Ας μιλήσουμε σήμερα για μια υπόθεση που συντάραξε πριν από 90 χρόνια την Ελλάδα, αλλά ξεχάστηκε μετά μέσα στην χοάνη της ιστορίας. Είναι η περίφημη υπόθεση Τελίνι που έγινε το 1923, έναν χρόνο μετά τη Μικρασιατική καταστροφή. Τότε η Ελλάδα βρισκόταν σε τέτοιο πολιτικό, στρατιωτικό, οικονομικό και κοινωνικό χάλι που παρά το γεγονός ότι δέχτηκε ξένη επίθεση ήταν αδύνατο να αντιδράσει. Ήταν ούτως ή άλλως μια εξαιρετικά ταραγμένη περίοδος για όλη την περιοχή των Βαλκανίων.
Η υπόθεση ξεκίνησε όταν μετά από μια ολόκληρη σειρά διπλωματικών κινήσεων και διεθνών παιχνιδιών, η Ελλάδα και η Αλβανία έπρεπε να χαράξουν τα σύνορα τους υπό την εποπτεία μιας διεθνούς επιτροπής, καθώς η περιοχή της Κορυτσάς που ως τότε κατείχαν οι Γάλλοι παραχωρήθηκε στην νεοσύστατη Αλβανία. Επικεφαλής της επιτροπής ήταν ο Ιταλός στρατηγός Ενρίκο Τελίνι. Στις 27 Αυγούστου 1923, η επιτροπή ξεκίνησε απ’ τα Γιάννενα και κατευθυνόταν προς τα σύνορα. Μέσα στο ελληνικό έδαφος όμως, έπεσε σε ενέδρα αγνώστων.
Η ελληνική χωροφυλακή που έτρεξε ειδοποιημένη, βρήκε στον χωματόδρομο πέντε νεκρούς. Τον στρατηγό Τελίνι, τον ταγματάρχη Κόρτι, τον λοχαγό Μπονιτσέλι, τον οδηγό του αυτοκινήτου και ένα διερμηνέα. Τους είχαν εκτελέσει με δεκάδες σφαίρες.
Η Ελλάδα δεν είχε φυσικά κανένα συμφέρον να μεθοδεύσει ένα τέτοιο φρικτό έγκλημα. Δεν τη βοηθούσε διόλου στο Βορειοηπειρωτικό και το μόνο που της έλειπε μετά τη Μικρά Ασία ήταν μια στρατιωτική προστριβή με την πανίσχυρη τότε Ιταλία. Όμως στη Ρώμη ανέτελλε τότε ο Μπενίτο Μουσολίνι με τα αυτοκρατορικά του σχέδια. Μόλις έγινε γνωστή η δολοφονία, ο Μουσολίνι έστειλε τελεσίγραφο στην Ελλάδα με απαράδεκτους όρους:
Ζητούσε επίσημη συγνώμη της Ελλάδας στον Ιταλό πρέσβη, μνημόσυνο στους νεκρούς παρουσία όλου του ελληνικού Υπουργικού Συμβουλίου, απόδοση τιμών των Ελλήνων Υπουργών στην Ιταλική σημαία, ανακρίσεις εντός του ελληνικού εδάφους από Ιταλό στρατιωτικό ανακριτή, καταδίκη των ενόχων που αυτός θα υποδείκνυε σε θάνατο και 50 εκατομμύρια λιρέτες αποζημίωση μέσα σε πέντε μέρες από την επίδοση του τελεσιγράφου. Παρά το χάλι της, η ελληνική κυβέρνηση απέρριψε τελεσίγραφο και προσέφυγε στην Κοινωνία των Εθνών, τον πρόγονο του σημερινού ΟΗΕ.
Τότε ο Μουσολίνι, δείχνοντας τον καταστροφικό δρόμο σκόπευε να ακολουθήσει τα επόμενα χρόνια, έστειλε στις 31 Αυγούστου 1923 μια ισχυρή μοίρα του ιταλικού στόλου στην Κέρκυρα και ζήτησε την παράδοση του νησιού που είχε μόλις 100 Έλληνες στρατιώτες. Ο νομάρχης Ευριπαίος ζήτησε προθεσμία για να επικοινωνήσει με την Αθήνα, αλλά οι Ιταλοί αρνήθηκαν να δώσουν χρόνο και άρχισαν να βομβαρδίζουν το φρούριο και την πόλη.
Δεκαπέντε νεκροί, τριάντα τραυματίες και δυο ακρωτηριασμένοι άμαχοι, ήταν ο τραγικός απολογισμός, οι περισσότεροι Μικρασιάτες πρόσφυγες που είχαν στεγαστεί στο φρούριο. Οι κακόμοιροι είχαν γλυτώσει απ’ τη σφαγή των Τούρκων και σκοτώθηκαν σε ειρηνική περίοδο από τους Ιταλούς στα Επτάνησα. Μετά τον βομβαρδισμό και το χάος που ακολούθησε, ιταλικά αγήματα αποβιβάστηκαν και κατέλαβαν την Κέρκυρα. Ήταν πρωτοφανές γεγονός.
Στην Κοινωνία των Εθνών έγινε χαμός, καθώς αποδείχθηκε εμπράκτως η αδυναμία του παγκόσμιου οργανισμού να επιβάλει το διεθνές δίκαιο. Η Ιταλία αποχώρησε από την Κέρκυρα σχεδόν έναν μήνα αργότερα, στις 27 Σεπτέμβρη, αφού ο διεθνής παράγοντας υποχρέωσε την Ελλάδα να δεχτεί σχεδόν όλους τους όρους του Μουσολίνι. Τα 50 εκατομμύρια λιρέτες που πληρώσαμε ως αποζημίωση αντιστοιχούσαν σε 500.000 χρυσές Αγγλικές λίρες. Για να αντιληφθούμε το μέγεθος του ποσού, το σύνολο των δανείων που πήρε η χώρα για να περιθάλψει το ενάμισι εκατομμύριο πρόσφυγες της Μικρασίας ήταν 750 χιλιάδες χρυσές λίρες.
Μετά την πτώση του Μουσολίνι και το λιντσάρισμα του το 1945 από τον ιταλικό λαό στο Μιλάνο, τα ιταλικά αρχεία αποκάλυψαν μαρτυρίες του κόμη Σφόρτσα, φασίστα διπλωμάτη που έπεσε σε δυσμένεια αργότερα, σύμφωνα με τις οποίες η δολοφονία του στρατηγού Τελίνι διατάχθηκε κατ’ ευθείαν από τον Μουσολίνι. Ο δικτάτορας αναζητούσε και τελικά κατασκεύασε μια αφορμή να κάνει επίδειξη δύναμης στην περιοχή και στη διεθνή κοινότητα, αλλά και για να αποδείξει εμπράκτως ότι θεωρούσε την ανατολική μεσόγειο ζώνη ζωτικών ιταλικών συμφερόντων που θα επέβαλε δια των όπλων.
Διαβάστε εδώ κι άλλες ιστορίες με την υπογραφή του Δημήτρη Καμπουράκη, στη στήλη Μία σταγόνα ιστορία.