Η Γαλλία είναι μια μεγάλη ευρωπαϊκή χώρα με προσήλωση στις αξίες της δημοκρατίας και του σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Ο γαλλικός λαός έχει αγωνιστεί, από την εποχή της γαλλικής επανάστασης, κατά της υποβάθμισης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Όλοι οι ευρωπαίοι πολίτες οφείλουμε πολλά στις κατακτήσεις αυτών των αγώνων.
Σήμερα, στο μυαλό μου στριφογυρίζουν πάλι αυτές οι σκέψεις….Όπως τότε, που ως νέος φοιτητής, σπούδασα τον ευρωπαϊκό και διεθνή νομικό πολιτισμό σε γαλλικό πανεπιστήμιο. Και είχα την μεγάλη τύχη να διδαχθώ όχι μόνο την βαθειά νομική σκέψη διαπρεπών νομομαθών, αλλά πάνω από όλα τον δέοντα σεβασμό στις κοινωνικές και πολιτικές αξίες.
Αναμφισβήτητα, η Γαλλία ήταν μεγάλη χώρα και στην εποχή των μεγάλων αυτοκρατοριών κι έτσι ακολούθησε τον δρόμο της αποικιοκρατίας. Σίγουρα, η πολιτική εξουσία διέπραξε το σφάλμα να περιθωριοποιήσει γάλλους πολίτες, μεγάλες κοινωνικές ομάδες, επειδή δεν ήταν γηγενείς, αλλά μετανάστες και διαφορετικοί. Αλλά, πάντα σε αυτή την χώρα, σε αυτό τον λαό υπήρξε και υπάρχει η δύναμη της κριτικής και κυρίως της αυτοκριτικής. Δύο σημαντικοί εκπρόσωποι του γαλλικού κινηματογράφου, ο Mathieu Kassovitz (La haine) και ο Laurent Cantet (La classe- Entre les murs) είχαν την μεγάλη δύναμη να αποδώσουν αυτήν την κοινωνική υποβάθμιση και μιζέρια στην οποία καταδικάστηκαν να ζουν οι άνθρωποι και ιδιαίτερα οι νέοι των φτωχών και περιθωριοποιημένων προαστίων (banlieues) των μεγάλων πόλεων, εγκαταλελειμμένοι στην ανέχεια και στον κοινωνικό αποκλεισμό. Η κριτική αυτή δεν ακούστηκε από την πολιτική εξουσία και την καθεστηκυία τάξη. Αντίθετα, επιλέχθηκε η λύση της βίαιης καταστολής. Και το αποτέλεσμα ήταν να προσφερθούν στρατιώτες στις φρικτές τάξεις του Ισλαμικού Κράτους, που με απέραντο μίσος έρχονται να εκτελέσουν εν ψυχρώ συμπολίτες τους, χωρίς έλεος, αλλά κυρίως χωρίς συναίσθηση της αθωότητας τους και ενδεχομένως των κοινών προβλημάτων που βίωναν και αυτοί μαζί τους.
Μπροστά στις χθεσινές φρικαλεότητες, αξίζει να πούμε ως αληθινοί ευρωπαίοι πολίτες ότι aujourd’hui, nous sommes tous et toutes français et françaises, parisiens et parisiennes. Να φέρουμε στις μνήμες μας τους κατοίκους αυτής της υπέροχης πόλης, που μόνοι τους την απελευθέρωσαν από τον ναζιστικό ζυγό.
Αξίζει πια να αισθανθούμε όλοι ευρωπαίοι. Ότι είμαστε όλοι αλληλέγγυοι πολίτες και ανήκουμε σε αυτή την μεγάλη δημοκρατική ευρωπαϊκή οικογένεια. Να μην αφήσουμε μόνους τους, τους γάλλους συμπολίτες μας. Σήμερα, αισθάνομαι, εγώ ο ταπεινός, να επιστρέψω στον Μεγάλο Jean Luc Godard τον σεβασμό μου προς εκείνον, που είπε στις δύσκολες στιγμές της ελληνικής κρίσης (βλέπε ταπείνωσης) «Si on payait 10 euros à la Grèce à chaque fois qu’on utilise le mot “donc”, la crise serait finie en un jour et les Grecs n’auront pas à vendre le Parthénon aux Allemands» (εάν πληρώναμε 10 ευρώ στην Ελλάδα κάθε φορά που χρησιμοποιούμε την λέξη «λοιπόν», η κρίση θα είχε τελειώσει σε μια ημέρα και οι Έλληνες δεν θα έπρεπε να πουλήσουν τον Παρθενώνα στους Γερμανούς) και να συμπαραταχθώ μαζί του στις δύσκολες αυτές στιγμές.
Δυσκολίες, κρίσεις, ταπεινώσεις, συγκρούσεις εθνικών συμφερόντων δεν αξίζουν στην Ευρώπη. Σε αυτή την Ευρώπη, για την οποία ήδη ο Roberth Schuman, είχε επισημάνει εξήντα πέντε χρόνια πριν ότι δεν πρέπει να περιορίζεται σε μάταια λόγια, αλλά χρειάζεται πράξεις. Η Γαλλία όντως συνέβαλε αποφασιστικά σε αυτή την κατεύθυνση. Της το αναγνωρίζουμε, αφού στόχευσε καταρχήν στην ειρήνη. Αλλά η ειρήνη χρειάζεται πλέον την πραγματικά ενωμένη Ευρώπη.
Η κάθε δύσκολη στιγμή έχει και το θετικό της μήνυμα. Και τώρα αξίζει να δούμε το μέλλον της ευρωπαϊκής ενοποίησης με πραγματικά υπερεθνική διάθεση αλληλεγγύης. Αξίζει να διαμορφώσουμε πραγματική κοινή ενωσιακή εξωτερική πολιτική. Και προς θεού, να μην ανατρέψουμε αυτήν την υπέροχη ευρωπαϊκή παράδοση του ανθρωπισμού. Ήλθε η στιγμή να καταλάβει η Ευρώπη το λάθος της να απορρίψει την προοπτική της θεσμικής και πολιτικής εμβάθυνσης, να εγκαταλείψει το μέλλον της σε άσκοπους καιροσκοπικούς χειρισμούς χρηματοοικονομικού περιεχομένου και ενδιαφέροντος και να επιλέξει την επιστροφή στον δρόμο των μεγάλων μεταρρυθμίσεων μας βαθειάς αναθεώρησης της καταστατικής συνθήκης της Ένωσης προς την κατεύθυνση της συνταγματοποίησης της.
Άρθρο του Πάνου Γρηγορίου,
Καθηγητής Διεθνών & Ευρωπαϊκών Θεσμών
Κοσμήτορας Σχολής Κοινωνικών Επιστημών
Πανεπιστημίου Αιγαίου