Η είδηση πέρασε μάλλον στα ψιλά αλλά αξίζει προσοχής, ιδιαίτερα για όσους θεωρούν πραγματικότητα μόνο ότι είναι στην άκρη της …μύτης τους.
Όταν ο πρόεδρος της Fed της Νέας Υόρκης John Williams – είδαμε την είδηση στους FT πρόσφατα – συγκαλεί απρογραμμάτιστη συνάντηση με τις μεγάλες τράπεζες της χώρας για να συζητήσουν «κρίσιμα ζητήματα ρευστότητας», κανείς δεν μπορεί να πεί ότι δεν… τρέχει τίποτα. Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα στο περιθώριο του ετήσιου συνεδρίου της Fed για την αγορά ομολόγων, με εκπροσώπους των 25 primary dealers, τις τράπεζες δηλαδή που η κάθε χώρα έχει δώσει το δικαίωμα να αγοράζουν το χρέος της. Στην περίπτωση αυτή είναι οι τράπεζες που αναλαμβάνουν να αγοράσουν και να πουλήσουν το κυβερνητικό χρέος των ΗΠΑ. Το θέμα ήταν το λεγόμενο Standing Repo Facility (SRF), το εργαλείο έκτακτης παροχής ρευστότητας που μέχρι πρόσφατα παρέμενε σχεδόν αχρησιμοποίητο. Ψάξαμε και εύκολα βρήκαμε ότι αυτό το εργαλείο σχεδιάστηκε το 2021 ως «μόνιμη ασφαλιστική δικλείδα» για περιόδους απότομης και ανεξέλεγκτης πίεσης στο τραπεζικό σύστημα. Το ότι χρησιμοποιήθηκε τον τελευταίο μήνα με αυξανόμενη συχνότητα σημαίνει ότι οι «πιέσεις» δεν είναι πια θεωρητικές, αλλά είναι εδώ και μπορούν να μετρηθούν. Και αποδεικνύονται τόσο ισχυρές που χρειάζεται να κινηθεί η Fed…
Η έκτακτη αυτή συνάντηση της Fed δεν ήταν μεμονωμένο περιστατικό. Από τις γραμμές αυτές, στα Οικονοκλαστικά, έχουμε επισημάνει και άλλα προειδοποιητικά σημάδια που πολλαπλασιάζονται.
Για παράδειγμα στις 22 Νοεμβρίου, η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS – Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών) προειδοποίησε ότι οι χρηματοπιστωτικές αγορές έχουν γίνει πλέον πολύ πιο ευάλωτες σε κρίσεις ρευστότητας λόγω του «αλγοριθμικού trading» και του αυξημένου κατακερματισμού της αγοράς με πολλούς ανεξέλεγκτους και εκτός εποπτείας φορείς της χρηματαγοράς. Παράλληλα οι παγκόσμιες αγορές (τελευταία στοιχεία από IIF) χρήματος εκπέμπουν σήματα ότι η ρευστότητα «στερεύει», καθώς οι κεντρικές τράπεζες αποσύρουν τις πολιτικές εύκολου χρήματος, δηλαδή με την ποσοτική χαλάρωση των προηγούμενων χρόνων, με μία παρατεταμένη περίοδο quantitative tightening (QT), που μόλις πρόσφατα η Fed υποσχέθηκε ότι θα σταματήσει στα τέλη του έτους.
Από την άλλη πλευρά η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, στην τελευταία έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας του Νοεμβρίου, προειδοποιεί ότι οι ευπάθειες στη ρευστότητα των μη-τραπεζικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, σε συνδυασμό με υψηλή μόχλευση, μπορούν να ενισχύσουν περιόδους κρίσης. Ο αντιπρόεδρος Luis de Guindos μάλιστα ήταν διακριτικός αλλά σαφής, όπως είπε «Οι προοπτικές σκιάζονται από αυξημένη μακρο-χρηματοπιστωτική και γεωπολιτική αβεβαιότητα…».
Αναλυτές της αγοράς παρατηρούν ότι τα επιτόκια στην διατραπεζική αυξάνονται (μειώνεται δηλαδή η εμπιστοσύνη δανεισμού μεταξύ των τραπεζικών φορέων), τα τραπεζικά αποθεματικά πιέζονται, και οι δημοπρασίες Treasury bills (έντοκων γραμματίων) οδηγούνται σε υψηλότερες αποδόσεις.
Όλα αυτά όμως είναι σημάδια αυξημένης ζήτησης για μετρητά. Όταν τα overnight επιτόκια πλησιάζουν τη «στέγη» του εύρους-στόχου της Fed, σημαίνει ότι τα αποθεματικά του τραπεζικού συστήματος γίνονται ολοένα και λιγότερο διαθέσιμα…
Ένα παράδειγμα από το σχετικά πρόσφατο παρελθόν που μπορεί κάποιοι παλιοί να θυμούνται είναι από τον Σεπτέμβριο 2019, όταν τα επιτόκια στην αγορά repo εκτινάχθηκαν απροειδοποίητα, αναγκάζοντας τη Fed να παρέμβει επειγόντως με εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια. Τότε, η αιτία ήταν συνδυασμός φορολογικών πληρωμών και δημοπρασιών ομολόγων που στέρεψαν προσωρινά τη ρευστότητα. Η αλήθεια είναι ότι αυτή η «περιπέτεια» υποβοηθήθηκε από την απόφαση της JP Morgan τότε να αποσύρει προσωρινά τις καταθέσεις της (μέρος) από την Fed… Σήμερα, οι συνθήκες είναι πολύ πιο επιβαρυμένες: έχουμε QT (quantitative tightening) ύψους 6,6 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, γεωπολιτικές εντάσεις, και κατά γενική ομολογία υπερτιμημένες αγορές. Υπάρχει όμως και μία διαφορά σε σχέση με το 2019. Τότε, εκείνο τον Σεπτέμβρη του 2019 δεν είχαμε «φούσκα AI», δεν είχαμε εταιρείες με κεφαλαιοποίηση τρισεκατομμυρίων (χωρίς επαρκή) κερδοφορία και δεν είχαμε το συνδυασμό υψηλού δημόσιου χρέους με επίμονο πληθωρισμό…
Από τις επίσημες δηλώσεις του Roberto Perli, που διαχειρίζεται το χαρτοφυλάκιο της Fed, μαθαίνουμε ότι το Standing Repo Facility (SRF) πρέπει να χρησιμοποιείται «όταν είναι οικονομικά λογικό», προσπαθώντας να εξαλείψει το «Στίγμα» έκτακτης ανάγκης. Αλλά αυτή η προσπάθεια «κανονικοποίησης» της χρήσης αυτού του έκτακτου εργαλείου, όπως παρατήρησαν αρκετοί αναλυτές, «ακούγεται σαν προετοιμασία για πιο συχνή χρήση…».
Να το πούμε με πιο απλά λόγια; Η αλήθεια φαίνεται να αναδύεται με τον πιο απλή της μορφή μέσα από τα επεισόδια αυτά, καθώς μετά από χρόνια απεριόριστης εκτύπωσης χρήματος, τώρα που οι κεντρικές τράπεζες προσπαθούν να μαζέψουν τους ισολογισμούς τους συρρικνώνοντας την πλεονάζουσα πληθωριστική ρευστότητα, το σύστημα δείχνει ότι δεν αντέχει τη στέρηση. Και η τιμή του χρυσού δείχνει το εύρος αυτής της «αλήθειας». Η ρευστότητα που θεωρούμε ως δεδομένη «εξαφανίζεται», και οι «ασφαλιστικές δικλείδες» αρχίζουν να χρησιμοποιούνται, όχι για θεωρητικά σενάρια, αλλά για την επιβίωση της καθημερινής λειτουργίας της αγοράς. Μέχρι πότε;
Είναι μήπως η ώρα για την προειδοποίηση «προσδεθείτε»; Τα σημάδια συγκλίνουν προς μία απάντηση που κανείς δεν θέλει να ακούσει. Ναι, πολύ πιθανόν να είναι.
