Αν και το προκαταρκτικό πόρισμα για τα αίτια της αεροπορικής τραγωδίας με την πτήση 171 της Air India τον περασμένο μήνα δίνει κάποιες απαντήσεις, ωστόσο έχει παράλληλα πυροδοτήσει ένα κύμα εικασιών για το τι πραγματικά συνέβη.
Το Boeing 787 Dreamliner της Air India συνετρίβη σε κτίριο λιγότερο από ένα λεπτό – για την ακρίβεια σε 32 δευτερόλεπτα – μετά την απογείωσή του από την πόλη Αχμενταμπάντ, στη δυτική Ινδία, με προορισμό το Λονδίνο. Από τη συντριβή σκοτώθηκαν και οι 241 επιβαίνοντες, καθώς και 19 άτομα στο έδαφος. Ένας μόνο επιβάτης επέζησε.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Η έκθεση του Γραφείου Ερευνών Αεροπορικών Δυστυχημάτων της Ινδίας (AAIB) – η πρώτη επίσημη καταγραφή των γεγονότων – φέρνει στο φως στοιχεία που δημιουργούν ερωτήματα για τον ρόλο των πιλότων. Ωστόσο, ειδικοί της αεροπορίας κατηγορούν τους ερευνητές ότι παρουσιάζουν επιλεκτικά όσα θέλουν να δημοσιοποιηθούν.
Τι λέει και τι δεν λέει το πόρισμα
Σύμφωνα με τα διεθνή πρωτόκολλα, η χώρα που ηγείται μιας έρευνας αεροπορικού δυστυχήματος οφείλει να δημοσιεύσει προκαταρκτική έκθεση εντός 30 ημερών. Το 15σελιδο έγγραφο που έδωσε στη δημοσιότητα το AAIB το περασμένο Σάββατο πληροί αυτή την απαίτηση.
Αν και η Ινδία ηγείται της έρευνας, συμμετέχουν και Αμερικανοί, καθώς η Boeing (κατασκευάστρια του αεροσκάφους) και η GE Aerospace (κατασκευάστρια των κινητήρων) είναι αμερικανικές εταιρείες.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Η έκθεση δεν καταλήγει σε σαφές συμπέρασμα για τα αίτια της συντριβής, αλλά ήδη έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Σύμφωνα με τα ευρήματά της, δύο διακόπτες παροχής καυσίμου (fuel cut-off switches) μετακινήθηκαν από τη θέση «λειτουργίας» στη θέση «διακοπής» λίγα δευτερόλεπτα μετά την απογείωση, διακόπτοντας την τροφοδοσία των κινητήρων με καύσιμο και προκαλώντας απώλεια ώσης. Αν και οι κινητήρες φαίνεται να επανεκκινήθηκαν λίγο αργότερα, ήταν πλέον πολύ αργά για να αποτραπεί η συντριβή.
Οι συγκεκριμένοι διακόπτες χρησιμοποιούνται συνήθως μόνο κατά την εκκίνηση και την απενεργοποίηση των κινητήρων. Διαθέτουν μηχανισμό ασφάλισης, ώστε να μην ενεργοποιούνται κατά λάθος — πρέπει πρώτα να τραβηχτούν προς τα έξω και ύστερα να περιστραφούν.
Η έκθεση αναφέρει ότι ο ένας πιλότος ρώτησε τον άλλο «γιατί έγινε η διακοπή», με τον συνάδελφό του να απαντά πως «δεν το έκανε εκείνος». Ωστόσο, σημειώνει το BBC, δεν παραθέτει τον απομαγνητοφωνημένο διάλογο από τον καταγραφέα συνομιλιών πιλοτηρίου (CVR), ούτε προσδιορίζει ποιος από τους δύο μίλησε.
Πρέπει να σημειωθεί ότι τα προκαταρκτικά πορίσματα δεν αποσκοπούν στο να προσφέρουν πλήρη εικόνα ή να διατυπώσουν τελικά συμπεράσματα. Πρόκειται για σύνοψη των στοιχείων που έχουν συγκεντρωθεί στις πρώτες φάσεις μιας ενδεχομένως μακράς έρευνας. Επίσης, οι αρχές δεν είναι υποχρεωμένες να δώσουν στη δημοσιότητα τις προκαταρκτικές τους εκθέσεις, σημειώνει το BBC.
Όσα έχουν δημοσιευτεί έως τώρα έχουν οδηγήσει αρκετούς να εικάζουν στα social media πως το δυστύχημα ίσως προκλήθηκε από σκόπιμη ενέργεια κάποιου εκ των πιλότων.
Η άποψη αυτή έχει προκαλέσει οργή στην Ένωση Επαγγελματιών Πιλότων της Ινδίας, η οποία προειδοποίησε ότι τέτοιες κατηγορίες «βάσει ελλιπών ή προκαταρκτικών στοιχείων δεν είναι απλώς ανεύθυνες – είναι βαθύτατα προσβλητικές για τα εμπλεκόμενα άτομα και τις οικογένειές τους».
Σε ανάλογο τόνο κινήθηκε και ο διευθύνων σύμβουλος της Air India, Κάμπελ Γουίλσον, καλώντας το προσωπικό να αποφύγει τα «πρόωρα συμπεράσματα».
Το BBC μίλησε με πλήθος επαγγελματιών του χώρου – πιλότους, ερευνητές ατυχημάτων και μηχανικούς.
Παρότι οι απόψεις διαφέρουν, επικρατεί η εντύπωση πως κρίσιμες πληροφορίες λείπουν.
«Μας είπαν μόνο ό,τι ήθελαν – και έκρυψαν τα υπόλοιπα», δήλωσε ανώνυμα ένας πιλότος. «Δεν είναι πλήρες πόρισμα».
Βασική πηγή επικρίσεων είναι η απουσία απομαγνητοφωνημένων συνομιλιών από το πιλοτήριο, οι οποίες θα επέτρεπαν να κατανοήσουμε καλύτερα ο διάλογος για τους διακόπτες.
Ο αεροναυπηγός Μπιόρν Φερμ, από την εταιρεία Leeham Company, χαρακτήρισε την παράλειψη αυτή «εντελώς απαράδεκτη»: «Έχουν τόσα τεχνικά στοιχεία. Αναφέρουν και έναν διάλογο – αλλά δεν μας λένε καν ποιος μίλησε».
Επιπλέον, εξέφρασε την απορία του για την απουσία οποιασδήποτε αναφοράς στο τι συνέβη στο πιλοτήριο στα κρίσιμα δέκα δευτερόλεπτα ανάμεσα στην απενεργοποίηση των διακοπτών και στην επανεκκίνηση του πρώτου κινητήρα: «Κάποιος προσπαθεί να κρύψει κάτι», είπε χαρακτηριστικά.
Μηχανικοί ανέφεραν επίσης ότι η έκθεση είναι επιλεκτική και παραλείπει κρίσιμες λεπτομέρειες για τη συμπεριφορά των κινητήρων πριν την ενεργοποίηση των διακοπτών. Η ίδια η έκθεση αναφέρει πάντως ότι «η ταχύτητα των κινητήρων άρχισε να μειώνεται από τα επίπεδα απογείωσης καθώς διακόπηκε η παροχή καυσίμου».
Το στοιχείο αυτό θεωρείται σημαντικό, καθώς η κίνηση των διακοπτών ενδέχεται να ήταν απόπειρα επανεκκίνησης ενός κινητήρα που ήδη έχανε ισχύ – κάτι που οι πιλότοι εκπαιδεύονται να κάνουν.
Ο Τιμ Άτκινσον, πρώην ερευνητής αεροπορικών δυστυχημάτων στο Ηνωμένο Βασίλειο, σχολίασε: «Είναι απογοητευτικό να διαβάζει κανείς μια έκθεση που προσφέρει κάποια βασικά στοιχεία, αλλά αφήνει ακόμα περισσότερα ερωτήματα ανοιχτά».
Αντιδράσεις προκάλεσε και η αναφορά σε δελτίο ασφάλειας της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Αεροπορίας των ΗΠΑ (FAA) του 2018. Το έγγραφο αυτό προειδοποιούσε ότι ορισμένα Boeing 737 είχαν προβληματικούς διακόπτες καυσίμου, οι οποίοι μπορούσαν να ενεργοποιηθούν κατά λάθος, επειδή το σύστημα ασφάλισης είχε απενεργοποιηθεί.
Η FAA τότε δεν χαρακτήρισε την κατάσταση «μη ασφαλή» και δεν εξέδωσε υποχρεωτική οδηγία. Απλώς πρότεινε ελέγχους και σε άλλα μοντέλα, περιλαμβανομένων των 787.
Σύμφωνα με την έκθεση της Ινδίας, η Air India δεν είχε προχωρήσει σε αυτούς τους ελέγχους – γεγονός που άνοιξε τη συζήτηση περί πιθανής δυσλειτουργίας των διακοπτών. Ωστόσο, σε εσωτερικό έγγραφο που έχει δει το BBC, η FAA επαναλαμβάνει πως το ζήτημα δεν θεωρείται επικίνδυνο για την ασφάλεια πτήσεων.
Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι, σύμφωνα με την έκθεση, το σύστημα ελέγχου ισχύους του κινητήρα του συγκεκριμένου αεροσκάφους είχε αντικατασταθεί δύο φορές, η τελευταία εκ των οποίων δύο χρόνια πριν το δυστύχημα — πράγμα που σημαίνει ότι οι διακόπτες επίσης είχαν αντικατασταθεί.
Ο Μπιόρν Φερμ χαρακτήρισε «εντελώς άσχετη» την αναφορά στο δελτίο της FAA στο πλαίσιο της παρούσας έρευνας. Παρ’ όλα αυτά, η Γενική Διεύθυνση Πολιτικής Αεροπορίας της Ινδίας ζήτησε ελέγχους σε όλα τα αεροσκάφη που εμπίπτουν στο αρχικό δελτίο έως τις 21 Ιουλίου.
Ο πρώην ερευνητής Τιμ Άτκινσον σημείωσε ότι η ασάφεια της έκθεσης ίσως να είναι εσκεμμένη, προκειμένου να υπονοήσει μια εξήγηση χωρίς να την κατονομάζει ξεκάθαρα: «Τα χειρότερα πορίσματα είναι αυτά που πρέπει να “διαβάζονται ανάμεσα στις γραμμές”. Αν έχουμε τέτοια περίπτωση εδώ, τότε δεν τιμά τους ερευνητές».
Όσοι αναζητούν σαφείς απαντήσεις για το τι συνέβη στην πτήση 171 πιθανόν να χρειαστεί να περιμένουν. Οι διεθνείς κανόνες ορίζουν ότι το τελικό πόρισμα πρέπει να δημοσιευθεί εντός ενός έτους. Στην πράξη όμως, αυτό συχνά καθυστερεί πολύ περισσότερο, καταλήγει το δημοσίευμα.
