Ανεξάρτητα από το αν έχει κάποια βάση ή όχι η φημολογία των τελευταίων ημερών για ενδεχόμενη παραίτηση του κ. Τζερόμ Πάουελ προέδρου της Fed (λόγω της ασφυκτικής πίεσης του Τραμπ), κανείς δεν αμφιβάλει για το ότι με το επικείμενο τέλος της θητείας του, θα αντικατασταθεί από άλλον περισσότερο «πειθαρχικό» στον κ. Τραμπ.
Ο Τζ. Πάουελ υποστηρίζει σταθερά ότι η επιμονή του Τραμπ για εμπορικό πόλεμο εναντίον όλων, οδηγεί σε άνοδο των τιμών στις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα την ενίσχυση του πληθωρισμού, αλλά και την μείωση της απασχόλησης.
Και τα δύο αυτά στοιχεία, πληθωρισμός και απασχόληση, είναι τα κριτήρια στην βάση των οποίων προσδιορίζεται η νομισματική πολιτική της Fed.
Και αυτό «ανεξάρτητα» από το τι θέλει η εκάστοτε κυβέρνηση.
Αυτή η «συνθήκη», η ανεξαρτησία της Κεντρικής Τράπεζας από την εκάστοτε πολιτική της κυβέρνησης, ήταν βασικός όρος στην βάση του οποίου από τις αρχές της δεκαετίας του ΄80, απέκτησε και πάλι «αξιοπιστία» το αμερικανικό νόμισμα μετά την θυελλώδη δεκαετία του ¨70, που άρχισε με την ακύρωση της σταθερής ανταλλαξιμότητας χρυσού – δολαρίου στις 15/8/1971. Η απελευθέρωση της κίνησης κεφαλαίων (που αποτέλεσε το εφαλτήριο της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης), που ακολούθησε, δρομολόγησε την εκρηκτική απελευθέρωση της κίνησης εμπορευμάτων και υπηρεσιών που ακολούθησε.
Σήμερα ο «οικονομικός εθνικισμός» του Τραμπ που επιλέγεται από την Ουάσιγκτον ως απάντηση στην κρίση του χρέους, που έχει μπεί πλέον σε ανεξέλεγκτα μονοπάτια, θέτει σε αμφισβήτηση αυτή την συνθήκη, την ανεξαρτησία δηλαδή των αποφάσεων των Κεντρικών Τραπεζών και ειδικά της Fed. Και ζητά την άμεση μείωση των επιτοκίων και την επέκταση της νομισματικής χαλάρωσης προκειμένου να αντιμετωπίσει – έτσι εκτιμά το οικονομικό του επιτελείο – την φυσιολογικά λόγω του εμπορικού πολέμου επερχόμενη ύφεση.
Το «όχι» του Πάουελ
Ο κ. Πάουελ δηλώνει – έτσι αποκαλύπτουν τα πρακτικά του Συμβουλίου της Fed – ότι η πολιτική των δασμών που έχει εξαπολύσει ο αμερικανός πρόεδρος, οδηγεί αναπόφευκτα σε πληθωρισμό και ύφεση, δηλαδή μείωση της απασχόλησης. Και αρνείται προς το παρόν την συζήτηση για μείωση των επιτοκίων, η οποία θα ενίσχυε την πληθωριστική πίεση και θα επιτάχυνε την διολίσθηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του δολαρίου, που ήδη έχει υποτιμηθεί έναντι του ευρώ κατά 15% από τις αρχές του 2025.
Όπως είναι γνωστό η υποτίμηση του δολαρίου «προστίθεται» στο ποσοστό των δασμών που έχουν επιβληθεί ή πρόκειται να επιβληθούν από 1ης Αυγούστου.
Μέχρι εδώ τα πράγματα μπορεί να τα «διαβάσει» κανείς σαν ανοικτό βιβλίο, όσο αφορά τις συνέπειές τους.
Όσο ο κ. Πάουελ παραμένει στην ηγεσία της Fed, τα βασικά επιτόκια στο δολάριο θα παραμένουν σε επίπεδα συνάρτησης με το ύψος του αναμενόμενου πληθωρισμού, δηλαδή κοντά στο 4,25% – 4,5% που βρίσκονται σήμερα.
Και η διολίσθηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του δολαρίου θα συνεχίζεται μεν, αλλά με συγκρατημένους ρυθμούς.
Αυτό όμως δεν θα συνεχίζεται επ’ άπειρον, καθώς είτε ο κ. Πάουελ εξαντλήσει την θητεία του, είτε παραιτηθεί πρόωρα, μήνες μόνο μας χωρίζουν από την στιγμή που ο νέος πρόεδρος της Fed και εκλεκτός του κ. Τραμπ, θα αλλάξει την «συνθήκη» που διαχωρίζει την διαμόρφωση της νομισματικής πολιτικής των ΗΠΑ από την πολιτική της κυβέρνησής της.
Με απλά λόγια, μήνες μας χωρίζουν από την περαιτέρω μείωση των επιτοκίων και την περαιτέρω διολίσθηση του δολαρίου.
Αυτό από μόνο του είναι μία προοπτική που τροφοδοτεί την αισιοδοξία στις χρηματιστηριακές αγορές και «εξηγεί» – για όσο διαρκεί – την ανοδική τάση τους.
Οι συνέπειες για ΕΚΤ και… Ελλάδα
Όμως προφανώς αυτή η προοπτική δεν αφορά μόνο την Fed, αλλά και την ΕΚΤ.
Όταν αρχίσει η μείωση επιτοκίων από την Fed, είναι αδύνατο για την ΕΚΤ να συνεχίσει να κρατάει τα επιτόκια στο 2% καθώς το Ευρώ και η συναλλαγματική του ισοτιμία με το δολάριο θα εκτινάξουν σε εκρηκτικά επίπεδα τις τιμές των ευρωπαϊκών εμπορευματικών εξαγωγών στις ΗΠΑ. Και αυτό ανεξάρτητα από το τι δασμούς θα έχει ήδη επιβάλει το Τραμπ στα ευρωπαϊκά προϊόντα…
Με μία διαφορά όμως, γιατί η Fed έχει υπερδιπλάσια περιθώρια μείωσης των επιτοκίων από εκείνα που έχει η ΕΚΤ, όπως έχουμε υπενθυμίσει από τις γραμμές αυτές, πολλές φορές (2% η ΕΚΤ με 4,5% η Fed). Aυτό σημαίνει ότι η αλλαγή της νομισματικής πολιτικής στις ΗΠΑ, στην μετά Πάουελ περίοδο, προεξοφλεί μία ασφυκτική κατάσταση για την Ευρωζώνη, με τα ήδη χαμηλά επιτόκια και το ήδη ακριβό – έναντι του δολαρίου – Ευρώ.
Για να το πούμε διαφορετικά. Η Ευρωζώνη είναι ήδη με τις πλάτες στον τοίχο πριν καν οι ΗΠΑ αρχίσουν να ενεργοποιούν τον νέο κύκλο νομισματικής χαλάρωσης.
Και αυτό ανεξάρτητα από το πόσο «ψηλοί» ή όχι, θα είναι τελικά οι δασμοί που θα εξαγγείλει ο Τραμπ μέχρι την 1η Αυγούστου.
Η Ευρωζώνη με πληθωρισμό στα επίπεδα του 2% ή ελαφρά κάτω από αυτό και βασικό επιτόκιο 2%, είναι ήδη στα όρια του μηδενικού πραγματικού επιτοκίου. Πόσο μάλλον αν χρειασθεί – που θα χρειασθεί – να τα μειώσει ακόμα περισσότερο για να αντιμετωπίσει την μείωση των αμερικανικών επιτοκίων που ξεκινούν την δική τους κάθοδο από υπερδιπλάσιο ύψος…
Τι σημαίνει αυτό; Από μόνος του αυτός είναι ένας παράγοντας πληθωριστικής πίεσης που θα διαχυθεί στις οικονομίες της Ευρωζώνης. Και φθάνουμε στο σημείο για το οποίο θέλαμε να επισημάνουμε το επερχόμενο πρόβλημα για την εγχώρια οικονομία.
Σε μία οικονομία όπως η ελληνική, με εν ενεργεία ισχυρούς και «σκληρούς» ενδογενείς ισχυρούς πληθωριστικούς παράγοντες, όπως αποκαλύπτουν τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ένα νέο κύμα πληθωριστικής πίεσης, που θα έρχεται από την αναγκαστική νομισματική χαλάρωση της ΕΚΤ θα εκτινάξει σε ακόμα πιο επικίνδυνα επίπεδα τον πληθωρισμό. Και ειδικά τον «αντιληπτό» πληθωρισμό της τσέπης των μισθωτών και των συνταξιούχων, με συνέπειες οι οποίες δύσκολα μπορούν να περιορισθούν στην οικονομία και όχι στην… πολιτική.
* Τα Οικονοκλαστικά λόγω αδειών καλοκαιριού, θα ανανεώνονται κάθε Δευτέρα Τετάρτη και Παρασκευή
