αΣαν σήμερα, στις 18 Μαρτίου 1965, ο Σοβιετικός κοσμοναύτης Αλεξέι Λεόνοφ έγινε ο πρώτος άνθρωπος στην ιστορία που κατάφερε να «περπατήσει» στο διάστημα, δηλαδή να κάνει μια EVA (ExtraVehicular Activity – Δραστηριότητα Έξω από το Σκάφος).
Ένας από τους πρώτους κοσμοναύτες, ο Αλεξέι Λεόνοφ, που εκπαιδεύτηκε μαζί με τον Γιούρι Γκαγκάριν πέτυχε τρία πράγματα: έκανε τον πρώτο περίπατο στο διάστημα, βοήθησε να τερματιστεί η «διαστημική αντιπαράθεση» ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης δίνοντας το χέρι σε έναν αστροναύτη της NASA και έδωσε μορφή στις αναμνήσεις του μέσα από τους πίνακές του.
Μία μέρα σαν σήμερα, στις 18 Μαρτίου 1965, ο σοβιετικός κοσμοναύτης βγήκε από την κάψουλά του για να κάνει την πρώτη ανθρώπινη βόλτα στο υπερπέραν και να γράψει μια από τις πρώτες χρυσές σελίδες στο κεφάλαιο της κατάκτησης του Διαστήματος.
Ποιος ήταν ο Αλεξέι Λεόνοφ
Ο Αλεξέι Αρχίποβιτς Λεόνοφ, το 8ο από τα εννέα παιδιά, γεννήθηκε στις 30 Μαΐου 1934 σε ένα χωριουδάκι της Δυτικής Σιβηρίας.
Από νωρίς έδειξε το ταλέντο του στη μηχανική κατασκευάζοντας μόνος του ένα ποδήλατο από ανταλλακτικά. Ήταν επίσης ταλαντούχος καλλιτέχνης.
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου περνούσε ατελέιωτες ώρες στο τοπικό νοσοκομείο σκιτσάροντας στρατιώτες, αξιωματικούς και σκηνές μάχης.
Μετά τον πόλεμο, η οικογένεια Λεόνοφ μετακόμισε στη νεοκατακτημένη πόλη του Καλίνινγκραντ – την πρώην Καϊνγκσμπεργκ.
Ο νεαρός Αλεξέι άρχισε να ζωγραφίζει θαλασσογραφίες της Βαλτικής και όταν γράφτηκε Σχολή Καλών Τεχνών στη Ρίγα, το 1953 φάνηκε ότι ήταν όλα έτοιμα για μια καριέρα καλλιτέχνη. Όμως η ζωή είχε άλλα σχέδια.
Το 1957 αποφοίτησε από τη σχολή αεροπόρων στην Ουκρανία με τον βαθμό του σμηναγού και τον Μάρτιο του 1960 επελέγη μαζί με άλλους 19 αεροπόρους στην πρώτη ομάδα κοσμοναυτών.
Σε αυτή την πρώτη φουρνιά εκπαιδευόμενων ήταν συνάδελφος με τον Γιούρι Γκαγκάριν, με τον οποίο έγιναν κολλητοί φίλοι. Μέχρι το 1965 και την περίφημη πρώτη βόλτα του στο Διάστημα, ο Λεόνοφ είχε στο ενεργητικό του 278 ώρες πτήσης και 115 άλματα με αλεξίπτωτο.
«Η εκπαίδευση ήταν σκληρή», έγραψε χρόνια αργότερα. «Στην πραγματικότητα, δεν υπήρχε πρόγραμμα κατάλληλο να εκπαιδεύσει ανθρώπους για τέτοια πράγματα».
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου δεν εγκατέλειψε την τέχνη του και συνέχισε τις σπουδές του παρακολουθώντας απογευματινά μαθήματα. Ενθουσιώδης αθλητής, ασχολήθηκε επίσης με την ξιφασκία, το βόλεϊ και την ιστιοπλοΐα.
Αρχικά θεωρήθηκε πιλότος για το Βοσχόντ 1, αλλά στη συνέχεια έγινε εφεδρικός για το Βοσχόντ 5. Οι στόχοι του όμως ήταν πολύ υψηλότεροι, δεν έκρυβε ότι ήθελε να είναι ο πρώτος άνθρωπος στη Σελήνη.
Πρώτος διαστημικός περίπατος
Τελικά επιλέχθηκε να πετάξει με «Βοσχόντ 2», μια διθέσια έκδοση του Βοσχόντ, μαζί με τον Πάβελ Μπελιάεφ.
Ο κύριος στόχος της αποστολής ήταν να πραγματοποιήσει έναν διαστημικό περίπατο πριν προλάβουν οι Αμερικανοί αστροναύτες.
Το ημερολόγιο έγραφε 18 Μαρτίου 1965. Ο Αλεξέι Λεόνοφ έγινε συγκυβερνήτης του «Βοσχόντ 2», του διαστημοπλοίου που μετέφερε τους δύο κοσμοναύτες στο Διάστημα και παρέμεινε εκεί έξω για 1 μέρα, 2 ώρες, 2 λεπτά και 17 δευτερόλεπτα.
Ήταν η πρώτη φορά που άνθρωπος θα εγκατέλειπε τη σχετική ασφάλεια της διαστημικής κάψουλας και θα ανοιγόταν στο απόλυτο κενό.
Ο Αλεξέι Λεόνοφ βγήκε από το διαστημόπλοιο και παρέμεινε στο Διάστημα για 12 λεπτά και 9 δευτερόλεπτα!
Αυτό που έπρεπε να κάνει ήταν να στερεώσει μια κάμερα στην εξωτερική θυρίδα του διαστημοπλοίου, να καταγράψει το διαστημικό του περίπατο με μια κάμερα που ήταν στερεωμένη στο στήθος του και να επιβιώσει.
Το πρώτο και το τρίτο από αυτά τα κατάφερε, αλλά το δεύτερο αποδείχτηκε αδύνατο επειδή η στολή του είχε φουσκώσει και οποιαδήποτε κίνηση ήταν εξαιρετικά δύσκολη, πόσο μάλλον να πατήσει το κουμπί ενεργοποίησης της κάμερας.
Προσπαθώντας στη συνέχεια να επιστρέψει στην κάψουλα, διαπίστωσε ότι δεν χωρούσε να περάσει από το στενό άνοιγμα της εισόδου.
Όταν το συνειδητοποίησε, άρχισε να ζεσταίνεται και να ιδρώνει ακόμα περισσότερο λόγω άγχους και τον έπιασε ταχυκαρδία. Χωρίς να πει τίποτα στον ασύρματο, άνοιξε τη βαλβίδα της στολής του και άφησε μεγάλο μέρος του οξυγόνου να φύγει, ώστε να ξεφουσκώσει και να χωρέσει, έστω οριακά, να μπει μέσα, ρισκάροντας, βέβαια, να ξεμείνει από οξυγόνο.
«Η στολή μου είχε αρχίσει να παραμορφώνεται. Τα χέρια μου είχαν γλιστρήσει έξω από τα γάντια και τα πόδια έξω από τις μπότες. Αισθανόμουν τη στολή χαλαρά γύρω από το σώμα μου. Έπρεπε να κάνω κάτι.
Δεν μπορούσα να τραβήξω τον εαυτό μου πίσω, χρησιμοποιώντας το καλώδιο. Και το χειρότερο, με αυτή την παραμορφωμένη στολή ήταν αδύνατο να χωρέσω από τη θυρίδα».
Έτσι είχε καταγράψει το BBC τις αναμνήσεις του Λεόνοφ για το περιστατικό.
Οι περιπέτειες της αποστολής δεν είχαν ακόμα τελειώσει… Πριν από την προσεδάφισή του, το σύστημα πλοήγησης του Βοσχόντ χάλασε και χρειάστηκε οι κοσμοναύτες να πιλοτάρουν το σκάφος μόνοι τους με αποτέλεσμα το διαστημόπλοιο να προσγειωθεί πολλά χιλιόμετρα μακριά από το προκαθορισμένο σημείο, σε μια απομονωμένη και δύσβατη περιοχή στα βάθη της Σιβηρίας.
«Πόσο λες να κάνουν να μας βρουν;» ρώτησε ο Μπελιάεφ, όταν κατόρθωσαν να ανοίξουν την πόρτα, που είχε φρακάρει σε δέντρο. «Ενα τρίμηνο πάνω κάτω», του απάντησε ο Λεόνοφ.
Οι δύο κοσμοναύτες αναγκάστηκαν να περάσουν δύο νύχτες στα βάθη των δασών, μέσα στο τσουχτερό κρύο της Σιβηρίας, ανάμεσα σε λύκους και αρκούδες.
Τους βρήκε την επόμενη μέρα η ομάδα διάσωσης, έχοντας κινδυνεύσει από κρυοπαγήματα καθώς ήταν εκτεθειμένοι στις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες και ο ιδρώτας μέσα στις στολές πήγαινε να παγώσει.
Με στόχο τη Σελήνη
Στα τέλη του 1966, η επιτυχία του Λεόνοφ είχε ξεπεραστεί σε μεγάλο βαθμό από τις αμερικανικές αποστολές που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του προγράμματος Gemini (Πρόγραμμα Δίδυμοι), και η Σοβιετική Ένωση προσπαθούσε με ζήλο να πετύχει νέες “πρωτιές” στον αγώνα του διαστήματος.
Τον Ιούλιο του 1975, ο Λεόνοφ έκανε το δεύτερο ταξίδι του στο Διάστημα, ως μέλος της πρώτης κοινής αποστολής αμερικανών και σοβιετικών κοσμοναυτών!
Ο Λεόνοφ ήταν κυβερνήτης του σοβιετικού «Σογιούζ 19», σε μια αποστολή που είχε πέρα από επιστημονικό, και συμβολικό περιεχόμενο.
Ο Αλεξέι Λεόνοφ κυβέρνησε το διαστημόπλοιο «Σογιούζ 19» το οποίο συνδέθηκε σε τροχιακή πτήση με το αμερικανικό διαστημόπλοιο «Απόλλο» (Apollo CSM-111), στο πλαίσιο της απόφασης που είχαν λάβει ο αμερικανός πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον και ο πρωθυπουργός της Σοβιετικής Ένωσης Αλεξέι Κοσίγκιν.
Τότε σε διαστημική τροχιά πραγματοποιήθηκε η πρώτη συνάντηση και η ιστορική χειραψία μεταξύ των πληρωμάτων των δύο διαστημοπλοίων Αλεξέι Λεόνοφ, Βαλέρι Κουμπάσοφ, Βανς Μπραντ, Τόμας Στάφορντ και Ντόναλντ Σλέϊτον.
Με την επιστροφή του, ο Λεόνοφ ορίστηκε επικεφαλής του σώματος των κοσμοναυτών. Από το 1976-1982, ο Λεόνοφ υπηρέτησε ως αναπληρωτής διευθυντής στο Κέντρο Εκπαίδευσης Κοσμοναυτών «Γιούρι Γκαγκάριν», την ίδια στιγμή που λειτουργούσε για πολλά χρόνια ως διευθυντής σύνταξης στην αστροναυτική επιθεώρηση «Ο Ποσειδώνας».
Ο Αλεξέι Λεόνοφ εγκατέλειψε την ενεργό κοσμοναυτική δράση το 1991.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας του, ο Λεόνοφ δεν σταμάτησε ποτέ να ζωγραφίζει και να σχεδιάζει.
Πήρε ακόμη και χρωματιστά μολύβια και χαρτί μαζί του στο διάστημα για να δημιουργήσει τα πρώτα σκίτσα αυτόπτη μάρτυρα της Γης από το διάστημα.
Κατά τη διάρκεια της αποστολής «Απόλλο – Σογιούζ» χάρισε στο πλήρωμα του Απόλλο τα πορτρέτα τους που σχεδίασε κατά τη διάρκεια της αποστολής.
Ο Λεόνοφ έχει εκδώσει πολλά βιβλία και οι πίνακές του, που παρουσιάζουν το προσωπικό του όραμα για τα διαστημικά ταξίδια, έχουν εκτεθεί σε όλο τον κόσμο.
Τιμήθηκε με πολλές διακρίσεις, το όνομά του έχει δοθεί σε κρατήρα διαμέτρου 33 χιλιομέτρων στην αθέατη πλευρά της Σελήνης.
Ο Αλεξέι Λεόνοφ πέθανε στις 11 Οκτωβρίου 2019, σε νοσοκομείο της Μόσχας, ύστερα από μακροχρόνια ασθένεια, σε ηλικία 85 ετών.