Ο πιο αγαπημένος πολιτικός σύμφωνα με δημοσκοπήσεις και απερχόμενος πρόεδρος της Ουρουγουάης παρέδωσε τα ηνία της χώρας στον ογκολόγο Ταμπαρέ Βάσκες, ο οποίος είχε ήδη διατελέσει πρόεδρος του κράτους στο διάστημα 2005-2010 και η πολιτική χάνει ένα χαρισματικό ηγέτη που κατάφερε να εμπνεύσει, εαν όχι συναδέλφους του, σίγουρα πολίτες, μέσα και έξω από τα σύνορα της χώρας των 3,3 εκατομμυρίων που έγινε διάσημη και σημείο αναφοράς ανθρωπισμού και εναλλακτικής διακυβέρνησης με τα λόγια και τις πράξεις του. Από το 2010, όταν και ανέλαβε την εξουσία έκανε πολλά.
Αποφάσισε να απαρνηθεί το προεδρικό Μέγαρο, για το μικρό, δικό του καταφύγιο ζωής λίγων τετραγωνικών στο Μοντεβιδέο. Απέριψε την προεδρική λιμουζίνα γιατί δεν θα προδώσει ποτέ τον ταπεινό, όμορφο, σκαραβαίο του που τον συνόδευσε σε περιπέτειες ζωής από το 1987 -μάλιστα όταν, σύμφωνα με δημοσιεύματα, Άραβας πολυεκατομυριούχος του πρόσφερε μόλιες πριν κάποιους μήνες 1 εκατ. δολ. για να αποκτήσει το αξίας 3.000 δολαρίων “κατσαριδάκι” εκείνος αρνήθηκε. Δώρισε το 90% του μισθού του σε κοινωνικά προγράμματα και φιλανθρωπίες γιατί το εισόδημα του μπορούσε να ενισχυθεί πουλώντας με τη σύζυγο λουλούδια από τη φάρμα τους. Έκανε τόσα πολλά, μικρά και μεγάλα, που από αυτό το σαββατοκύριακο η πολιτική σκηνή έχει θλίωη γιατί χάνει έναν χαρισματικό άνθρωπο φαινόμενο, έναν πολιτικό που βρέθηκε στην υπηρεσία των πολιτών του και όχι το αντίθετο.
«Δεν φεύγω, έρχομαι, θα φύγω με την τελευταία μου πνοή, όπου κι αν είμαι, θα είμαι μαζί σας. (…) Ευχαριστώ, αγαπημένε λαέ» είπε συγκινημένος ο «Πέπε» που κατάφερε να γίνει ένας άντρας επιδραστικός ακόμη και για media που δεν είναι θιασώτες των εναλλακτικών, όπως το TIME ή οι ΝΥΤ. Αλλεργικός στο πρωτόκολλο ο ίδιος, έκανε με τον ακητικό τρόπο ζωής του μια υπενθύμιση σε όλους ότι η ταπεινότητα έχει δύναμη. «Η διασημότητα του Μουχίκα βαραίνει τον Βάσκες», είπε ο πολιτειολόγος Χόρχε Λανσάρο. Η κληρονομιά του όμως ανακουφίζει εμάς. Ασυνήθιστη ειλικρινής, ένας χαρισματικός ρήτορας ο ίδιος, ο πιο φτωχός πρόεδρος στον κόσμο ηγήθηκε μιας ξεχασμένης από τα χρόνια του Μαχάτμα πολιτικής κερδίζοντας διεθνή καταξίωση τόσο για τον τρόπο ζωή όσο και για τις εξαιρετικά φιλελεύθερες πολιτικές που προωθούσε αυτός ο πρώην αντάρτης των Ταπαμάρος, που καταδικάστησε σε 14 χρόνια φυλάκισης, δύο από αυτά ήταν στον πάτο ενός πηγαδιού και όμως βγήκε ξανά στο φως, πιο δυνατός και αδιάφορος για όσους τον αποκαλούσαν ένα γραφικό ηλικιωμένο. «Πέρασα πολλά χρόνια που το μόνο όνειρό μου ήταν να κοιμηθώ σε ένα κρεβάτι με στρώμα» είπε ανάμεσα σε τόσα άλλα. Αυτά είναι κάποια ελάχιστα από τα άπειρα μαθήματα ζωής που αφήνει πίσω του όπως τα συγκέντρωσε το MIC, η Guardian και άπειροι άλλοι εκεί έξω που επιθυμούν η θητεία του Μουχίκα να είναι ένα παραδειγμα ζωής:
“Έχω δει την άνοιξη που τελείωσε με μία φρικτή βαρυχειμωνιά. Εμείς, οι άνθρωποι, είμαστε αγελαία όντα. Δε μπορούμε να ζήσουμε μόνοι μας. Ζούμε σε εξάρτηση με την κοινωνία. Είναι ένα πράγμα να ρίξεις μία κυβέρνηση ή να φτιάξεις ένα οδόφραγμα και είναι κάτι τελείως διαφορετικό να δημιουργήσεις ή να κτίσεις μία καλύτερη κοινωνία. Μία κοινωνία χρειάζεται οργάνωση, πειθαρχία και δουλειά σε βάθος χρόνου. Μην τα μπερδεύουμε λοιπόν αυτά τα δύο. Θέλω να κάτω το εξής ξεκάθαρο: μου αρέσει αυτή η νεανική ενέργεια και ο αυθορμητισμός, αλλά νομίζω ότι δε θα οδηγήσει πουθενά εάν δεν ωριμάσει”.
“Πάντα θα υπάρχει μία συντηρητική και πιο παραδοσιακή αντιμετώπιση των πραγμάτων, που θα κτίζει πάνω στο φόβο για την αλλαγή. Όταν ήμουνα νέος και πήγαινα να χορέψω στα κλαμπ της εποχής, έπρεπε να φοράμε κουστούμια και γραβάτες. Αλλιώς, δε μας άφηναν να μπούμε. Δε νομίζω πως σήμερα στα πάρτι της νεολαίας κάτι τέτοιο ισχύει”.
“Έχουμε θυσιάσει τους παλιούς άυλους θεούς, και τώρα, έχουμε κάνει κατάληψη στο ναό του Θεού της Αγοράς. Αυτός ο θεός που οργανώνει την οικονομία, την πολιτική, τις συνήθειές μας, τις ζωές μας, και μας παρέχει πιστωτικές κάρτες και επιτόκια, λες και εκεί βρίσκεται η ευτυχία”
“Μοιάζει σα να έχουμε γεννηθεί μονάχα για να καταναλώνουμε και να καταναλώνουμε. Και όταν δε μπορούμε πλέον να καταναλώσουμε, νοιώθουμε τη ματαίωση και υποφέρουμε από τη φτώχια και αυτό-περιθωριοποιούμαστε”
“Η έκτρωση είναι τόσο παλιά όσο ο κόσμος. Ο γάμος μεταξύ ομόφυλων, επίσης. Είχαμε τον Ιούλιο Καίσαρα, τον Μεγάλο Αλέξανδρο, η ομοφυλοφιλία δεν είναι σημείο των μοντέρνων καιρών μας, είναι πολύ πιο παλιά από ότι νομίζουμε. Είναι μία αντικειμενική πραγματικότητα που υπάρχει. Για εμάς, το να μη την νομιμοποιούμε θα ήταν σα να βασανίζουμε άσκοπα αυτούς τους ανθρώπους”
“Μόλις οι πολιτικοί αρχίζουν να σκαρφαλώνουν στην ιεραρχία, ξαφνικά αισθάνονται σα βασιλιάδες. Δεν ξέρω γιατί συμβαίνει αυτό. Αυτό που γνωρίζω είναι ότι όσοι προασπίζονται τη δημοκρατία βρίσκονται στον κόσμο για να διασφαλίσουν ότι κανείς δε θα είναι πιο ίσος από τους άλλους”.
“Οι επιχειρήσεις θέλουν απλά να αυξάνουν τα κέρδη τους: είναι στο χέρι της κυβέρνησης να διασφαλίσει ότι αρκετά από αυτά τα κέρδη θα αναδιανεμηθούν ώστε οι εργαζόμενοι να έχουν λεφτά για να αγοράσουν τα προϊόντα τα οποία παράγουν. Δεν υπάρχει κανένα μυστήριο εδώ – όσο λιγότερο φτώχια υπάρχει, τόσο περισσότερο ανθεί το εμπόριο. Η πιο σημαντική επένδυση είναι στους ανθρώπινους πόρους”
“Αυτό που είναι λυπηρό είναι ότι ένας 80χρονος παπούς πρέπει να είναι ο πιο ανοιχτόμυαλος. Οι γέροι δεν είναι γέροι εξαιτίας της ηλικίας τους, αλλά εξαιτίας αυτών που έχουν στο κεφάλι τους. ”
“Καμία εξάρτηση δεν είναι καλή. Η μόνη καλή εξάρτηση είναι ο έρωτας. Ξεχάστε όλα τα υπόλοιπα”
“Δεν είμαι ο φτωχότερος πρόεδρος. Ο φτωχότερος είναι αυτός που χρειάζεται πολλά για να ζήσει. Η ζωή μου είναι το αποτέλεσμα των τραυμάτων μου. Είμαι ο γιος της ιστορίας μου. Υπήρχαν εποχές όπου για να είμαι χαρούμενος δε χρειαζόμουν τίποτα παραπάνω παρά ένα στρώμα για να κοιμηθώ”
“Έχω ένα τρόπο ζωής που δεν πρόκειται να τον αλλάξω επειδή είμαι πρόεδρος. Κερδίζω περισσότερα από όσα χρειάζομαι, ακόμα και αν αυτά τα χρήματα δεν ήταν αρκετά για άλλους προέδρους. Για μένα, το να είμαι πρόεδρος δεν είναι θυσία, είναι καθήκον”
“Ο πρόεδρος είναι ένας υψηλός αξιωματούχος που εκλέγεται για να πραγματοποιεί μία λειτουργία. Δεν είναι βασιλιάς, δεν είναι θεός. Δεν είναι κάποιος σαμάνος σε κάποια φυλή ώστε να γνωρίζει τα πάντα. Είναι ένας δημόσιος υπάλληλος που ζει για να εξυπηρετεί τους πολίτες. Νομίζω ότι ο ιδανικός τρόπος ζωής για έναν πρόεδρο είναι να ζει όπως η πλειοψηφία του κόσμου για τον οποίο εκλέχθηκε να υπηρετήσει”
“Να ζεις σύμφωνα με τα πιστεύω σου. Να είσαι ο εαυτός σου και να μην προσπαθούν να επιβάλλεις τα κριτήριά σου στους υπόλοιπους. Δεν περιμένω από τους άλλους να ζουν όπως εγώ. Θέλω να σέβομαι την ελευθερία των άλλων ανθρώπων, αλλά προασπίζομαι τη δική μου ελευθερία. Και αυτό έρχεται με το να έχεις το θάρρος να λες αυτό που πιστεύεις, ακόμα και όταν δε μοιράζονται την οπτική σου”
«Αν δεν έχεις μεγάλη ιδιοκτησία, δεν χρειάζεται να δουλεύεις όλη τη ζωή σου σαν δούλος για να τη συντηρείς. Έτσι, έχεις περισσότερο χρόνο για τον εαυτό σου.».
«Θέλουμε το μοντέλο ανάπτυξης και κατανάλωσης των πλούσιων χωρών; Σας ρωτώ: τι θα συνέβαινε σε αυτόν τον πλανήτη αν οι Ινδοί είχαν την ίδια αναλογία αυτοκινήτων ανά νοικοκυριό με τους Γερμανούς; Πόσο οξυγόνο θα μας απέμενε; Έχει ο πλανήτης μας αρκετούς πόρους ώστε 7 ή 8 δισεκατομμύρια άνθρωποι να φτάσουν στο επίπεδο κατανάλωσης και σπατάλης που παρατηρούμε στις πλούσιες κοινωνίες; Αυτή ακριβώς η υπερκατανάλωση είναι που βλάπτει τον πλανήτη μας.»
«Έχω θεραπευτεί πλήρως από τις υπεραπλουστεύσεις, από τη διαίρεση του κόσμου σε καλούς και κακούς, από την “ασπρόμαυρη” σκέψη. Έχω αναθεωρήσει!»