Λίγες ώρες μετά τις νέες αποκαλύψεις απο το υπουργείο Πολιτισμού, τόσο για το πόσοι είναι θαμμένοι στον τάφο της Αμφίπολης, έλληνες αλλά και ξένοι αρχαιολόγοι εμφανίζονται πεπεισμένοι ότι δεν είναι η Ολυμπιάδα θαμμένη στο ταφικό μνημείο.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, στο ταφικό μνημείο βρέθηκαν οστά 5 ανθρώπων. Μιας γυναίκας άνω των 60 ετών, δυο ανδρών από 35 – 45 ετών, ενός νεογέννητου και ενός ατόμου το οποίο είχε αποτεφρωθεί.
Ο Πάνος Βαλαβάνης, Καθηγητής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών δήλωσε στο Newsit: “Δεν είναι η Ολυμπιάδα η νεκρή της Αμφίπολης. Δε θα μάθουμε ποτέ ποιοι είναι οι νεκροί που βρέθηκαν θαμμένοι”.
Όπως χαρακτηριστικά είπε: «για την Ολυμπιάδα γνωρίζουμε πρώτον ότι είναι στην Πύδνα, όπου επήλθε και ο θανάτος της, υπάρχει δηλαδή μαρτυρία αρχαία που αναφέρει ότι έχει ταφεί εκεί άρα είναι δύσκολο να έχει ταφεί και στην Αμφίπολη. Και επίσης αυτή η απόδοση στην Ολυμπιάδα συσχετίζει αναγκαστικά τον τάφο με την οικογένεια του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αυτό όμως δεν το ξέρουμε. Αρα οποιεσδήποτε υποθέσεις και αποδόσεις τέτοιου τύπου, βασίζονται σε δεδομένα τα οποία δεν τεκμηριώνονται από τα ιστορικά και αρχαιολογικά στοιχεία που διαθέτουμε. Αρα, μια επιστημονική προσέγγιση δεν επιτρέπει τέτοιου είδους παρακινδυνευμένες αποδόσεις».
Ο κ. Βαλαβάνης τονίζει ότι «από τα δεδομενα που γνωρίζουμε από άλλους μακεδονικούς τάφους, πρόκειται για οικογενειακό ταφικό μνημείο. Αρα δεν είναι περίεργο που βρέθηκαν περισσότεροι του ενός θαμμένοι. Εκείνο που μπορούμε με ασφάλεια να πούμε είναι ότι ο τάφος έγινε για τον πρώτο νεκρό, αυτός δηλαδή που έχει ταφεί μέσα στη θήκη».
Στην επισήμανση ότι οι πρώτες πληροφορίες αναφέρουν ότι η πρώτη νεκρή ήταν η γυναίκα ο κύριος Βαλαβάνης τόνισε:
«Είμαστε σίγουροι γι΄αυτό; Και πως ξέρουμε ότι ο ένας άνδρας είναι δολοφονημένος; Θα μπορούσε να έχει σκοτωθεί σε μάχη. Τα ίχνη τραυμάτων στα οστά είναι πολύ πιο λογιό να αποδοθούν σε μάχες αφού έχουμε να κάνουμε πιθανότατα με πολεμιστές – αυτό το είχαμε πει και από την αρχή ότι πιθανών να πρόκειται για τάφο στρατηγών ή πολεμιστών – και όχι να έχει γίνει δολοφονία. Η δολοφονία είναι μια ερμηνεία η οποία είναι εικασία χωρίς κανένα στοιχείο».
Και συνέχισε:
«Πρόκειται για ταφικό μνημείο κάποιας σπουδαίας οικογένειας και αυτό είναι κάτι που δε θα αλλάξει οτιδήποτε δεδομένα και αν βρεθούν στην έρευνα. Είχε γίνει ο τάφος για τον νεκρό που έχει ταφεί πρώτος εκεί, αν είναι η γυναίκα είναι για αυτή, αν και για τα ανασκαφικά δεδομένα διατηρώ σοβαρές επιφυλάξεις. Κατόπιν, σε χρονικό διάστημα που δε μπορεί να προσδιοριστεί καθώς δεν έχουμε στρωματογραφικά στοιχεία για τα οστά των νεκρών, δε μπορούμε να ξέρουμε την ευρύτητα του διαστήματος κατά τη διάρκεια του οποίου εγινε η ταφή και των υπόλοιπων νεκρών. Είναι πάντως απίθανο να είναι η Ολυμπιάδα γιατί δε βασίζεται σε τεκμηριωμένα ιστορικά και αρχαιολογικά δεδομένα».
Για το σενάριο να είναι η Θεσσαλονίκη η γυναίκα του τάφου, η οποία ήταν θετή κόρη της Ολυμπιάδας, ο κύριος Βαλαβάνης τόνισε «αυτά όλα προϋποθέτουν να ανήκει ο τάφος στην οικογένεια του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αυτό δε το γνωρίζουμε από πουθενά. Είναι και αυτό μια υπόθεση και δεν είναι σωστό να χτίζουμε υποθέσεις πάνω σε υποθέσεις. Γιατί φτιάχνουμε ένα ψευδοοικοδόμημα το οποίο μπορεί με ένα νέο στοιχείο να καταρρεύσει. Όπως έγινε και τώρα. Γιατί κάναμε υποθέσεις για έναν νεκρό και έρχεται τώρα η ανάλυση και μας λέει ότι μιλάμε για 5 νεκρούς».
Και καταλήγει:
«Εγώ πιστεύω ότι δε θα καταληξουμε ποτέ σε οριστικό συμπέρασμα για το ποιοι είναι οι νεκροί της Αμφίπολης. Αν ηταν ένας ο θαμμένος νεκρός θα μπορούσαμε να έχουμε συμπεράσματα με μεγαλύτερη ασφάλεια, θα μπορούσαμε τουλάχιστον να αποκλείσουμε κάποιους. Τώρα που οι νεκροί είναι περισσότεροι, νομίζω ότι δε θα φτάσουμε ποτέ στο τελικό συμπέρασμα. Δε θα μάθουμε δηλαδή ποτέ για ποιον νεκρό φτιάχτηκε ο τάφος της Αμφίπολης».
Αξίζει να σημειωθεί ότι και η γνωστή πλέον αρχαιολόγος Ντόροθι Κίνγκ δεν πιστεύει ότι είναι η Ολυμπιάδα θαμμένη στον τάφο της Αμφίπολης.
«Η γυναίκα στον κιβωτιόσχημο τάφο, γύρω από τον οποίο φέρεται να έχουν ταφεί οι άλλοι, ήταν πάνω από 60 ετών. Η Ολυμπιάδα γεννήθηκε γύρω στο 370 π.Χ. και πέθανε το 316, οπότε τα μαθηματικά δεν οδηγούν σε αυτή» σημειώνει η Ντόροθι Κινγκ.
Οι δύο άνδρες είναι σχετικά κοντά ηλικιακά, στην κατηγορία των 35 έως 45 ετών. Ο ένας, στις αρχές και ο δεύτερος, προς το τέλος της κατηγορίας αυτής.
Ο σχετικά νεαρότερος από τους δύο άνδρες φέρει ίχνη τομών στην αριστερή άνω θωρακική μοίρα, σε δύο πλευρές και αυχενικό σπόνδυλο, καθώς και στην κάτω επιφάνεια του στερνικού άκρου της αριστερής κλείδας.
Ταυτίζονται πιθανόν με επιθετικά χτυπήματα-τραυματισμούς, που θα πρέπει να έγιναν εξ’ επαφής με αιχμηρό όργανο και προκάλεσαν τον θάνατο του, καθώς δεν διακρίνονται ενδείξεις επούλωσης.
Επιπλέον, και οι δύο άνδρες παρουσιάζουν εκφυλιστικές αλλοιώσεις οστεοαρθρίτιδας και σπονδυλαρθρίτιδας σε διαφορετικά σημεία των σκελετών τους.
Βάσει αυτού του στοιχείου και της γενετικής, η Ντόροθι Κινγκ εκτιμά ότι οι δύο άντρες θα μπορούσαν να είναι συγγενείς.
“Όπως ο Edson αναφέρει στο άρθρο του “Ο Τάφος της Ολυμπιάδας”, οι επιγραφές αναφέρουν ότι θάφτηκε στην Πύδνα.
Υπάρχουν επίσης οστά ζώων που υποστηρίζουν περαιτέρω την ιδέα της μακεδονικής βασιλικής ταφής.
Οι σκελετοί είναι θρυματισμένοι και γι’ αυτό ίσως να μας λείπουν άνθρωποι, αλλά είναι ασυνήθιστο να υπάρχουν τόσα πολλά πρόσωπα. Τα οικογενειακά Μαυσωλεία δεν ήταν ο κανόνας εκείνα τα χρόνια.
Ο Φίλιππος ο Αριδαίος (Φίλιππος Γ’) δολοφονήθηκε και ταιριάζει ηλικιακά για έναν από τους δύο νεκρούς άνδρες.
Ξέρουμε ότι πέθανε το 317 π.Χ. αλλά αργότερα τιμητικά θάφτηκε μαζί με τη σύζυγό του Ευρυδίκη ΙΙ Ανταία και τη μητέρα της Κυνάνη.
Αν και δεν μπορώ να βρω μια πηγή που να αναφέρει ότι η Ανταία να έχει μωρό, ένα νεογέννητο θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ο λόγος που ανάγκασε το χέρι του Κασσάνδρου να τους δολοφονήσει όλους (το πρώτο στάδιο του σχεδίου του για να καταλάβει τελικά τον θρόνο).
Η Κυνάνη πέθανε το 323 π.Χ. και είναι πάρα πολύ νέα για να είναι η γυναίκα στον κιβωτιόσχημο τάφο”, σημειώνει, τονίζοντας παράλληλα πως ο Ηφαιστίωνας θα πρέπει επίσης να αποκλειστεί καθώς πέθανε και δεν μαχαιρώθηκε στα 32 του χρόνια.
Σε τελική γραμμή, όπως αναφέρει, δεν θα μπορούσαν να έχουν κατασκευάσει ένα τέτοιο ταφικό μνημείο απλοί ευγενείς.
“Ο λόγος που κατέφυγα στον Φίλιππο Γ’ και την Ευρυδίκη ΙΙ είναι ότι κρατήθηκαν όμηροι στην Αμφίπολη και πιθανότατα δολοφονήθηκαν.
Ό,τι έχω δει ταιριάζει με έναν τάφο που χτίστηκε την περίοδο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αλλά ο αποτεφρωμένος θα μπορούσε να έχει προστεθεί αργότερα.
Ο Κάσσανδρος τους έθαψε τιμητικά αφού έβαλε να τους δολοφονήσουν και παντρεύτηκε την ετεροθαλή αδερφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου Θεσαλονίκη για να παγιώσει το αίτημά του για τον θρόνο.
Οπότε ναι, η δολοφονία και μετά η τιμητική ταφή είναι παράξενη, αλλά έτσι ήταν η πολιτική εκείνων των ημερών!”, υπογραμμίζει.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΕΡΕΤΗ
ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΙΣΜΗΝΗ ΛΕΝΤΖΟΥ