«Χθες πανηγυρίσαμε το πρωτάθλημα με τον Παναθηναϊκό, μια πολύ ωραία στιγμή και ας μην έπαιξα λόγω τραυματισμού. Δυστυχώς, μια ημέρα νωρίτερα είχαν έρθει τα μαύρα νέα για την πτήση της Ryanair». Έτσι ξεκινάει την συγκλονιστική της αφήγηση στο newsit.gr η Γελένα Λεουτσάνκα, η διεθνής μπασκετμπολίστρια από την Λευκορωσία, η οποία τους τελευταίους μήνες αγωνίζεται με την φανέλα του Παναθηναϊκού στην Α1 του μπάσκετ γυναικών.
Η ίδια, στέκεται στη στιγμή που πληροφορήθηκε τη σύλληψη του συμπατριώτη της δημοσιογράφου, Ρομάν Προτάσεβιτς: «Βρισκόμουν στο γυμναστήριο εκείνη την ώρα, το διάβαζα και δεν μπορούσα να το πιστέψω. ‘Συμβαίνει στα αλήθεια;’ σκέφτηκα. ‘Είναι ταινία; Είναι αστείο;’. Αυτό που συνέβη είναι τρομοκρατία, η τρομοκρατία σε όλες τις μορφές της. Έχοντας περάσει κι εγώ από φυλακή της Λευκορωσίας, φαντάζομαι τι συμβαίνει εκεί. Έχω δει τα μασκοφορεμένα τους πρόσωπα. Το video με τον Ρομάν στην φυλακή, το οποίο έδωσε στη δημοσιότητα η κυβέρνηση είναι η απόλυτη προπαγάνδα. Δεν θα μου προκαλέσει καμία έκπληξη αν μάθουμε ότι τραβήχτηκε με το που μπήκε στη φυλακή».
Flash back στο καλοκαίρι του 2020
«Η δική μου ιστορία ξεκινάει παράλληλα με τα γεγονότα που συνέβαιναν στην Λευκορωσία, το καλοκαίρι του 2020, τότε που στη χώρα έτρεχαν προεδρικές εκλογές» κάνει μια αναδρομή στο χρόνο, η 37χρονη Γελένα, η οποία θεωρείται η κορυφαία αθλήτρια στην ιστορία του μπάσκετ της πατρίδας της.
«Εκείνη την περίοδο, προσπαθούσα να προπονηθώ ελαφρά και παράλληλα να αναρρώσω από τους τραυματισμούς μου. Η κατάσταση είχε αρχίσει να βράζει ήδη πριν από τις εκλογές. Οι άνθρωποι που είχαν αντίθετη γνώμη από αυτή της κυβέρνησης, αλλά και οι υποστηρικτές και μέλη της αντιπολίτευσης, φυλακίζονταν. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να σε κατηγορήσουν- ότι δεν πληρώνεις τους φόρους σου για παράδειγμα.
Αποφάσισα να υψώσω τη φωνή μου μαζί με τους υπόλοιπους διαδηλωτές και να υπερασπιστώ το δικαίωμα μας στην ελεύθερη ψήφο. Στην Λευκορωσία μας έχουν αφαιρέσει το δικαίωμά μας να ψηφίζουμε ελεύθερα. Ήταν πολύ επώδυνο να παρακολουθώ αυτή την κατάσταση στη χώρα μου, να αποδεχτώ το γεγονός ότι όλα αυτά συνέβαιναν τον 21ο αιώνα σε μια χώρα στο κέντρο της Ευρώπης. Ως γνωστή αθλήτρια που είμαι, έχω ευθύνη, έχω ένα βάρος στους ώμους μου και καλώς το έχω. Ποιος θα υπερασπιστεί όλους αυτούς τους απλούς, καθημερινούς ανθρώπους αν όχι εγώ;
Click4more: «Έχετε βόμβα στο αεροπλάνο» – Οι Λευκορώσοι επιμένουν για απειλή από την Χαμάς
Κάθε Κυριακή διαδηλώναμε για την κλιμακούμενη βία αλλά και για την καταστρατήγηση του Συντάγματος. Ενωθήκαμε πολλοί αθλητές μαζί με τους διαδηλωτές.
Τελικά, την ημέρα των εκλογών, στις 9 Αυγούστου επικράτησε μια τρομερή κατάσταση. Επί τρεις ημέρες δεν είχαμε καθόλου ίντερνετ και δεν ξέραμε τι πραγματικά συμβαίνει. Όταν το ίντερνετ επανήλθε ακούσαμε νέες μαρτυρίες ανθρώπων που είχαν οδηγηθεί στη φυλακή».
«Πώς οδηγήθηκα εγώ στην φυλακή»
Η Γελένα περιγράφει στη συνέχεια τη δική της σκοτεινή εμπειρία στο κέντρο κράτησης της Οκρεστίνα. «Η αντίστροφη μέτρηση για εμένα ξεκίνησε όταν έδωσα μια συνέντευξη σε μια από τις πιο γνωστές, αθλητικές εφημερίδες στην Λευκορωσία. Μίλησα ανοιχτά για την κατάσταση. Αμέσως μετά ξεκίνησαν τα απειλητικά τηλεφωνήματα, από υψηλά ιστάμενες υπηρεσίες της χώρας, τηλεφωνήματα στα οποία μου έλεγαν πως ο, τι λέω δεν είναι αλήθεια. Προσπάθησαν να με φοβίσουν αλλά οι απειλές δεν με σταμάτησαν.
Click4more: Λευκορωσία: Η αρχηγός της αντιπολίτευσης θεωρεί ότι ο δημοσιογράφος Ρ. Προτασέβιτς βασανίστηκε
Μετά τη συνέντευξή μου άρχισε να δέχεται πίεση και η εφημερίδα. Ο υπεύθυνός της δεν βρίσκεται πια στην θέση του. Αυτό που συμβαίνει πια με τα media και τους δημοσιογράφους στην Λευκορωσία είναι απερίγραπτο. Μια συνέντευξη σαν αυτή που έδωσα πια δεν μπορεί να δημοσιευτεί πουθενά στη χώρα μου.
Τελικά συνέβη και σε εμένα. Στις 15 του Σεπτέμβρη του 2020 ήμουν έτοιμη να πετάξω για Ελλάδα. Είχα έρθει ξανά στις αρχές του 2020 για αποθεραπεία σε ελληνική κλινική. Επέστρεφα για να επαναξιολογηθώ και για να εξετάσω τις πιθανότητες να αρχίσω να παίζω μπάσκετ στην Ελλάδα. Λίγο πριν κάνω τσεκ στις βαλίτσες μου στο αεροδρόμιο, με συνέλαβαν».
Οι τρομακτικές συνθήκες στη φυλακή
«Πέρασα 15 ημέρες στη φυλακή σε τρομαχτικές συνθήκες» θυμάται η Γελένα, η οποία ξεσήκωσε μετά τη σύλληψή της ένα κύμα συμπαράστασης στο διαδίκτυο με το όνομα #FreeYelena (=Ελευθερώστε την Γελένα»).
– «Μου πήραν το στρώμα, κοιμόμουν πάνω σε κρύες σιδερένιες επιφάνειες και σε πάγκους. Δεν μας άφηναν να κάνουμε μπάνιο επί 15 ημέρες. Και αυτά είναι μόνο μερικά και είναι λίγα σε σχέση με αυτά που βιώνουν όσοι φυλακίζονται τον τελευταίο καιρό. Τώρα οι άνθρωποι κάθονται χωρίς λόγο στη φυλακή για 20 και 30 ημέρες. Οι φυλακισμένοι για πολιτικούς λόγους πολλαπλασιάζονται αδιάκοπα.
Την ημέρα που θα με άφηναν ελεύθερη μου ανακοίνωσαν ότι είμαι αντιμέτωπη με νέα κατηγορία. Σκέφτηκα: ‘Θεέ μου, άλλες 15 τρομαχτικές ημέρες στη φυλακή;’ Με άφησαν να φύγω με ένα πρόστιμο των 400 δολαρίων. Πέρασαν άλλες 10 ημέρες μέχρι να καταφέρω να φύγω για την Ελλάδα. Η κακή κατάσταση του ανοσοποιητικού μου συστήματος αλλά και του σώματός μου, συνέπεια της κράτησης μου στη φυλακή, με έκαναν να κολλήσω κορονοϊό μόλις ήρθα στην Ελλάδα».
Τι απαντά η Γελένα στην ερώτηση αν φοβάται για τη ζωή της
Πρόκειται για την ερώτηση που δεν μπορείς να μην απευθύνεις κάποια στιγμή σε αυτή τη μεγάλη αθλήτρια, όσο σου περιγράφει τα γεγονότα.
«Αν φοβάμαι για τη ζωή μου; Όταν ήμουν στην φυλακή, μαζί με φανταστικές, με γενναίες γυναίκες, είχα πολύ διαθέσιμο χρόνο στα χέρια μου. Σκεφτόμουν: Είμαι εδώ. Θα μπορούσα να είχα κάτσει ήσυχη. Είμαι μια επιτυχημένη αθλήτρια, γνωστή σε όλο τον κόσμο. Θα μπορούσα να ζω ευτυχισμένα και να μην ασχολούμαι. Όμως ποτέ δεν είμαι πιο υπερήφανη για τη χώρα μου απ’ όταν βλέπω τους ανθρώπους της να παλεύουν για την ελευθερία τους. Η εμπειρία του να βρεθώ στο δρόμο, μαζί με ανθρώπους οι οποίοι παλεύουν για βασικά ανθρώπινα δικαιώματα με κάνει να ταυτίζομαι με αυτά για τα οποία πάλευαν οι παππούδες μου στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο.
Κατέληξα λοιπόν στο εξής: δεν μετανιώνω για τίποτα. Η πάλη για το δικαίωμα στην ελευθερία είναι ένα απερίγραπτο, ένα μοναδικό συναίσθημα. Δεν μπορεί να περιγράφει με λόγια.
Οπότε, στην ερώτηση του αν φοβάμαι, απαντώ: Είμαι άνθρωπος. Είμαι ταυτόχρονα και γυναίκα. Ποτέ δεν είχα σκεφτεί ότι θα βρεθώ σε αυτή την κατάσταση. Μετά απ’ ο, τι συνέβη πριν από μερικές ημέρες με την πτήση της RyanAir σκέφτομαι ξανά το εξής: όλα είναι τελικά πιθανά να μας συμβούν, όμως αυτό που έχει σημασία είναι να ακουστεί η αλήθεια των ανθρώπων της Λευκορωσίας. Πονάμε. Πονάμε εδώ και πάρα πολύ καιρό. Κι αυτή η αλήθεια είναι πιο ισχυρή από το αίσθημα του φόβου. H ελπίδα για αλλαγή είναι πιο ισχυρή από το φόβο».
Τι λέει η Γελένα για την υπόθεση του Ρομάν Προτάσεβιτς και για τη στάση της διεθνούς κοινότητας στο γεγονός
Πίσω, στην υπόθεση που συγκλονίζει εδώ και δυο ημέρες την διεθνή κοινότητα, η Γελένα λέει κατ’ αρχάς τα εξής για την ανακοίνωση της κυβέρνησης της Λευκορωσίας ότι ο δημοσιογράφος είναι καλά στην υγεία του. «Διέρρευσε μια είδηση ότι ίσως ο Ρομάν να βρίσκεται στο νοσοκομείο με πρόβλημα υγείας. Και λίγες ώρες μετά βλέπουμε αυτό το video. Αυτά είναι δουλειά της προπαγάνδας όπως και αυτά που ισχυρίζονταν ο Λουκασένκο μερικές εβδομάδες νωρίτερα, περί απόπειρας δολοφονίας του. Οι άνθρωποι που ξέρουν τον Ρομάν λένε ότι σε αυτό το video έχει πολύ μέικ απ και πως φαίνονται σημάδια στο πρόσωπό του. Οι άνθρωποι που τον ξέρουν, λένε επίσης πως δεν καπνίζει για να υπάρχει δίπλα του ένα πακέτο με τσιγάρα.
Ελπίζω η διεθνής κοινότητα και οι ευρωπαϊκές χώρες να καταλαβαίνουν ότι έφτασε πια η ώρα να γίνει κάτι δραστικό. Πως όλα αυτά δεν είναι πια αποδεκτά. Όσα κάνουν ως τώρα οι υπόλοιπες χώρες δεν είναι αρκετά. Οι αποφάσεις τους παίρνουν χρόνο, το καταλαβαίνω, αλλά κάθε ημέρα που περνάει στην Λευκορωσία άνθρωποι φυλακίζονται και βασανίζονται. Πρέπει να μας βοηθήσουν άμεσα».
Click4more: Λευκορωσία: Ποιος είναι ο Έλληνας που «κατέβηκε» στο Μινσκ
Το τελευταίο που σχολίασε η Γελένα ήταν αυτή η μερίδα των δημοσιευμάτων που περιγράφουν τον Ρομάν Προτάσεβιτς σαν ένα σκιώδη, ακροδεξιό ή και ναζιστή δημοσιογράφο με περίεργα κίνητρα στον αγώνα του.
«Ξέρω την αλήθεια μου» μας λέει η Γελένα και τονίζει: «Ξέρω καλά τι έχω δει. Ξέρω τι έχω περάσει. Ήμουν σε όλες αυτές τις διαμαρτυρίες. Είδα τι έκαναν σε εμένα. Οπότε σε όλους αυτούς που βλέπουν ‘σκιές’ σε έναν όπως λένε ακροδεξιό δημοσιογράφο, αν έχουν κάποια απορία για όλα αυτά, ας έρθουν να ρωτήσουν εμένα για το επίπεδο της δημοκρατίας στην Λευκορωσία. Στην δημοκρατία όλες οι γνώμες μπορούν να είναι ισότιμες, αλλά όσοι έχουν μία πρέπει και να μπορούν να την υποστηρίζουν. Μπορούμε να μιλάμε όσο θέλουμε. Εγώ όμως ήμουν εκεί».
*Η διεθνής μπασκετμπολίστρια από τη Λευκορωσία έχει κατακτήσει χάλκινο μετάλλιο στο Ευρωμπάσκετ του 2007, συμμετείχε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2008 στο Πεκίνο και αγωνίστηκε στο ΝΒΑ γυναικών (WNBA), σε Σάρλοτ, Ουάσινγκτον και Ατλάντα. Διαθέτει, επίσης, εμπειρία από τη θητεία στις κορυφαίες ομάδες μπάσκετ γυναικών της Ευρώπης, όπως η ρωσική Εκατέρινμπουργκ, η τουρκική Γαλατασαράι και η πολωνική Γκορσόβ.
Ρεπορτάζ: Δήμητρα Τριανταφύλλου
Φωτογραφίες αρχείου: ΑΠΕ – ΜΠΕ.