Το πλάνο δράσης για την οικονομική πολιτική των κρατών-μελών το 2024, με σκοπό να παραμείνουν εντός δημοσιονομικών στόχων και να συμβάλλουν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, περιλαμβάνεται στα έγγραφα που επικυρώθηκαν στην πρόσφατη σύνοδο των ΥΠΟΙΚ (15 και 16.01.24) στις Βρυξέλλες.
Παρά την ανθεκτικότητα που επέδειξαν οι ευρωπαϊκές οικονομίες έναντι των αλλεπάλληλων σοκ των τελευταίων ετών, δεν λείπουν οι κίνδυνοι και οι προκλήσεις σε ένα αβέβαιο μακροοικονομικό περιβάλλον, και τα οποία θα μπορούσαν να αποτελέσουν απειλές για την σταθερότητα και την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ.
Στην κορυφή της λίστας των συστάσεων βρίσκεται η υιοθέτηση συντονισμένων και συνετών δημοσιονομικών πολιτικών με σκοπό να παραμείνουν τα δημόσια χρέη σε βιώσιμα επίπεδα. Kαι τούτο διότι επισημαίνεται πως παρά το γεγονός πως ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ της Ευρωζώνης αναμένεται να μειωθεί σωρευτικά κατά 2,8% την περίοδο 2023-2024, φθάνοντας στο 89,7% του ΑΕΠ στο τέλος του 2024, το χρέος παραμένει αυξημένο σε αρκετά κράτη μέλη και τα συνολικά υψηλά επιτόκια θα τροφοδοτήσουν σταδιακά το υψηλότερο κόστος εξυπηρέτησής του, με αρνητικό αντίκτυπο στη δυναμική του.
Γνώμονας για να διατηρηθεί η βιωσιμότητα των χρεών, σύμφωνα με το Συμβούλιο, αποτελεί η συνετή δημοσιονομική πολιτική, επαναλαμβάνοντας για ακόμη μία φορά την ανάγκη της απόσυρσης των ενεργειακών μέτρων στήριξης το συντομότερο δυνατόν εντός του 2024, με σκοπό να αποφευχθεί η τροφοδότηση περαιτέρω πληθωριστικών πιέσεων, καθώς σημειώνεται πως η επιβράδυνσή τους στο επίπεδο-στόχο της ΕΚΤ 2% παραμένει βασική προτεραιότητα της ΕΕ.
«Τρικλοποδιά», ωστόσο, στην διαδικασία απόσυρσης των ενεργειακών μέτρων, ενδέχεται να αποτελέσει η επιβεβαίωση της πρόβλεψης της Κομισιόν, για διατήρηση των τιμών της ενέργειας σε υψηλά επίπεδα καθ’ όλη την διάρκεια του 2025, με πιθανές περαιτέρω συνέπειες και στο μέτωπο του πληθωρισμού-νομισματικής πολιτικής.
Στο έγγραφο, εντούτοις, επισημαίνεται πως η εξοικονόμηση των κεφαλαίων που τώρα δαπανούνται σε ενεργειακά μέτρα, θα επιτρέψει να μειωθούν περαιτέρω τα ελλείμματα, εντός των στόχων που ορίζουν οι δημοσιονομικοί κανόνες.
Επισημαίνεται, ακόμα, πως για την εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών των κρατών μελών μπορούν να συμβάλλουν οι δημόσιες επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις υψηλής ποιότητας, ιδίως για να επιτευχθεί υψηλότερη βιώσιμη ανάπτυξη και να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα της Ευρωζώνης, ενώ όπου απαιτείται, προτείνεται να συμπεριληφθούν μέτρα για τη βελτίωση της βιωσιμότητας και της επάρκειας των συστημάτων συνταξιοδότησης, υγειονομικής περίθαλψης και μακροχρόνιας φροντίδας.
Οι επενδύσεις
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προτείνει, ακόμα, την πραγματοποίηση υψηλού επιπέδου δημόσιων επενδύσεων, για τη στήριξη της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης, την ενίσχυση της παραγωγικότητας, της ανταγωνιστικότητας και την τόνωση της οικονομικής και κοινωνικής ανθεκτικότητας.
Για άλλη μία φορά τονίζεται η σημασία της εφαρμογής των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, καθώς και της αξιοποίησης των προγραμμάτων πολιτικής συνοχής ενώ τονίζεται πως η ενδιάμεση αναθεώρηση τους θα λάβει υπόψη τις νέες προκλήσεις και συστάσεις που εντοπίστηκαν στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο.
Για την ενίσχυση του επενδυτικού σκέλους από τα κράτη μέλη, προτείνεται η άρση των γραφειοκρατικών, νομικών και άλλων εμποδίων, για τη μείωση του χάσματος στις επενδύσεις της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης ενώ προκρίνεται η βελτίωση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση.
Οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να διασφαλίσουν την δημόσια στήριξη προς τους στρατηγικούς τομείς της οικονομίας, τηρώντας τους όρους ανταγωνισμού της ευρωπαϊκής αγοράς με στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρωζώνης.
Οι μισθολογικές παρεμβάσεις
Προτεραιότητα θα πρέπει επίσης να θεωρείται η ομαλοποίηση των μισθολογικών επιπέδων σε σχέση με τις απώλειες αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων λόγω του πληθωρισμού, ιδιαίτερα για τους χαμηλόμισθους.
Υπογραμμίζεται, ωστόσο, πως θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και η δυναμική του πληθωρισμού για την αποφυγή ενός σπιράλ μισθών-τιμών, αλλά και οι κίνδυνοι για την ανταγωνιστικότητα, καθώς επισημαίνεται πως υψηλότεροι μισθοί χωρίς αύξηση της παραγωγικότητας, θα μπορούσαν να επηρεάσουν την ανταγωνιστικότητα, ενώ οι διαρκείς αποκλίσεις μεταξύ των κρατών μελών θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μακροοικονομικές ανισορροπίες.
Σημασία έχει και η εφαρμογή ενεργητικών πολιτικών για να αντιμετωπιστούν οι ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό και δεξιότητες και να αυξηθεί η παραγωγικότητα και η ανάπτυξη, μέσα από προώθηση καλύτερων συνθηκών εργασίας για την προσέλκυση και διατήρηση εργαζομένων.
Στο ίδιο πλαίσιο προτείνεται η διευκόλυνση της ελεγχόμενης μετανάστευσης αλλά και η απλοποίηση των συστημάτων ένταξης των μεταναστών.
Τράπεζες και χρηματοπιστωτική σταθερότητα
Τέλος, κομβική σημασία σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, έχει η διατήρηση της μακροοικονομικής χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και των πιστωτικών διαύλων προς την οικονομία παράλληλα με την αποφυγή του κινδύνου χρηματοπιστωτικού κατακερματισμού μεταξύ των «εθνικών» τραπεζικών συστημάτων.
Για τον σκοπό αυτό θα πρέπει να παρακολουθούνται οι κίνδυνοι που συνδέονται με την αυστηροποίηση των χρηματοπιστωτικών συνθηκών, ιδίως εκείνων που σχετίζονται με την ποιότητα των περιουσιακών στοιχείων και με πιθανές διορθώσεις στις τιμές τους, συμπεριλαμβανομένων των αγορών ακινήτων.
Επίσης, θα πρέπει να παρακολουθούνται οι εξελίξεις στον τραπεζικό τομέα καθώς και στους μη τραπεζικούς διαμεσολαβητές για να αποτραπεί η συσσώρευση συστημικών κινδύνων και αρνητικών δευτερογενών επιπτώσεων στην οικονομία. Επιπλέον προκρίνεται η ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης με τη συνέχιση των απαραίτητων ενεργειών.