Ποιος θα μπορούσε να δωρίσει όργανα προς μεταμόσχευση; Τι είναι ο εγκεφαλικός θάνατος και γιατί διαφέρει από το κώμα;
Αντίστοιχες ερωτήσεις προβληματίζουν αρκετούς πολίτες που δεν έχουν σφαιρική ενημέρωση γύρω από το θέμα της δωρεάς οργάνων. Οι απορίες μπορεί να είναι εύλογες, αλλά τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις που αναπαράγονται διαχρονικά, σε συνδυασμό με την λιγοστές καμπάνιες ενημέρωσης ενδέχεται να προκαλούν φόβο και αναβλητικότητα.
Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, το γεγονός ότι η χώρα μας παραμένει σταθερά στην τελευταία θέση της Ευρώπης, όσον αφορά τις μεταμοσχεύσεις και ανάμεσα στις τελευταίες χώρες σε παγκόσμιο επίπεδο σχετικά με τους ασθενείς που βρίσκονται σε λίστες αναμονής για μεγάλο διάστημα για να βρουν ένα συμβατό μόσχευμα, που ενδέχεται και μην βρεθεί ποτέ.
Τα στοιχεία είναι αμείλικτα: Στο Εθνικό Μητρώο Δωρητών Οργάνων μέχρι το Μάρτιο του 2023 ήταν εγγεγραμμένοι περισσότεροι από 23.000 δωρητές. Συνολικά 1.320 ασθενείς αναμένουν στην Ελλάδα για ένα ή περισσότερα όργανα. Παράλληλα, 8,3 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού αντιστοιχούν με βάση το μέσο όρο μεταμοσχεύσεων στην χώρα μας.
Μολονότι αρκετοί πολίτες μπορεί να έχουν ακούσει κάποια στιγμή στην ζωή τους την έννοια της δωρεάς οργάνων ή ιστών και να επιθυμούν να γίνουν δυνητικοί δότες, εντούτοις, ενδέχεται να διστάζουν στην πράξη.
Το πρώτο βήμα, άλλωστε, είναι να εγγραφούμε στο μητρώο δωρητών, μια διαδικασία που μπορεί να γίνει με τους κωδικούς μας στο taxisnet και το ΑΜΚΑ μας ή κατόπιν προσέλευσης στα γραφεία του Ελληνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων. Η άγνοια, οι αστικοί μύθοι και οι προκαταλήψεις, όμως, που περιβάλλουν την δωρεά οργάνων είναι οι κύριοι παράγοντες που λειτουργούν αρκετές φορές ανασταλτικά.
Κατά συνέπεια, η σωστή κατανόηση της έννοιας της δωρεάς οργάνων μπορεί να οδηγήσει περισσότερα άτομα να ξεπεράσουν τις φοβίες τους. Για παράδειγμα, επικρατεί ο μύθος ότι η δωρεά οργάνων γίνεται από νεκρό ασθενή.
Κάτι τέτοιο, όμως, δεν ισχύει, αφού για να προχωρήσει η σχετική διαδικασία πρέπει οι θεράποντες ιατροί, υπό την έγκριση του ΕΟΜ να διαπιστώσουν μέσω αλλεπάλληλων εξετάσεων ότι ο εκάστοτε ασθενής είναι εγκεφαλικά νεκρός. Και εγκεφαλικά νεκρός ορίζεται εκείνος ο ασθενής του οποίου ο εγκέφαλος δεν αιματώνεται επαρκώς, ενδεχομένως, ύστερα από εγκεφαλικό επεισόδιο ή εγκεφαλική κάκωση. Επομένως, γίνεται σαφές ότι μέσω της σωστής εκπαίδευσης αναμένεται να αποκατασταθούν ορισμένες παρανοήσεις.
Γι’ αυτό το λόγο, άλλωστε, παρέχονται στους ενδιαφερόμενους ακριβείς πληροφορίες σχετικά με την πολύπλοκη διαδικασία που απαιτείται για την δωρεά οργάνων, αφού συνεργάζονται πολλοί και διαφορετικοί επαγγελματίες υγείας, οι οποίοι ακολουθούν κατ΄εξοχήν αυστηρά πρωτόκολλα. Τόσο για την επιλογή του δυνητικού δότη, όσο και για το χειρουργείο αυτό καθ’ εαυτό, αφού – για παράδειγμα – χρειάζονται πέντε ώρες για την αφαίρεση της καρδιάς και έξι ώρες για το ήπαρ.
Αξίζει να σημειωθεί, βέβαια, ότι από έναν υποψήφιο δότη μπορούν να σωθούν πέντε συνάνθρωποι μας, συνεπώς, τα οφέλη είναι πολλαπλά για το κοινωνικό σύνολο.
Ορισμένοι, βέβαια, θεωρούν ότι είναι μια πράξη που δεν είναι αποδεκτή από την Εκκλησία μας και την Ορθοδοξία και ότι τίθενται ηθικά ζητήματα, ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν ισχύει επ’ ουδενί. Εξάλλου, η δωρεά οργάνων είναι η απόλυτη πράξη αλτρουισμού και αλληλεγγύης προς τον συνάνθρωπο μας, εξασφαλίζοντας την ελπίδα στον λήπτη ότι μπορεί να βελτιώσει και να παρατείνει την ζωή του.
Σε αυτό το σημείο, οφείλουμε να επισημάνουμε με έμφαση ότι συντελείται το εξής θαύμα: Ο κάθε άνθρωπος μπορεί να σώσει έναν άλλο άνθρωπο. Η ιατρική επιστήμη, εξάλλου, προχωρά με συγκρατημένη αισιοδοξία σε συνεχείς κλινικές δοκιμές, μέσω των πειραματικών μεταμοσχεύσεων, που, όμως, δεν έχουν αποδώσει μέχρι στιγμής τα μέγιστα. Η λήψη μοσχεύματος από ζώο (ξενομεταμόσχευση), η οποία δοκιμάστηκε για πρώτη φορά στη δεκαετία του 1980, αποσκοπεί στην κάλυψη της μεγάλης ζήτησης.
Ωστόσο, και οι δύο ασθενείς που είχαν υποβληθεί πριν από περίπου δύο χρόνια σε πρωτοποριακή μεταμόσχευση καρδιάς ενός γενετικά τροποποιημένου χοίρου από γιατρούς του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ, στη Βαλτιμόρη, έφυγαν σε σύντομο χρονικό διάστημα από την ζωή. Αισιοδοξία, πάντως, έφερε στην παγκόσμια ιατρική κοινότητα το γεγονός ότι στις 3 Απριλίου πήρε εξιτήριο από το Γενικό Νοσοκομείο Μασαχουσέτης, ο πρώτος ασθενής που υποβλήθηκε σε μεταμόσχευση γενετικά τροποποιημένου νεφρού από χοίρο.
Επιπλέον, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι τα όργανα από αρκετούς δυνητικούς δότες δεν αξιοποιούνται, επειδή δεν είχαν συζητήσει ποτέ με την οικογένεια τους την θετική τους στάση απέναντι στην δωρεά οργάνων. Με στόχο, λοιπόν, την πληρέστερη ενημέρωση των πολιτών γύρω από το επίμαχο ζήτημα, το Ίδρυμα Ωνάση συνεχίζει και φέτος το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, Organmeetings, ώστε να καταρριφθούν ορισμένοι μύθοι που επικρατούν στην δημόσια σφαίρα.
Τα εκπαιδευτικά προγράμματα όπως το Organmeetings μπορούν να παίξουν κομβικό ρόλο στην ενίσχυση της λήψης αποφάσεων των ενδιαφερόμενων ή αγαπημένων τους προσώπων προς το τέλος της ζωής τους. Παράλληλα, προωθούν την ευαισθητοποίηση και και την σωστή πληροφόρηση και μπορούν να ενισχύσουν την κουλτούρα δωρεάς, συμβάλλοντας στην διαμόρφωση πιο ενημερωμένων και συνειδητοποιημένων πολιτών και, συνεπώς, και δωρητών οργάνων.
«Όταν η γνώση και η ενημέρωση συναντούν τη δεύτερη ευκαιρία στη ζωή»
Το ενημερωτικό πρόγραμμα Organmeetings για τη δωρεά οργάνων και τις μεταμοσχεύσεις, που υλοποιείται από το Ίδρυμα Ωνάση, υπό την επιστημονική αιγίδα του Ελληνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων και τη συνεργασία του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου, έχει, ήδη, ολοκληρώσει έναν χρόνο επιτυχημένης δράσης και προσφοράς, προσελκύοντας περισσότερους από 1.500 συμμετέχοντες στα τρία πρώτα διαδικτυακά σεμινάρια που υλοποιήθηκαν το 2023. Αξίζει να σημειωθεί το εν λόγω πρόγραμμα εντάσσεται στην Εθνική Πρωτοβουλία που έχει αναλάβει το Ίδρυμα Ωνάση, το οποίο αλλάζει ξανά το τοπίο της υγείας στην Ελλάδα, με όραμα την ανοικοδόμηση του τομέα των μεταμοσχεύσεων.
Το πρόγραμμα έχει διττή μορφή: Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να ενημερωθούν μέσω ενός πλήρους οδηγού (manual) με κύριο μότο «όταν η γνώση και η ενημέρωση συναντούν τη δεύτερη ευκαιρία στη ζωή» για τη δωρεά και μεταμόσχευση οργάνων και επιπλέον, μπορούν να ενημερωθούν για την δωρεά οργάνων μέσω διαδικτυακών σεμιναρίων.
Το επόμενο webinar προκειμένου να μεγαλώσει περαιτέρω η αλυσίδα ζωής πρόκειται να διεξαχθεί στις 24 Απριλίου.
Τη φόρμα μπορούν να συμπληρώσουν μόνο στελέχη που έχουν τη δυνατότητα να οργανώσουν συλλογικές δράσεις. Επομένως, αν εκπροσωπείτε κάποιο Μέσο Ενημέρωσης, Φορέα, Σύλλογο με κοινωνική προσφορά, Δημόσιο ή Ιδιωτικό Οργανισμό, ή μια Εταιρεία / Επιχείρηση, που επιθυμεί τη σύνδεση της CSR πολιτικής της με την ενημέρωση γύρω από τη δωρεά οργάνων, τώρα μπορείτε να συμπληρώσετε τη φόρμα συμμετοχής και να λάβετε το σχετικό link της ηλεκτρονικής διεύθυνσης διεξαγωγής του σεμιναρίου για να το μοιραστείτε με όλους τους συναδέλφους σας ή τα μέλη του συλλόγου σας την ημέρα της παρουσίασης.
Τα διαδικτυακά σεμινάρια θα πραγματοποιούνται από εξειδικευμένους εκπροσώπους και συνεργάτες του Ελληνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων, με την υποστήριξη του Ιδρύματος Ωνάση και του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου.