Ο Γερμανικός στρατός κατέλαβε την Ελλάδα τον Μάιο του 1941. Ως τότε, η ανίκητη Βέρμαχτ, αν και είχε καταλάβει όλη τη δυτική, κεντρική και νότια Ευρώπη, χρησιμοποιούσε μόνο ένα μέρος του έμψυχου δυναμικού της Γερμανίας, αφήνοντας στα μετόπισθεν επαρκείς ανθρώπινες δυνάμεις για να λειτουργεί ο πελώριος βιομηχανικός και γεωργικός ιστός της χώρας. Όταν όμως ξεκίνησε την εισβολή στην Σοβιετική Ένωση και ειδικά μετά την βαριά ήττα τους στο Στάλινγκραντ, οι ανάγκες του γερμανικού στρατού σε έμψυχο υλικό αυξήθηκαν τόσο πολύ ώστε η πολεμική τους βιομηχανία άρχισε να έχει μεγάλες ελλείψεις.
Οι εργάτες επιστρατεύονταν κι έφευγαν για τα μέτωπα, ενώ παράλληλα χρειαζόταν και αύξηση της παραγωγής όπλων, αεροπλάνων, πυρομαχικών, φαρμακευτικού υλικού και ένδυσης. Η ραγδαία κάλυψη θέσεων από γερμανίδες που ως τότε δεν εργάζονταν, δεν μπορούσε να λύσει το πρόβλημα, εξ’ άλλου οι γυναίκες δεν μπορούσαν να στελεχώσουν την βαριά βιομηχανία. Η λύση βρέθηκε με την μετατροπή των λαών που ήταν υπό κατοχή σε εργάτες-σκλάβους.
Υπολογίζεται ότι στην ναζιστική Γερμανία από το 1941 ως το 1945 δούλεψαν κάτω από καθεστώς σκλαβιάς πάνω από 7.000.000 άνθρωποι. Επρόκειτο για αιχμαλώτους πολέμου (2 εκατομμύρια μόνο ήταν οι Σοβιετικοί αιχμάλωτοι από την αρχική γερμανική προέλαση), εκτοπισμένοι άμαχοι, Εβραίοι των στρατοπέδων συγκέντρωσης πριν θανατωθούν και τα θύματα της περίφημης πολιτικής επιστράτευσης που κηρύχθηκε για όλη την κατεχόμενη Ευρώπη. Ήταν μια διαταγή που έλεγε ότι οι πληθυσμοί των κατεχομένων χωρών, ήταν στην διάθεση της κάθε γερμανικής διοίκησης για να εργαστούν εθελοντικά (χαριτωμένο αυτό) όπου και για όσο χρειαζόταν ανά την γερμανική επικράτεια, δηλαδή στην ίδια τη Γερμανία.
Σε σύγκριση με τους υπόλοιπους κατακτημένους λαούς, οι Έλληνες πλήρωσαν λιγότερο αυτό το μέτρο. Η Εθνική αντίσταση ακύρωσε την πολιτική επιστράτευση στην πράξη με μαζική αντίδραση του πληθυσμού σε κάθε τέτοια απόπειρα. Μεγάλες διαδηλώσεις έγιναν στην Αθήνα, που μάλιστα κατέληξαν σε αιματηρή καταστολή από τις κατοχικές δυνάμεις. Ο πληθυσμός αρνήθηκε να πάει, ενώ το ΕΑΜ απείλησε ότι θα ανατινάζει τα τρένα που θα τους μετέφεραν στην Γερμανία. Στην Γαλλία όμως, για παράδειγμα, μέσα σε δύο μήνες πολιτικής επιστράτευσης, 450.000 Γάλλοι μετανάστευσαν και έπιασαν δουλειά στα γερμανικά εργοστάσια.
Η δεύτερη κατοχική κυβέρνηση Λογοθετόπουλου καταργήθηκε από τους Γερμανούς κυρίως εξ’ αιτίας της αποτυχίας της να φέρει σε πέρας την διαταγή της πολιτικής επιστράτευσης. Η τρίτη κατοχική κυβέρνηση Ράλλη ξεκίνησε την ‘’καριέρα’’ της με την δημιουργία των ταγμάτων ασφαλείας, που μια από τις βασικές τους μέριμνες ήταν η εξεύρεση εργατών για τους κατακτητές. Ελάχιστοι από τις λίγες δεκάδες χιλιάδες Ελλήνων που βρέθηκαν στην Γερμανία για εργασία ήταν εθελοντές. Οι περισσότεροι ήταν συλληφθέντες σε μπλόκα του 1943 και 1944.
Τα πρώτα γερμανικά γραφεία ευρέσεως εργασίας εμφανίστηκαν στην Αθήνα που πέθαινε από την πείνα το 1942. Με τους ανθρώπους να καταρρέουν στους δρόμους από ασιτία, κάθε άλλη προοπτική φάνταζε καλύτερη. Τα γραφεία υπόσχονταν δουλειά σε γερμανικές βιομηχανίες στην Αυστρία, τροφή, μισθό και δικαίωμα να στέλνουν 100 μάρκα τον μήνα στις οικογένειες τους στην Ελλάδα. Οι λίγες χιλιάδες που την πάτησαν κι έφυγαν, δεν πληρώθηκαν ποτέ, τρέφονταν ελάχιστα, ζούσαν σε τραγικές συνθήκες και δούλεψαν ως σκλάβοι μέχρι το τέλος του πολέμου. Πολλοί σκοτώθηκαν από τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς που θεωρούσαν τις πολεμικές βιομηχανίες ως πρωτεύοντες στόχους. Άλλοι πέθαναν από ατυχήματα και ασιτία, κάποιοι έμειναν εκεί και επέστρεψαν στον τόπο τους μετά το 1945 τρελοί από τις κακουχίες και τον φόβο.
Η κυριότερη πηγή εύρεσης εργατών ήταν τα μπλόκα. Το καλοκαίρι του 1944, σε μπλόκα που έγιναν σε Νέα Ιωνία, Γούβα, Περιστέρι, Βύρωνα, Νέα Σμύρνη, Κοκκινιά, Καλλιθέα και Δουργούτη, συνελήφθησαν 10.500 άμαχοι. Εκτελέστηκαν επί τόπου 430 και άλλοι 2.500 φορτώθηκαν κατ’ ευθείαν σε τραίνα για τις γερμανικές βιομηχανίες. Επίσης, υπολογίζονται σε 30.000 οι Έλληνες που δούλευαν υποχρεωτικά και αμισθί -με μόνη πληρωμή το λιγοστό φαγητό- σε βιομηχανίες ή κατασκευές μέσα στον ελληνικό χώρο που εξυπηρετούσαν τον γερμανικό στρατό κατοχής. Αυτοί μπορούσαν να γυρίσουν το βράδυ σπίτι τους, αν όμως την επομένη δεν επέστρεφαν πάλι στη δουλειά, η οικογένεια τους, οι συγγενείς τους ή οι γείτονες τους κινδύνευαν με εκτέλεση για λιποταξία από στρατιωτική υπηρεσία.
Διαβάστε εδώ κι άλλες ιστορίες με την υπογραφή του Δημήτρη Καμπουράκη, στη στήλη Μία σταγόνα ιστορία.