Καλά και ειδυλλιακά τα προαναφερόμενα. Είναι, όμως και στην πραγματικότητα έτσι; Ας ξεκινήσουμε από τα απλά. Στην περίπτωση που η χώρα δεν καταφέρει να βγει στις αγορές με βάση τις οικονομικές της επιδόσεις σε συνδυασμό με τη ρύθμιση του χρέους και τις απλές εγγυήσεις των δανειστών είναι σίγουρο το τέταρτο μνημόνιο.
Το ΔΝΤ αναφερόμενο στη ρύθμιση του χρέους κάνει λόγο για αναγκαίες μεταρρυθμίσεις και τη σύνδεση της ρύθμισης του χρέους με την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων. Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι πως με τη μία ή την άλλη μορφή θα υπάρχει ένα είδος μνημονίου, λιγότερο ή περισσότερο δεσμευτικό και επαχθές ανάλογα με την πρόοδο που θα κάνει η ελληνική οικονομία στο προσεχές διάστημα.
Η τρίτη λύση η οποία είναι η πλέον ευνοϊκή για τη χώρα και στηρίζεται στην έξοδο στις αγορές συνδέεται και αυτή με μνημόνιο. Μόνο που σε αυτή την περίπτωση θα είναι επιλογή της κυβέρνησης αν θα κάνει η χρήση ή όχι. Και να εξηγούμαστε. Για λόγους ασφαλείας η έξοδος της χώρας στις αγορές μετά τη λήξη του προγράμματος το 2018 θα συνοδευτεί, σύμφωνα με πληροφορίες που δημοσιεύτηκαν, με μία προληπτική πιστωτική γραμμή από τον ESM, ούτως ώστε να αντιμετωπιστούν τυχόν προβλήματα που ενδέχεται να προκύψουν από ενδεχόμενη κερδοσκοπία στα ομόλογα που θα θελήσει να εκδώσει η Ελλάδα.
Μία τέτοια πιστωτική γραμμή, σύμφωνα με τα ισχύοντα, απαιτεί εκ των προτέρων ένα μνημόνιο, στο οποίο θα περιγράφονται οι πολιτικές που θα εφαρμοστούν, ενώ θα προβλέπονται και τακτικοί, συνήθως τριμηνιαίοι, έλεγχοι της πορείας των προϋπολογισμών.
Το αν η χώρα μας θα κάνει χρήση ή όχι εξαρτάται από την ίδια και στην πραγματικότητα θα εξαρτηθεί από τις συνθήκες που θα έχουν διαμορφωθεί στις αγορές όταν επιχειρηθεί η έξοδος και το πως θα αντιμετωπιστούν τα ελληνικά ομόλογα.
Αν οι συνθήκες είναι άσχημες και το κόστος δανεισμού πολύ υψηλό, η Ελλάδα θα μπορεί να κάνει χρήση της προαιρετικής πιστωτικής γραμμής του ESM, να δανειστεί με χαμηλό επιτόκιο και επομένως να εφαρμόσει τα μέτρα που θα περιλαμβάνονται στο μνημόνιο που θα έχει υπογραφεί για την προληπτική πιστωτική γραμμή.