Η προτομή του ήρωα ταγματάρχη αποκαταστάθηκε στη Μυτιλήνη και ο χρόνος μετράει αντίστροφα για τα αποκαλυπτήρια…
Δυο νέοι γλύπτες, παιδιά της Λεσβιακής γης, ο Γιάννης Καλάργαλης και ο Κώστας Παυλιδέλης φιλοτέχνησαν την προτομή του άγνωστου ήρωα Ταγματάρχη Βασίλη Παπαγιάννη, η οποία τοποθετήθηκε στην πλατεία Ελευθερίας, στο Κιόσκι της Μυτιλήνης. Εκεί όπου είχε τοποθετηθεί με τη συνδρομή των οικογενειών των νεκρών συντρόφων του και των συμπολεμιστών του μια πρώτη προτομή που χρόνια μετά βανδαλίστηκε και τελικά καταστράφηκε.
O Βασίλης Παπαγιάννης, ήταν ο Διοικητής του Τάγματος των Λέσβιων στο 5ο Σύνταγμα της Μεραρχίας του Αρχιπελάγους που έπεσε μαζί με εκατοντάδες άνδρες από τη Λέσβο στη Μάχη του Σκρα στις 17 Μαΐου του 1918. Η μάχη του Σκρα κυριολεκτικά σφράγισε την ιστορική μνήμη των κατοίκων της Λέσβου αφού 338 παιδιά του νησιού, αριθμός τεράστιος για τα δεδομένα της εποχής, μεταξύ των οποίων και ο Διοικητής τους έμειναν για πάντα εκεί στα βουνά της Μακεδονίας.
1.777 τραυματίστηκαν βαριά ή ελαφρύτερα. Ενώ 164 κηρύχθηκαν αγνοούμενοι. Σχεδόν κάθε μια από τις οικογένειες του νησιού είχε και ένα τουλάχιστον θύμα σε αυτή τη μάχη. Αυτό το «τραύμα» της τοπικής κοινωνίας εκφράστηκε με την κατασκευή της προτομής του Ταγματάρχη Παπαγιάννη. Στον τύπο της εποχής διαβάζει κανείς τις εκκλήσεις για προσφορά στην οποία πρωταγωνιστούν γονείς, χήρες και ορφανά και παλιοί πολεμιστές του Σκρα. Μόλις φτιάχτηκε στήθηκε στην υπό διαμόρφωση τότε πλατεία Ελευθερίας. Χώρος που είχε συνδεθεί με την ιστορία του νησιού αφού λίγα χρόνια πριν εκεί είχαν διαδραματιστεί γεγονότα που οδήγησαν στην απελευθέρωση της Λέσβου από τους Οθωμανούς. Εκεί κάθε χρόνο επί χρόνια γινόταν και το μεγάλο μνημόσυνο για τους εκατοντάδες των νεκρών της μάχης του Σκρα.
Kάποια στιγμή έργα στην πλατεία οδήγησαν στη μεταφορά της προτομής σε άλλο σημείο της πόλης. Στο πάρκο Αγίου Ευδοκίμου όπου και πριν χρόνια κυριολεκτικά καρατομήθηκε. Πέρυσι, ο Σύλλογος των κατοίκων των συνοικιών Κουλμπάρας και Κιόσκι Μυτιλήνης «το κιρκινέτσι» πήρε την πρωτοβουλία για τη δημιουργία μιας νέας προτομής. Η Περιφέρεια βορείου Αιγαίου αποδέχτηκε την πρόταση. Και με απόφαση του Περιφερειάρχη Κώστα Μουτζούρη και της τότε Αντιπεριφερειάρχη Πολιτισμού Αναστασίας Αντωνέλλη ανατέθηκε στους δυο νέους γλύπτες να τη φιλοτεχνήσουν.
Η μαρμάρινη, από Πεντελικό μάρμαρο, προτομή στήθηκε την περασμένη Τρίτη 27 Φεβρουαρίου και τη διαδικασία της τοποθέτησης της από τους δυο γλύπτες, παρακολούθησαν ο περιφερειάρχης βορείου Αιγαίου Κώστας Μουτζούρης, η αντιπεριφερειάρχης Αναστασία Αντωνέλλη, ο αντιπεριφερειάρχης Χρυσόστομος Χατζηκυριαζής, ο δήμαρχος Μυτιλήνης Παναγιώτης Χριστόφας καθώς και ο Στρατηγός Διοικητής της 98 ΑΔΤΕ Γρηγόρης Μπουντλιάκης. Τα αποκαλυπτήρια της θα γίνουν σε ειδική τελετή στις 17 του ερχόμενου Μαΐου ανήμερα της επετείου της Μάχης του Σκρα.
Η Μάχη του Σκρα (16 και 17 Μαΐου του 1918/ 29 και 30 Μαΐου με το νέο ημερολόγιο) θεωρείται μια από τις σημαντικότερες νικηφόρες μάχες του ελληνικού στρατού στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αντίπαλος ήταν ο βουλγαρικός στρατός και διεξήχθη στην ομώνυμη σήμερα περιοχή του Νομού Κιλκίς.
Το Σκρα είναι ένα μικρό χωριό στα βορειοδυτικά του νομού Κιλκίς και απέχει τέσσερα χιλιόμετρα από τα σύνορα με τη Βόρεια Μακεδονία. Πήρε το όνομα του από την κοντινή κορυφή Σκρα ντι Λέγκεν
Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, στη διάρκεια του Α Παγκόσμιο Πόλεμο η προεξοχή του Σκρα είχε οργανωθεί αμυντικά από τους Βουλγάρους οι οποίοι και παρενοχλούσαν τα Συμμαχικά στρατεύματα ιδίως στην περιοχή δυτικά του Αξιού ποταμού. Έτσι αποφασίσθηκε από τον Γάλλο επικεφαλής, αρχιστράτηγο Γκυγιωμά η κατάληψη της περιοχής από μονάδες του ελληνικού Σώματος Στρατού Εθνικής Αμύνης, διοικητής των οποίων ήταν ο αντιστράτηγος Εμμανουήλ Ζυμβρακάκης.
Η επίθεση διεξήχθη από πέντε συνολικά συντάγματα πεζικού, το 5ο και το 6ο της Μεραρχίας Αρχιπελάγους (υπό τον υποστράτηγο Ιωάννου), πλαισιούμενα δεξιά από το 7ο και 8ο της Μεραρχίας της Κρήτης (υπό τον υποστράτηγο Σπηλιάδη) και αριστερά από το 1ο σύνταγμα της Μεραρχίας των Σερρών (υπό τον υποστράτηγο Επαμεινώνδα Ζυμβρακάκη), με συνολικό αριθμό 14.546 μαχητές πεζικού, υποστηριζόμενοι από 287 βαρέα και ελαφρά πυροβόλα. Η όλη προσπάθεια υποστηριζόταν από την 16η Γαλλική Αποικιακή Μεραρχία και το 1ο Σύνταγμα Αφρικής.
Οι Βούλγαροι διέθεταν πέντε συντάγματα πεζικού, υποστηριζόμενα από ισχυρό πυροβολικό, βαρύ και ελαφρύ. Στις 16 Μαΐου/29 Μαΐου του 1918, και από τις 5 το πρωί άρχισε η προπαρασκευή του ελληνικού πυροβολικού για την καταστροφή των διαφόρων αμυντικών εγκαταστάσεων ενώ τα συντάγματα που ήταν έτοιμα για την επίθεση εξόρμησαν το πρωί της επομένης (17 Μαΐου/30 Μαΐου) καλυπτόμενα από κινητό φραγμό του πυροβολικού.
Η βουλγαρική αντίδραση ήταν επίσης ισχυρή πλην όμως η ορμή του ελληνικού στρατού ήταν τόση που υπερφαλάγγισε την βουλγαρική αντίσταση και στις 06.30 το Σκρα είχε καταληφθεί. Βέβαια οι Βούλγαροι υπερασπίσθηκαν με πείσμα τις θέσεις τους και το απόγευμα της 17ης Μαΐου επεχείρησαν λυσσώδεις αντεπιθέσεις ιδίως κατά του 5ου Συντάγματος πεζικού της Μεραρχίας της Κρήτης που όλες όμως τελικά αποκρούσθηκαν.
Οι απώλειες υπήρξαν βαρύτατες. Ο συνολικός αριθμός των απωλειών του ελληνικού στρατού ήταν νεκροί: 29 Αξιωματικοί και 412 οπλίτες, και τραυματίες: 69 Αξιωματικοί και 2135 οπλίτες. Το μεγαλύτερο αριθμό απωλειών είχε η Μεραρχία Αρχιπελάγους.
Η «νίκη του Σκρα», όπως αναφέρεται στην ελληνική στρατιωτική ιστορία, εξέπληξε τόσο τους συμμάχους όσο και τους εχθρούς. Με δεδομένο την πολύ καλή οχύρωση των βουλγαρικών δυνάμεων που υποστηριζόταν με πολυάριθμο πυροβολικό, η θέση τους θεωρούταν απρόσβλητη, ύστερα μάλιστα από την αποτυχία που είχε σημειώσει ένα χρόνο πριν, τον Μάρτιο του 1917, η 122α γαλλική Μεραρχία στη προσπάθειά της να την εξουδετερώσει.
Κανείς από τους συμμάχους δεν περίμενε να δει να διασπάται από την ορμή των ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων μια τέτοια οχύρωση σε μέτωπο μήκους 12 χιλιομέτρων και βάθους ενός έως και δυο χιλιομέτρων. Η βουλγαρική διοίκηση, παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες επανακατάληψης και τις σφοδρές αντεπιθέσεις που διέταξε, δεν κατάφερε να επανακτήσει τις θέσεις της.
Η νίκη του Σκρα θεωρήθηκε ισχυρότατο πλήγμα για τους Βουλγάρους και Γερμανούς και άλλους συμμάχους τους και μέγα κατόρθωμα του ελληνικού στρατού.
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163