Ποιο θα μπορούσε να είναι το όνομα του επόμενου Πάπα: Τα απαγορευμένα και τα δημοφιλή

H πρώτη συνεδρίαση του Κονκλάβιου στο Βατικανό για την εκλογή νέου Πάπα έχει προγραμματιστεί για την Τετάρτη(07.05.2025). Οι συνεδριάσεις στην Καπέλα Σιξτίνα θα είναι καθημερινές και οι προετοιμασίες είναι πυρετώδεις. Το πρόσωπο που θα εκλεγεί και το όνομα που αυτό θα επιλέξει θα μας πει πολλά για το μέλλον της Καθολικής Εκκλησίας.

Κάθε φορά που εκλέγεται ένας νέος Πάπας από το Κονκλάβιο, τα βλέμματα στρέφονται όχι μόνο στο πρόσωπό του, αλλά και στο όνομα που επιλέγει να φέρει ως επικεφαλής της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Η πρακτική αυτή ξεκίνησε στον πρώιμο Μεσαίωνα. 

Η αλλαγή ονόματος είναι μία από τις πρώτες πράξεις που κάνει ο νέος Πάπας ως επικεφαλής της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και μπορεί να παίξει σημαντικό συμβολικό ρόλο, καθορίζοντας το ύφος της παποσύνης του.

Πίσω από αυτή την αλλαγή, που συμβαίνει αμέσως μετά την εκλογή, κρύβονται αιώνες παράδοσης, θεολογικών συμβολισμών και ιστορικών αναφορών. Η παράδοση αυτή έχει ενσωματωθεί στη διαδικασία εκλογής.

Το όνομα ενός Πάπα δεν είναι απλώς μια προσωπική προτίμηση αλλά μπορεί να στείλει ηχηρά μηνύματα για την πορεία που ο νέος ποντίφικας προτίθεται να ακολουθήσει. Από τον Φραγκίσκο μέχρι τον Βενέδικτο, κάθε όνομα κουβαλά τη δική του ιστορία και σημασία.

Τι σημαίνουν όμως όλα αυτά και ποιο όνομα θα μπορούσε να επιλέξει ο επόμενος Πάπας;

Ο Άγιος Πέτρος, ο πρώτος Πάπας και ένας από τους 12 αποστόλους, μετονομάστηκε από Σίμων σε Πέτρο από τον ίδιο τον Ιησού, αλλά αυτό συνέβη πριν αναλάβει την ηγεσία της Εκκλησίας.

Πέρασαν άλλα 500 χρόνια μέχρι το 533 μ.Χ., όταν ο Πάπας Ιωάννης Β΄ ξεκίνησε την παράδοση αυτή, απορρίπτοντας το όνομά του «Μερκούριος», επειδή έμοιαζε υπερβολικά με εκείνο του θεού Ερμή (Mercury).

Τον 10ο αιώνα, ο Πίτερ Κανεπανόβα (Peter Canepanova) έγινε Πάπας με το όνομα Ιωάννης ΙΔ΄, ώστε να μην ονομαστεί «Πέτρος Β΄» – ένας τίτλος με ιδιαίτερη βαρύτητα. Μετά από αυτό, η αλλαγή ονόματος έγινε σύνηθες φαινόμενο, καθώς οι Πάπες από χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία υιοθετούσαν ιταλικά ονόματα για να μιμηθούν τους προκατόχους τους.

Έκτοτε, σχεδόν όλοι οι Πάπες υιοθέτησαν νέο όνομα, με ελάχιστες εξαιρέσεις όπως οι Μάρκελλος Β΄ και Αδριανός ΣΤ΄, που διατήρησαν το βαπτιστικό τους όνομα τον 16ο αιώνα.

Πώς επιλέγεται ένα παπικό όνομα

Κάθε όνομα φέρει μαζί του ιστορία και συνειρμούς, συνδεδεμένους με τα επιτεύγματα ή τις αποτυχίες προηγούμενων Παπών ή αγίων που το έφεραν.

Όπως εξηγεί ο Λίαμ Τεμπλ, επίκουρος καθηγητής στο Durham University στο CNN, «η σύνδεση με Πάπες που διαχειρίστηκαν κρίσεις, ενέπνευσαν μεταρρυθμίσεις ή υπήρξαν εξαιρετικά δημοφιλείς παίζει συχνά ρόλο στην επιλογή ενός ονόματος».

Ο Πάπας Φραγκίσκος, για παράδειγμα, επέλεξε το όνομά του για να τιμήσει τον Άγιο Φραγκίσκο της Ασίζης, γνωστό για την αγάπη του για την ειρήνη, τη φύση και τους φτωχούς, καθορίζοντας έτσι τις προτεραιότητες της παποσύνης του.

Ο προκάτοχός του, Βενέδικτος ΙΣΤ΄, τίμησε τον Άγιο Βενέδικτο και τον Πάπα Βενέδικτο ΙΕ΄, προβάλλοντας την ειρήνη και τη συμφιλίωση, ιδίως σε μια εποχή πολέμου.

Κανένας Πάπας δεν έχει πάρει το όνομα Πέτρος από σεβασμό στον πρώτο Απόστολο και θεμέλιο της Εκκλησίας.

Υπάρχει μάλιστα και προφητεία που λέει ότι ο Πέτρος Β΄ θα είναι ο τελευταίος Πάπας στην ιστορία. Άλλα «αμφιλεγόμενα» ονόματα είναι το Ουρβανός, που συνδέεται με τη δίκη του Γαλιλαίου, και το Πίος, που προκαλεί συζητήσεις για τη στάση της Εκκλησίας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ποιο όνομα θα μπορούσε να επιλέξει ο επόμενος Πάπας

Αν ο νέος Πάπας θελήσει να συνεχίσει τον δρόμο των μεταρρυθμίσεων, ίσως επιλέξει ένα όνομα όπως Λέων (Λέων ΙΓ΄, γνωστός για την κοινωνική δικαιοσύνη και τα εργασιακά δικαιώματα) ή Ιννοκέντιος (Ιννοκέντιος ΙΓ΄, υπέρμαχος κατά της διαφθοράς).

Εάν η εκλογή προέλθει από την Αφρική ή τη Λατινική Αμερική, όπως ο Πάπας Φραγκίσκος, δεν αποκλείεται να δούμε ιστορικά ονόματα όπως Γελάσιος, Μιλτιάδης ή Βίκτωρ.

Μέχρι σήμερα έχουν χρησιμοποιηθεί 44 ονόματα μόνο μία φορά – το πιο πρόσφατο είναι αυτό του Πάπα Φραγκίσκου. Η επιλογή του να χρησιμοποιήσει πρωτοεμφανιζόμενο όνομα είχε «τεράστια ιστορική σημασία», είπε ο Τεμπλ, καθώς είχε περάσει περίπου 1.100 χρόνια από τον τελευταίο μοναδικό Πάπα: τον Λάνδο, του 10ου αιώνα.

Το πιο κοινό όνομα είναι «Ιωάννης» με 21 χρήσεις, αν και εξαιτίας ενός λάθους στην αρίθμηση, ο τελευταίος Ιωάννης ήταν ο Ιωάννης ΚΓ΄. Ακολουθούν Γρηγόριος (16), Βενέδικτος (15), ενώ Λέων και Ιννοκέντιος εμφανίζονται από 13 φορές.

Πώς ανακοινώνεται το όνομα του νέου Πάπα

Μόλις βγει λευκός καπνός από την καμινάδα της Καπέλα Σιξτίνα και ηχήσουν οι καμπάνες του Αγίου Πέτρου, το όνομα του νέου Πάπα ανακοινώνεται δημοσίως στα λατινικά.

Ο ανώτατος καρδινάλιος διάκονος εμφανίζεται στο κεντρικό μπαλκόνι της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου, συνοδευόμενος από δύο ιερείς, και λέει την εμβληματική φράση: «Habemus Papam» («Έχουμε Πάπα»).

Το παπικό όνομα, καθώς και το βαπτιστικό, μεταφράζονται στα λατινικά, ενώ το επώνυμο παραμένει στη μητρική γλώσσα του Πάπα.

Για παράδειγμα, όταν εξελέγη ο Πάπας Φραγκίσκος το 2013, το όνομα «Jorge Mario» αποδόθηκε ως «Giorgio Marium», αλλά το «Bergoglio» έμεινε αμετάφραστο. Το νέο όνομά του ανακοινώθηκε ως «Franciscum».