Είσαι εδώ… είναι σίγουρο πως είσαι κάπου εδώ… βυθισμένος στα λασπόνερα της λακκούβας στη μέση του σταματημένου δρόμου σε είδα στην αντανάκλαση. Για αυτή τη θάλασσα σε ψάχνω… αυτή που με ταξιδεύει στους αφρούς της και όχι αυτή που με βουλιάζει στην άβυσσο του βυθού της. Τη φιλική και όχι την εχθρική. Τη θάλασσα της χαράς και όχι τη θάλασσα του θρήνου…
Με αυτούς τους στίχους, που περιγράφουν το «μπλε τάφο» όπως έλεγαν οι Σέρβοι τη θάλασσα του Ιονίου, σκαλισμένους, στη σερβική γλώσσα, πάνω στο έργο της Έλενας Παπαδημητρίου, υποδέχεται τους επισκέπτες της στο Λατινικό Παρεκκλήσι του Παλαιού Φρουρίου Κέρκυρας, μία μοναδική έκθεση που διοργάνωσε η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κέρκυρας, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2018, με θέμα την παρουσία των Σέρβων στην Κέρκυρα (1916-1918) και τίτλο «η τέχνη στον πόλεμο και στην ειρήνη».
Κέρκυρα: Το νησί της σωτηρίας για τους Σέρβους
Η έκθεση «…εκεί μακριά στο νησί της σωτηρίας οι Σέρβοι στην Κέρκυρα 1916-1918», που εστιάζει στην παρουσία των Σέρβων στην Κέρκυρα κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, συνδέθηκε με μια από τις τραγικότερες στιγμές της ιστορίας της Σερβίας, όταν περίπου 150.000 Σέρβοι στρατιώτες, κυνηγημένοι από τις δυνάμεις του «Άξονα» το 1916, μέσα από τα χιονισμένα αλβανικά βουνά, έφτασαν στην Κέρκυρα για να σωθούν.
«Στο νησί έφτασαν όχι μόνο στρατιώτες, αλλά και η κυβέρνηση της Σερβίας και ο πρωθυπουργός της χώρας. Το νησί θεωρείται ιερό για τους Σέρβους, είναι ουσιαστικά το νησί της σωτηρίας, γιατί εδώ σώθηκαν οι περισσότεροι, με απώλειες όμως λόγω των κακουχιών που πέρασαν από τη δίνη του πολέμου» αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η διευθύντρια Εφορείας Αρχαιοτήτων Κέρκυρας, αρχαιολόγος Τένια Ρηγάκου.
«Σε αυτό που εστίασε η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κέρκυρας ήταν η τέχνη την περίοδο εκείνη του πολέμου. Έχουμε πάρα πολλά στοιχεία από τις εκδόσεις, καθώς στην Κέρκυρα εκδιδόταν σερβική εφημερίδα που δεν είχε μόνο τα νέα του πολέμου, αλλά είχε και λογοτεχνικά κείμενα. Εδώ καταγράφηκε η Κερκυραϊκή- Σερβική λογοτεχνία, καθώς πολύ σπουδαίοι Σέρβοι λογοτέχνες βρέθηκαν στην Κέρκυρα, ως στρατιώτες και συνέγραφαν στη σερβική εφημερίδα.» τονίζει η κ. Ρηγάκου.
Η έκθεση στην Κέρκυρα
Η έκθεση βασίζεται σε τεκμήρια εποχής, πλούσιο φωτογραφικό υλικό, επιστολικά δελτάρια, εφημερίδες, έντυπα και άλλα έργα από ιδιωτικές συλλογές της Κέρκυρας και της Αθήνας.
«Σε ντοκουμέντα που έχουμε παρουσιάζεται η ζωή των Σέρβων στην Κέρκυρα, ενώ αποδεικνύεται πως πολλοί Σέρβοι παντρεύτηκαν Κερκυραίες, όπως ο γιος του πρωθυπουργού της χώρας του Νικόλα Πάσιτς, ο Ραντομίρ Πάσιτς που παντρεύτηκε την όμορφη κόρη των Βελιανίτη, την Κατερίνα Βελιανίτη, η φωτογραφία αυτή εκτίθεται στην έκθεση», λέει.
Μεγάλη σειρά ντοκουμέντων που αναφέρονται σε ιστορικά γεγονότα κατά τη διάρκεια της παραμονής των Σέρβων στο νησί, παρέδωσε στην έκθεση και ο Κερκυραϊκός Σύνδεσμος Ελληνοσερβικής Φιλίας. Αξιοσημείωτο είναι ότι στην Κέρκυρα υπογράφηκε στις 20 Ιουλίου του 1917, η «Διακήρυξη της Κέρκυρας», από την τότε εξόριστη Κυβέρνηση του Βασιλείου της Σερβίας και τη Γιουγκοσλαβική Επιτροπή εξόριστων πολιτικών ως εκπρόσωπο των Σλοβένων, Κροατών και Σέρβων που ζούσαν στην Αυστροουγγαρία.
Η συμφωνία διακήρυσσε τη θέληση των Σέρβων, Σλοβένων και Κροατών να ζήσουν σ’ ένα ενιαίο ανεξάρτητο κράτος με βάση την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών. Η «Διακήρυξη της Κέρκυρας» θεωρείται ιδρυτική διακήρυξη της πρώην Γιουγκοσλαβίας. «Στο δημοτικό θέατρο της Κέρκυρας γινόταν οι διεργασίες της σέρβικης Βουλής, ενώ σε διάφορα δημόσια κτίρια στεγαζόταν οι υπουργοί Παράλληλα είχαν διατεθεί και τρεις εκκλησίες για να καλυφθούν οι ανάγκες των Σέρβων στρατιωτών» εξιστορεί η διευθύντρια Εφορείας Αρχαιοτήτων Κέρκυρας.