Ήταν μόλις 25 χρονών στην πρώτη εκλογή του Μιτεράν στην προεδρία της Δημοκρατίας. Όταν μετά την Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης και το Ελεγκτικό Συνέδριο άρχισε να ανακατεύεται στο Προεδρικό Μέγαρο, ο Πιερ Μπερεγκοβουά τον αποκαλούσε ο μικρός Φρανσουά.
Καμάρι και τίτλος τιμής που ο Μιτεράν δεν απέρριψε και ο Ολάντ δεν ξέχασε.
Χθες στην τηλεμαχία, στο ντεμπα (γαλλιστι debat) o Ολάντ όχι μόνο δεν έχασε , αλλά αφαίρεσε τα όπλα του Σαρκοζί.
Έδειξε ότι αν και ποτέ δεν ήταν υπουργός κάνει για πρόεδρος. Είναι κρατικός λειτουργός (statesman, homme d’ Εtat).
Έχει καμιά σημασία; Δεν διαβάζουν, δεν βλέπουν οι Γάλλοι; Το debat περιμένουν;
Το debat είναι μια πραγματικότητα, μια σύνθετη μονομαχία δεξιοτήτων και χαρισμάτων αλλά και μια ψευδαίσθηση, ένας μύθος μεσαιωνικός με βασιλιάδες και ιππότες.
Και τα δύο έχουν τη σημασία τους.
Ναι πολλοί αποφασίζουν , περίπου 7% από το debat. Όχι γιατί δεν έχουν ήδη γνώση ή προδιάθεση ή προτιμήσεις. Αλλά γιατί είναι στιγμή αλήθειας, όπου οι υποψήφιοι δείχνουν αν είναι ικανοί να κυβερνήσουν το καράβι. Το debat είναι φουρτούνα για να φανεί ο καλός ο καπετάνιος.
Συζητιούνται όλα τα θέματα. Όχι όπως θες, αλλά με κανόνες. Με σεβασμό αλλά χωρίς έλεος. Στήνονται όλες οι παγίδες, αντιμετωπίζονται όλες οι αντιξοότητες. Μιλάς για τη Γαλλία, τόσο μεγάλη εκείνη τη στιγμή στο μυαλό του κάθε τηλεθεατή, που πρέπει να γίνεις άξιος να την διεκδικήσεις να την διαχειριστείς. Δεν είναι οι Γάλλοι είναι η Γαλλία, το πεπρωμένο, η ιστορία, ο μύθος.
Και φυσικά η επικαιρότητα. Το χρέος , η παρακμή μιας μεγάλης δύναμης.
Οι μετανάστες, η Ευρώπη και τα λοιπά.
Είναι κι η ψευδαίσθηση πως τώρα διαλέγεις το βασιλιά. Σε μια χώρα που την σφραγίζουν οι μεγάλοι βασιλιάδες, Ερρίκος ο Δ, Λουδοβίκος ΙΔ, Ναπολέων και οι μεγάλοι δημοκρατικοί Μαρά, Ζορές, Ντε Γκολ , Μιτεράν δημοκρατία σημαίνει και η ψευδαίσθηση πως διαλέγεις τον Ήλιο σου. Στο debat.
Η Γαλλία βρήκε τον αντί Μέρκελ της που θα αποκαταστήσει τον ρόλο της στην Ευρώπη. Αυτό είναι ο Ολάντ.
Αντί Μέρκελ γιατί χθες στο debat δεν άφησε ούτε έναν αριθμό να πέσει κάτω. Δολοφονικά μεθοδικός, αλύπητα ακριβής, αδίστακτα επίμονος. Ο Σαρκοζί επιτέθηκε με αριθμούς για να τον βγάλει άχρηστο. Βρέθηκε να αμύνεται για κάθε του κουβέντα, να απαντά για κάθε πληκτικό νούμερο που εκστόμισε, χάθηκε στην άμυνα.
Οι τηλεθεατές ούτε τα μισά δεν άκουσαν αλλά η εντύπωση έμεινε. Η Γερμανίδα δεν τον κάνει καλά. Είναι χειρότερος αριθμολόγος από εκείνη και όλη την γραφειοκρατία των Βρυξελλών. Μιλά την γλώσσα τους και την ξέρει καλά. La cour des comptes (ας πούμε το Ελεγκτικό Συνέδριο) στη Γαλλία, δηλαδή το πιο κρατικό Ευρωπαϊκό μόρφωμα, δεν είναι εύκολη υπόθεση ούτε βέβαια η εθνική σχολή δημόσιας διοίκησης.
Οι χώρες ας το σημειώσουμε ξεχωρίζουν όταν ξέρουν να παράγουν τις ελίτ τους, όχι όταν διαλύουν τα πανεπιστήμια.
Σοσιαλιστικό αλατοπίπερο στον πραγματιστή δεν είναι λεπτομέρεια. Γιατί ο τόνος περνά στη δικαιοσύνη. Σε όλα.
Η προεδρία Σαρκοζί, δεν ήταν καλή ή κακή. Ήταν άδικη. Παντού. Αυτή ήταν η γεύση της από το προσωπικό, αντιπαθητικό στυλ του προέδρου και τη ζωή του έως τα μέτρα μείωσης του χρέους.
Η Γαλλία βρίσκει το βήμα της και την ψυχή της, όταν ο πρόεδρος εκφράζει το κοινό αίσθημα δικαιοσύνης. Είτε στην δεξιά είτε στην αριστερή ρητορική εκδοχή της.
Το έκανε ο Ντε Γκολ, ο Πομπιντού, δεν το έκανε ο Ζισκάρ, το έκανε ο Μιτεράν και ο Σιράκ. Απέτυχε ο Σαρκοζί.
Δικαιοσύνη παντού υπαινίσσεται ο Ολάντ.
Απόδοση της, πολιτικό σύστημα, θεσμοί, κοινωνική. Δηλαδή η ζωή παίρνει χρώμα. Δηλαδή ο κόσμος ελπίδα. Δηλαδή η Γαλλία ξαναβρίσκει το τραίνο της ιστορικής της αποστολής σε μια Ευρώπη που το αποζητά.
Θα συμβεί στην επόμενη πενταετία; Πιθανότατα όχι. Αλλά σαν σύλληψη, σαν κατεύθυνση, όλα συγκλίνουν στον Ολάντ.
Αλλαγή των θεσμών στην κατεύθυνση που και στην Ελλάδα συζητιέται. Τέρμα στην ασυλία ακόμη και του προέδρου της Δημοκρατίας. Τέλος ο έλεγχος των πολιτικών από τους πολιτικούς. Διαφάνεια ακόμη και στον προεδρικό προϋπολογισμό. Προτάσεις Ολάντ.
Αναδιανομή με φορολογία των υψηλών εισοδημάτων. Ισοδύναμα παντού για να προωθηθεί η ανάπτυξη και η απασχόληση. Ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας επενδύσεων και ευρωομόλογο ανάπτυξης. Προτάσεις Ολάντ.
Περιορισμός μετανάστευσης αλλά ενσωμάτωση πολιτισμικής διαφορετικότητας. Δισταγμοί για τα «κέντρα υποδοχής μεταναστών». Το μόνο σημείο στην τηλεμαχία , όπου ο Ολάντ φάνηκε να λυγίζει, δεν ήταν ξεκάθαρος στις προτάσεις Σαρκοζί.
Η ιερή αγελάδα, το 50 χρονο καμάρι συναίνεσης της Γαλλίας , η πυρηνική ενέργεια αρχίζει να γερνάει. Συμβολικά και με προφανείς εκλογικές σκοπιμότητες προς τα αριστερά και τους οικολόγους, ένα πυρηνικό εργοστάσιο , το πιο παλιό θα κλείσει. Πρόταση Ολάντ με συμβολική σημασία τεράστια. Η Γαλλία πρέπει να βρει νέα πεδία εθνικής συναίνεσης και πρότασης στον υπόλοιπο κόσμο της παγκοσμιοποίησης. Ο θρύλος του Ζολιό Κιουρί είναι καιρός, με όλο το σεβασμό, να περιορισθεί στο Πάνθεο.
Ο Νικολά Σαρκοζί χθες δεν ήταν κακός. Ήταν απλώς Σαρκοζί με το επαχθές βάρος των λαθών του. Βρέθηκε να υπερασπίζεται σημείο προς σημείο τα πεπραγμένα του, να χάνεται στο χθες χωρίς χρόνο να μιλήσει για το αύριο. Υποχρεώθηκε σε αυτό από λάθος υπολογισμό. Στρατηγική αστοχία του ήταν πως το δίλημμα θα ήταν η διαχείριση της κρίσης. Η Μαριν Λεπέν άλλαξε το νόημα βάζοντας στο κέντρο της συζήτησης κάτι πολύ πιο σημαντικό. Την ταυτότητα της Γαλλίας σήμερα. Εκεί ο Σαρκοζί βρέθηκε στη μέση και έχασε θέση και χρόνο. Κατά πάσα βεβαιότητα και τις εκλογές.
Moi president de la Republique. Εγώ, σαν πρόεδρος της Δημοκρατίας. Για τρία λεπτά ο Ολάντ μίλησε οραματικά κι ανθρώπινα για το πώς θα κυβερνήσει, επαναλαμβάνοντας 8 φορές τη φράση. Εκεί κέρδισε στα σημεία. Εκεί ο Σαρκοζί δεν τον διέκοψε, δεν του χάλασε τον ρυθμό, δεν τον κατηγόρησε για αλαζονεία μιας και δεν έχει ακόμη εκλεγεί.
Εκεί ο Σαρκοζί παρέδωσε στον διάδοχο του και η Γαλλία υποκλίθηκε στον νέο της πρόεδρο.
Το debat ήταν τηλεοπτικό. Κανόνες που αξίζει να αφομοιώσουμε στην εξαθλιωμένη μας κατάσταση. Για να μην υπεκφεύγει κανένας Σαμαράς, να μην πλεονάζει ουδείς Βενιζέλος. Μια λεπτομέρεια. Απαγορεύεται όταν ο ένας μιλά, η κάμερα να δείχνει κοντινό πλάνο του άλλου. Τηλεμαχία, όχι ανθρωποφαγία, προτεραιότητα στο λόγο, στο νόημα και την εννοιοδότηση.
Δημοσιογράφοι χωρίς ψεύτικη σοβαρότητα και συνοφρύωση. Με χαμόγελο οικοδεσπότη και αποφασιστικότητα άρχοντα. Τήρηση των κανόνων, όχι πρωταγωνιστές. Συναίσθηση του ρόλου, του τελετουργικού, καμιά προσπάθεια επίδειξης. Επαναφορά στην τάξη, σεβασμός των συνομιλητών, βαθιά κατανόηση του τόσο δύσκολου έργου τους. Εβδομήντα δυο λεπτά μίλησε ο καθένας, απευθείας εφ όλης της ύλης. Καθόλου προφανές, ούτε αυτονόητο.
Ναι είναι μια άλλη τηλεόραση γιατί είναι και μια άλλη δημοκρατία.