διαχειριστές και χαρτοφυλάκια, καθώς για την ένταξη στον δείκτη Bloomberg Barclays, χρειάζονται δύο investment grade αξιολόγησης από Moody’s, Standard & Poor’s και Fitch (ο στόχος επετεύχθη πλέον), για τον iBoxx χρειάζεται αξιολόγηση επενδυτικής βαθμίδας κατά μέσο όρο από τους τρεις παραπάνω (επίσης) και για τον FTSE Russell χρειάζεται αναβάθμιση στη βαθμίδα «Α-» τόσο από τη Standard & Poor’s όσο και από τη Moody’s (δεν έχει επιτευχθεί ακόμη).
Όλα τα παραπάνω θετικά νέα σε καμία περίπτωση δεν σημαίνουν, ότι από εδώ και πέρα ο δρόμος για την χώρα είναι στρωμένος με ροδοπέταλα. Υπάρχει ακόμη δρόμος μέχρι να επιστρέψει εκεί που ήταν στο τέλος του 2009, όταν και μαζεύτηκαν μαύρα σύννεφα στον ουρανό της ελληνικής οικονομίας. Όμως η πραγματικότητα είναι ότι η Ελλάδα μπήκε ξανά στον παγκόσμιο επενδυτικό χάρτη.
Όπως σημειώνει ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, σχολιάζοντας την χθεσινή εξέλιξη, «η αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας από τον οίκο Fitch επισημοποιεί την ανάδειξη της Ελλάδας στην επενδυτική κατηγορία από την πλευρά της πιστοληπτικής αξιολόγησης. Είναι μια μεγάλη εθνική επιτυχία!».
Και σημειώνει στην σχετική του δήλωση «η Fitch είναι ο τρίτος – από τους τέσσερις αναγνωρισμένους από την ΕΚΤ – οίκος αξιολόγησης που απονέμει τους τελευταίους μήνες στη χώρα μας το καθεστώς της επενδυτικής βαθμίδας. Γεγονός που πιστοποιεί την πρόοδο της ελληνικής οικονομίας και τις ακόμη πιο θετικές προοπτικές που διανοίγονται με την εφαρμογή της πολιτικής μας. Δημιουργεί παράλληλα τις προϋποθέσεις για περαιτέρω ενίσχυση της εισροής επενδύσεων, καλύτερες συνθήκες χρηματοδότησης της οικονομίας, ανάπτυξη και αύξηση της απασχόλησης».
Οι λόγοι της αναβάθμισης
Σύμφωνα με την Fitch αναμένεται ότι το χρέος της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ θα παραμείνει σε σημαντική πτωτική τάση, χάρη στη σταθερή ονομαστική ανάπτυξη, την πάνω από τον στόχο εκτέλεση του προϋπολογισμού και την ευνοϊκή δομή εξυπηρέτησης του χρέους.
Παράλληλα, σημειώνει ότι «αξιολογούμε επίσης τους κινδύνους πολιτικής ως σχετικά χαμηλούς, με σταθερό πολιτικό υπόβαθρο και καλά εδραιωμένη δημοσιονομική σύνεση».
Επίσης, αναφέρει ότι ο δείκτης χρέους θα μειωθεί στο 160,8% φέτος και στο 141,2% το 2027 από 171,4% το 2022. Η προβλεπόμενη μείωση του δείκτη χρέους κατά 65 ποσοστιαίες μονάδες από το υψηλό της πανδημίας του 205% του ΑΕΠ είναι από τις καλύτερες επιδόσεις οποιουδήποτε κράτους με αξιολόγηση Fitch, αν και ο δείκτης χρέους εξακολουθεί να προβλέπεται να είναι κοντά στο 3x του διάμεσου «BBB».
Ελαφρυντικοί παράγοντες όπως το χαμηλό κόστος εξυπηρέτησης του χρέους, οι πολύ μεγάλες διάρκειες (18 έτη) και το σημαντικό ρευστό ταμειακό απόθεμα ασφαλείας (περίπου 16,5% του ΑΕΠ στα μέσα Νοεμβρίου) μειώνουν τους κινδύνους των δημόσιων οικονομικών.
Σε ό,τι αφορά τη δημοσιονομική πορεία, η Fitch αναφέρει ότι η Ελλάδα διατηρεί υψηλή δέσμευση για δημοσιονομική εξυγίανση, με το πρωτογενές πλεόνασμα να αναμένεται να αυξηθεί στο 1,1% του ΑΕΠ το 2023 και κατά μέσο όρο στο 2,2% το 2024-2025 σύμφωνα με τις προβλέψεις μας. Με μέσο όρο 1,1 % του ΑΕΠ το 2024-25, το ονομαστικό έλλειμμα θα είναι πολύ χαμηλότερο από τη διάμεση τιμή «BBB» (2,8 %).
Η δημοσιονομική σύνεση βασίζεται σε συντηρητικές παραδοχές δαπανών στους πρόσφατους προϋπολογισμούς (και το ίδιο ισχύει και στον προϋπολογισμό του 2024), με την υπεραπόδοση των εσόδων να παρέχει δημοσιονομικό χώρο για προσωρινές δαπάνες: το 2023 αυτό περιελάμβανε μέτρα που σχετίζονται με την ενεργειακή κρίση και την κλιματική αλλαγή.
Η Fitch αναμένει πλέον ότι η ελληνική οικονομία θα αναπτυχθεί κατά 2,4% το 2023, που αποτελεί μια ήπια ανοδική αναθεώρηση από την τελευταία της εκτίμηση και αξιολόγηση. Αυτό αντανακλά μια καλύτερη από την αναμενόμενη απόδοση του σκέλος της κατανάλωσης τα τελευταία τρίμηνα και την προσδοκία του οίκου για μια συνεχιζόμενη ισχυρή απόδοση των επενδύσεων.
«Αναμένουμε ότι η ανάπτυξη το 2024-2025 θα παραμείνει σε παρόμοια επίπεδα (κατά μέσο όρο 2,4%), υποστηριζόμενη από τον χαμηλότερο πληθωρισμό, τη συνεχιζόμενη απορρόφηση των πόρων της ΕΕ και τη βελτίωση της οικονομικής εμπιστοσύνης. Τα downside risks αφορούν κυρίως εξωτερικούς παράγοντες και τις εξελίξεις, αν και η Ελλάδα έχει αποδειχθεί γενικά ανθεκτική στην αποδυνάμωση της ζήτησης σε βασικούς εμπορικούς εταίρους, εν μέρει χάρη στις σταθερές επιδόσεις στους τομείς των υπηρεσιών».
Βλέπει μεγαλύτερη βελτίωση του ενεργητικού των τραπεζών
Ο δείκτης του εγχώριου τραπεζικού κλάδου βελτιώθηκε σε «bb» από «b» μετά τις αναβαθμίσεις της Fitch για τις αξιολογήσεις βιωσιμότητας των τεσσάρων συστημικών τραπεζών τον Σεπτέμβριο του 2023. Οι αναβαθμίσεις αντανακλούσαν κυρίως διαρθρωτικές βελτιώσεις στην κερδοφορία των τραπεζών, με αποτέλεσμα την κεφαλαιακή ενίσχυση και τις συνεχείς βελτιώσεις της ποιότητας του ενεργητικού. Η κεφαλαιοποίηση του τραπεζικού τομέα ήταν στο 17,3% τον Ιούνιο, ενώ σε συνολικό επίπεδο το μερίδιο των μη εξυπηρετούμενων δανείων είχε μειωθεί ελαφρώς στο 8,6% στο β’ τρίμηνο του έτους που συγκρίνεται με 8,7% στα τέλη του 2022 και με το υψηλό του 46% το 2017.
«Αναμένουμε περαιτέρω βελτίωση της ποιότητας του ενεργητικού βραχυπρόθεσμα έως μεσοπρόθεσμα, αλλά με πιο ήπιο ρυθμό, με τις εκποιήσεις περιουσιακών στοιχείων να διαδραματίζουν μικρότερο ρόλο. Η πιστωτική επέκταση συνέχισε να αποδυναμώνεται το 2023, συμπεριλαμβανομένων των στεγαστικών και των καταναλωτικών, αλλά αναμένουμε ότι θα επιταχυνθεί το 2024 εν μέρει καθώς οι διάφοροι παράγοντες προσαρμόζονται σε ένα περιβάλλον υψηλότερων επιτοκίων», αναφέρει η Fitch.
Μέτριοι κίνδυνοι πληθωρισμού: Η Fitch προβλέπει ότι ο ετήσιος εναρμονισμένος πληθωρισμός θα είναι κατά μέσο όρο στο 4,4% το 2023 και θα υποχωρήσει σταδιακά στο 2,9% το 2024 και στο 2% το 2025. Η δυναμική της αγοράς εργασίας θα υποστηρίξει αύξηση των μισθών της τάξης του 7% φέτος, εκτιμά ο οίκος και πιθανότατα σε παρόμοια επίπεδα το επόμενο έτος, με την ανεργία να πλησιάζει σταδιακά τα επίπεδα του 2019 (και ορισμένοι κλάδοι να αντιμετωπίζουν τώρα ελλείψεις εργατικού δυναμικού). Αυτό θα διατηρήσει ορισμένους ανοδικούς κινδύνους σε ότι αφορά τον πληθωρισμό.
Έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών: Η Fitch συνεχίζει να αναμένει μια σταδιακή βελτίωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (CAD) κατά την προβλεπόμενη περίοδο χάρη στη βελτίωση των όρων εμπορίου και την έντονη αύξηση των εξαγωγών υπηρεσιών. Με μέσο όρο 6,1% το 2023-2025, το CAD θα παραμείνει μεταξύ των υψηλότερων στην Ευρωζώνη, αλλά θα χρηματοδοτηθεί από τις αυξανόμενες καθαρές εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων και τις μεταβιβάσεις πόρων της ΕΕ. Αυτό θα βοηθήσει στη μείωση των εξωτερικών κινδύνων. Η Fitch προβλέπει ότι η θέση του καθαρού εξωτερικού χρέους θα βελτιωθεί κάπως χάρη στην απομόχλευση του δημόσιου τομέα, αν και στο προβλεπόμενο 108,3% του ΑΕΠ θα είναι πολύ πάνω από την τρέχουσα μέση τιμή «BBB» του 2,6%.