Σε λίγα 24ωρα, στις 9 Ιουλίου, ο πλανήτης θα γνωρίζει αν οι ΗΠΑ έχουν δρομολογήσει ένα εμπορικό πόλεμο χωρίς προηγούμενο, ή αν ο Τράμπ αποφάσισε να δώσει λίγο ακόμα χρόνο στις διαπραγματεύσεις για το που θα πρέπει να βρεθούν οι δασμοί των ΗΠΑ από δω και πέρα.
Σε κάθε περίπτωση και ανεξάρτητα από το πόσο ψηλότερα ή όχι θα βρίσκονται οι δασμοί μετά τις 9/7, η αλήθεια είναι ότι οι αποφάσεις αυτές θα «ορίσουν» μία νέα παγκόσμια πραγματικότητα για το πως οι χώρες και οι άνθρωποι «παράγουν» προϊόντα και «συναλλάσσονται» με αυτά μεταξύ τους.
Πρόσφατα το Bloomberg επιχείρησε να προβλέψει το τι μπορεί να συμβεί και κωδικοποίησε τα ενδεχόμενα, σε τέσσερα σενάρια, λιγότερο ή περισσότερο επιβαρυντικά για τις οικονομίες.
Το πρόβλημα όμως είναι ότι σε κάθε περίπτωση οι δασμοί του Τραμπ εκδηλώνουν ένα οικονομικό «εθνικισμό» ο οποίος το μόνο που μπορεί να προκαλέσει είναι μια ανάλογη αντίδραση, δηλαδή δασμούς και από τους εμπορικούς του εταίρους, μικρότερους ή μεγαλύτερους.
Και σ’ αυτή την περίπτωση η ανάδυση του οικονομικού εθνικισμού σαν κανονιστικό πλαίσιο των εμπορικών σχέσεων μεταξύ των χωρών, σε ένα πλανήτη που μέχρι πρόσφατα βασιζόταν στην – σχεδόν – πλήρη ελευθερία κίνησης κεφαλαίων και εμπορευμάτων οδηγεί σε δύο προφανείς συνέπειες.
Η μία είναι ότι κάθε ενδεχόμενο σενάριο δημιουργεί τις προϋποθέσεις για επιβράδυνση περισσότερο ή λιγότερο της ανάπτυξης, όταν αυτή διεθνώς βρίσκεται ήδη σε πρωτοφανή μεταπολεμικά επιβράδυνση.
Η δεύτερη είναι ότι οι δασμοί προκαλούν δασμούς, ο οικονομικός εμπορικός εθνικισμός προκαλεί ανάλογες αντιδράσεις και από τους μέχρι πρότινος εμπορικούς εταίρους.
Με αποτέλεσμα το «κέρδος» του ενός να ακυρώνεται λιγότερο ή ολοσχερώς από «κέρδος» του άλλου, αφού στους δασμούς των ΗΠΑ η Κίνα απαντά με τους δικούς της δασμούς και η ΕΕ με τους δικούς της.
Όταν φτάνουμε στο σημείο αυτό, το μοναδικό όπλο για να κάνει κανείς τους δικούς του δασμούς περισσότερο αποτελεσματικούς από εκείνους του αντιπάλου, είναι το νόμισμά του.
Αν δηλαδή έχει την δυνατότητα να καταθιστά το νόμισμα του «φθηνότερο» από εκείνο του εμπορικού του αντιπάλου ώστε να μειώνει έτσι την τιμή των δικών του προϊόντων και να αυξάνει εκείνη των προϊόντων των αντιπάλων του…
Τιμές και νομίσματα
Σ’ αυτό το σημείο είναι που έρχεται να αποκαλυφθεί η σχέση του πολέμου των δασμών του Τραμπ, με εκείνη της πίεσης που ασκεί στον πρόεδρο της Fed κ. Τζ. Πάουελ, που τον κατηγορεί ότι διατηρεί τα επιτόκια ψηλά με αποτέλεσμα να μη διολισθαίνει όσο γρήγορα θα ήθελε η συναλλαγματική ισοτιμία του δολαρίου.
Και να σκεφτεί κανείς ότι με την πολιτική του Τραμπ το δολάριο έχει ήδη υποτιμηθεί μέσα στο 2025 κατά 15% έναντι του Ευρώ. Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημάνουμε άλλο ένα ισχυρό σημείο πλεονεκτήματος της Ουάσιγκτον έναντι της ΕΕ και του ευρώ για το οποίο κανείς δεν μιλάει όσο θα έπρεπε, με μοναδική ίσως εξαίρεση τον αντιπρόεδρο της ΕΚΤ Ντε Γκίντος. Αυτός πρόσφατα παρατήρησε πως η κατάσταση για την ευρω-οικονομία είναι τόσο άσχημη που δεν θα έχει κανένα όφελος το να αρχίσει να μειώνει περισσότερο τα επιτόκια.
Γιατί; Γιατί τα αμερικανικά επιτόκια με την στάση που έχει κρατήσει ο Πάουελ είναι υπερδιπλάσια (4,25% – 4,5%) των ευρωπαϊκών (2%). Που σημαίνει ότι η Fed αν το αποφασίσει έχει τα διπλάσια περιθώρια μείωσης των επιτοκίων έναντι της ΕΚΤ. Που σημαίνει επίσης ότι μπορεί όταν τα θελήσει να ρίξει στα… τάρταρα την συναλλαγματική ισοτιμία του δολαρίου έναντι του ευρώ, μειώνοντας τα αμερικανικά επιτόκια και πάλι να έχει ψηλότερα επιτόκια από την ΕΕ.
Κάπου εδώ όμως έρχεται η BIS (Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών), η τράπεζα των κεντρικών τραπεζών, να αποδείξει στο τελευταίο της report, ότι ουδέποτε μέχρι τώρα δεν ήταν τόσο συνδεδεμένη η κατάσταση μεταξύ του νομισματικού και του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Που πάει να πεί ότι οποιαδήποτε μεταβολή «αξιών» στα νομισματικά εργαλεία μεταφέρεται με απόλυτα άμεσο τρόπο στα θεμέλια του χρηματοπιστωτικού συστήματος με ανεξέλεγκτες πλέον συνέπειες.
Για να το πούμε με απλά λόγια οι τεράστιες μεταβολές «αξιών» στα assets χρέους (κρατικού και ιδιωτικού) που έρχονται με την κορύφωση του εμπορικού πολέμου και την μετεξέλιξή του σε νομισματικό, μέσω της μείωσης των επιτοκίων, «χτυπάνε» κατευθείαν στην καρδιά του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Γιατί; Γιατί «μειώνουν» ανάλογα την αξία των assets χρέους με τα οποία εγγυούνται τα κεφάλαιά τους…
Στο μεταξύ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι την τελευταία 15ετία το τραπεζικό σύστημα, έχει και μία άλλη «αχίλλειο πτέρνα», την ανοικτή και ανεξέλεγκτη διασύνδεσή του με το μη εποπτευόμενο σκιώδες χρηματοπιστωτικό σύστημα, μέσω των παραγώγων και των hedge funds. Δύο ποσά είναι ενδεικτικά των μεγεθών που αφορούν αυτές τις δύο πλευρές της νέας πραγματικότητας που αφορούν στην «ευπάθεια» του τραπεζικού συστήματος. Το δημόσιο χρέος πχ. των ΗΠΑ που εμπλέκεται σ’ αυτή την ακολουθία κρίσης είναι 36 τρισ. δολάρια, αλλά τα παράγωγα που συνδέονται με τις μεταβολές των επιτοκίων ξεπερνούν τα 111 τρισ. δολάρια σύμφωνα με την BIS.
Τι λέτε; Κάτι τέτοιο μοιάζει καθόλου με το 2007 – 2008;
Επειδή η ιστορία βέβαια ποτέ δεν επαναλαμβάνεται με τον ίδιο τρόπο, ασφαλώς οι συνέπειες από τις αποφάσεις (ή οι νέες αναβολές) που θα ανακοινωθούν στις 9 Ιουλίου μπορούν να πάρουν άλλα χαρακτηριστικά. Αλλά η κατεύθυνση παραμένει η ίδια…
* Τα Οικονοκλαστικά λόγω αδειών καλοκαιριού, θα ανανεώνονται κάθε Δευτέρα Τετάρτη και Παρασκευή
