Η υπερθέρμανση του πλανήτη και το λιώσιμο των παγετώνων, κρύβει κινδύνους που ίσως πολλοί να μην τους είχαν καν φανταστεί, καθώς μπορεί να απελευθερωθεί κάποιος ιός και να προκληθεί πανδημία που να απειλήσει τον πλανήτη.
Επιστήμονες προειδοποιούν πως η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει μια παράξενη νέα απειλή πανδημίας, καθώς αρχαίοι ιοί που έχουν παγώσει στους παγετώνες της Αρκτικής θα μπορούσαν κάποια μέρα να απελευθερωθούν καθώς αυξάνεται η θερμοκρασία στη Γη και να εξαπολύσουν μια νέα μεγάλη επιδημία, λένε.
Στελέχη από αυτά τα μικρόβια «μαθουσάλες» -ή των ιών «ζόμπι», όπως είναι επίσης γνωστά- έχουν ήδη απομονωθεί από ερευνητές που έχουν εκφράσει φόβους ότι θα μπορούσε να προκληθεί μια νέα παγκόσμια ιατρική έκτακτη ανάγκη – όχι από μια ασθένεια νέα στην επιστήμη αλλά από μια ασθένεια που έρχεται από το μακρινό παρελθόν.
Ως αποτέλεσμα, οι επιστήμονες άρχισαν να σχεδιάζουν ένα δίκτυο παρακολούθησης της Αρκτικής που θα εντοπίζει τα πρώτα κρούσματα ασθενειών που προκαλούνται από αρχαίους μικροοργανισμούς. Επιπλέον, θα παρέχει τη δυνατότητα καραντίνας και εξειδικευμένης ιατρικής περίθαλψης στα άτομα που έχουν προσβληθεί, σε μια προσπάθεια να περιορίσει την έξαρση και να εμποδίσει τη μετακίνηση των μολυσμένων ατόμων εκτός περιοχής.
«Αυτή τη στιγμή, οι αναλύσεις των απειλών πανδημίας επικεντρώνονται σε ασθένειες που μπορεί να εμφανιστούν σε νότιες περιοχές και στη συνέχεια να εξαπλωθούν στον βορρά», ανέφερε ο γενετιστής Jean-Michel Claverie του Πανεπιστημίου Aix-Marseille. «Αντίθετα, δεν έχει δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε μια έξαρση που θα μπορούσε να εμφανιστεί στον μακρινό βορρά και στη συνέχεια να ταξιδέψει νότια – και αυτό είναι μια παράβλεψη, πιστεύω. Υπάρχουν ιοί εκεί πάνω που έχουν τη δυνατότητα να μολύνουν ανθρώπους και να ξεκινήσουν μια νέα επιδημία», προσθέτει.
«Δεν ξέρουμε ποιοι ιοί βρίσκονται εκεί έξω στον μόνιμο παγετό, αλλά νομίζω ότι υπάρχει πραγματικός κίνδυνος να υπάρχει κάποιος ικανός να προκαλέσει ξέσπασμα ασθένειας – ας πούμε για μια αρχαία μορφή πολιομυελίτιδας. Πρέπει να υποθέσουμε ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί», επιβεβαιώνει η ιολόγος Marion Koopmans του Ιατρικού Κέντρου Erasmus στο Ρότερνταμ.
Το ανησυχητικό παράδειγμα της Σιβηρίας
Το 2014, ο Claverie ηγήθηκε μιας ομάδας επιστημόνων που απομόνωσαν ζωντανούς ιούς στη Σιβηρία και έδειξαν ότι μπορούσαν ακόμα να μολύνουν μονοκύτταρους οργανισμούς – παρόλο που ήταν θαμμένοι στον μόνιμο παγετό για χιλιάδες χρόνια. Περαιτέρω έρευνα, που δημοσιεύθηκε πέρυσι, αποκάλυψε την ύπαρξη πολλών διαφορετικών στελεχών ιών σε επτά διαφορετικές τοποθεσίες στη Σιβηρία και έδειξε ότι αυτά θα μπορούσαν να μολύνουν καλλιεργημένα κύτταρα. Ένα δείγμα ιού ήταν, μάλιστα, 48.500 ετών.
«Οι ιοί που απομονώσαμε ήταν ικανοί να μολύνουν μόνο αμοιβάδες και δεν ενέχουν κίνδυνο για τους ανθρώπους», είπε ο Claverie. «Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι άλλοι ιοί – που επί του παρόντος έχουν παγώσει στον μόνιμο παγετό – ενδέχεται να μην είναι σε θέση να προκαλέσουν ασθένειες στους ανθρώπους. Έχουμε εντοπίσει, για παράδειγμα, ίχνη γονιδιωμάτων των ιών της ευλογιάς και ερπητοϊών, που είναι γνωστά ανθρώπινα παθογόνα», εξηγεί.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο μόνιμος πάγος – στα βαθύτερα του επίπεδα – μπορεί να περιέχει ιούς ηλικίας έως και ενός εκατομμυρίου ετών και επομένως θα είναι πολύ παλαιότεροι από το δικό μας είδος, το οποίο πιστεύεται ότι εμφανίστηκε πριν από περίπου 300.000 χρόνια.
«Το ανοσοποιητικό μας σύστημα μπορεί να μην έχει έρθει ποτέ σε επαφή με μερικά από αυτά τα μικρόβια και αυτό είναι μια άλλη ανησυχία», λέει ο Claverie. «Το σενάριο ενός άγνωστου ιού που μόλυνε κάποτε έναν Νεάντερταλ να επιστρέψει σε εμάς, αν και απίθανο, έχει γίνει μια πραγματική πιθανότητα», προσθέτει.