Η 6η Ιουνίου πλησιάζει με γοργούς ρυθμούς, και ολόκληρος o οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) προετοιμάζεται για τις ευρωεκλογές, χωρίς να λείπουν τα «ανοιχτά μέτωπα» τα οποία θα πρέπει να κλείσουν, όσα προλάβουν, πριν από το καλοκαίρι.
Η ΕΕ βαδίζει προς την ανάδειξη της επόμενης ηγεσίας της, εν μέσω ενός εκρηκτικού μίγματος παραγόντων, με τους αγρότες της στους δρόμους, με γεωπολιτικές αναταραχές στα ανατολικά της, με την εξελισσόμενη κλιματική κρίση, αλλά και με μεγάλη πολιτική αβεβαιότητα στο εσωτερικό της, η οποία γεννά ανησυχία για την επόμενη ημέρα των ευρωεκλογών.
Και τούτο, διότι κανείς δεν γνωρίζει ποια θα είναι η «νέα ΕΕ» που θα προκύψει τον Ιούνιο, από την άποψη του συσχετισμού των δυνάμεων που θα την συναπαρτίζουν, και τις κατευθύνσεις που αυτές θα θελήσουν να δώσουν σε μια σειρά από ζητήματα. Ως εκ τούτου, τουλάχιστον για μερικά από αυτά, ο «αγώνας δρόμου» για την επίλυσή τους πριν από τις Ευρωεκλογές μοιάζει επιβεβλημένος.
Το αγροτικό
Πρώτο και μεγαλύτερο μέτωπο που υπάρχει αυτή τη στιγμή στην ΕΕ είναι η διαμάχη με τους αγρότες για την νέα ΚΑΠ. Μετά από εβδομάδες διαδηλώσεων και αναταραχών, αποφασίστηκε στις 26 Φεβρουαρίου στο Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας, με πρωτοβουλία της βελγικής προεδρίας, να συζητηθούν οι προτάσεις για αναθεώρηση της ΚΑΠ, τις οποίες στηρίζει η συμμαχία του Νότου που μετέχουν στην EUMED-9, γεγονός που ανακοίνωσε από την πλευρά του και ο Έλληνας υπουργός, Λευτέρης Αυγενάκης.
Η κίνηση αυτή γίνεται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, και δεν αφορά τις επιμέρους τροποποιήσεις της ΚΑΠ που προωθούν τα κράτη-μέλη, μεταξύ αυτών και η χώρα μας.
Σκοπός είναι να «λειανθούν» εκείνες οι πλευρές της νέας ΚΑΠ που αποτελούν «κόκκινο πανί» για τους Ευρωπαίους αγρότες, με την έκβαση της συζήτησης των υπουργών να είναι άγνωστο αν θα μπορέσει να καθησυχάσει τον αγροτικό κόσμο για μία σειρά από ζητήματα, τα οποία τον «καίνε» (κόστος καυσίμων, εισαγωγές από τρίτες χώρες κ.α.).
Παράλληλα, αναμένεται να «τρέξουν» και άλλα ζητήματα τα οποία έχουν τεθεί στο τραπέζι από τις 9 χώρες της EUMED, όπως είναι η προώθηση του ταμείου αποζημιώσεων σε περιπτώσεις ακαρπίας, φαινόμενο που λόγω κλιματικής κρίσης έκανε «δυνατά» την εμφάνιση του, πλήττοντας την πρωτογενή παραγωγή.
Για τους αξιωματούχους της ΕΕ, θα ήταν ευχής έργον αν θα μπορούσε το «αγκάθι» της αναθεώρησης της νέας ΚΑΠ να λήξει το ίδιο «αθόρυβα» και εντός χρονικών περιθωρίων, με την επιτυχία που σημειώθηκε το προηγούμενο Σάββατο αναφορικά με το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, για το οποίο απομένουν οι τελευταίες εγκρίσεις από το Ευρωκοινοβούλιο.
Για την νέα ΚΑΠ, η πίεση είναι επί του παρόντος μεγαλύτερη για «λήξη» πριν τις ευρωεκλογές, αφενός διότι οι Ευρωπαίοι αγρότες οργώνουν τους δρόμους με τα τρακτέρ τους, και, αφετέρου, διότι «διασταυρώνεται» με μία άλλη κρίσιμη πολιτική της ΕΕ, αυτή των κλιματικών στόχων.
Η κλιματική πολιτική της ΕΕ και η βιομηχανία
Άρρηκτα συνδεδεμένη με την αγροτική πολιτική της ΕΕ είναι η κλιματική πολιτική της, και αυτό διότι αρκετοί «πράσινοι» στόχοι της Ένωσης ήταν αυτοί που έβγαλαν τους αγρότες στον δρόμο, όπως η αγρανάπαυση, προτού η Κομισιόν θελήσει να κάνει κάποιες σχετικές παραχωρήσεις.
Κρίσιμες λοιπόν για το κλίμα, θα είναι και οι επερχόμενες ευρωεκλογές καθώς όλες οι προβλέψεις κάνουν λόγο για άνοδο της ακροδεξιάς σε αυτές, εις βάρος των Πρασίνων, των φιλελεύθερων και των αριστερών κομμάτων.
Τι θα μπορούσε όμως να σημαίνει αυτό για τις πολιτικές της ΕΕ για το κλίμα;
Ένα προμήνυμα δόθηκε την προηγούμενη εβδομάδα, όταν στο Ευρωκοινοβούλιο συζητήθηκε ο προτεινόμενος κλιματικός στόχος της Κομισιόν για το 2040 – μείωση κατά 90% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, οι οποίοι στόχοι, φυσικά, δεν αφορούν μόνο τον μετριασμό των εκπομπών, αλλά και την συνολική προσαρμογή (πολιτική, οικονομική, κοινωνική) της ΕΕ στις αναπόφευκτες αλλαγές που επιφέρει η κλιματική κρίση.
Στην πρόταση της Κομισιόν, αντιτάχθηκε σθεναρά η συντηρητική και ακροδεξιά πτέρυγα του Ευρωκοινοβουλίου υπογραμμίζοντας τον κίνδυνο αποβιομηχάνισης της ευρωπαϊκής ηπείρου λόγω των κλιματικών στόχων, προειδοποιώντας παράλληλα για τις κοινωνικές συνέπειες που απορρέουν από αυτήν. Η εναντίωση αυτή δεν είναι πρωτοφανής, καθώς διαμέσου των ακροδεξιών και συντηρητικών δυνάμεων στην ΕΕ και στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο πραγματοποιείται καμπάνια για την πλήρη «Κατάργηση της Πράσινης Συμφωνίας».
Για την τρέχουσα πλειοψηφία του Ευρωκοινοβουλίου, η εν λόγω συζήτηση θα έπρεπε να κλείσει πριν τις εκλογές, ενώ αντίθετη είναι η γνώμη της ακροδεξιάς: «Νομίζω ότι είναι σοβαρός κίνδυνος να γίνει μια τέτοια πρόταση πριν από τις εκλογές, χωρίς να γνωρίζουμε τον πραγματικό κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο», προειδοποίησε ο Τσέχος ευρωβουλευτής Αλεξάντρ Βόντρα, εξ ονόματος των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών, δίνοντας για άλλη μία αφορά έμφαση στην προστασία της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.
Αλλά η συζήτηση για την επαύριο των εκλογών σε σχέση με το «δίπολο» κλίμα-βιομηχανία δεν ανακινείται μόνο από την ακροδεξιά, καθώς οι εκκλήσεις γίνονται όλο και πιο δυνατές για την επόμενη Κομισιόν που θα διοριστεί μετά τις εκλογές της ΕΕ του Ιουνίου, να επικεντρωθεί περισσότερο στη βιομηχανική πολιτική και λιγότερο στον καθορισμό πράσινων στόχων.
Το Équilibre des énergies, ένα γαλλικό think tank, προέτρεψε την επόμενη εκτελεστική ηγεσία της ΕΕ να συμβιβάσει τους στόχους της βιομηχανίας και της πολιτικής για το κλίμα, προκειμένου να επιτύχει τον στόχο για το 2030.
Η ανακοίνωση της Κομισιόν για τον στόχο για το κλίμα του 2040 τονίζει επίσης τη σημασία μιας «βιομηχανικής συμφωνίας για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές» που θα αντικαταστήσει την Πράσινη Συμφωνία, απηχώντας παλαιότερες εκκλήσεις της προέδρου Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν.
Το think tank πάει ένα βήμα παραπέρα, προειδοποιώντας επίσης για τη οικονομική πτυχή της πράσινης μετάβασης, λέγοντας ότι η εφαρμογή των στόχων της ΕΕ για το κλίμα είναι πιθανό να κοστίζει ένα 1 τρισ. ευρώ ετησίως.
Το μεταναστευτικό
Ενόψει των ευρωεκλογών του Ιουνίου, και των ανησυχιών που τις συνοδεύουν, η άκρα δεξιά είναι πανταχού παρούσα σε όλες τις συζητήσεις. Και τούτο, διότι από όλες τις πλευρές προεξοφλείται η άνοδος της σε επίπεδα που πιθανότατα δεν έχουν σημειωθεί ξανά τις προηγούμενες δεκαετίες. Μια σειρά από παράγοντες οδηγούν σε αυτήν την εξέλιξη, ενώ άλλες παράμετροι θα επηρεαστούν ραγδαία εάν το δυσμενές σενάριο για το αποτέλεσμα της κάλπης γίνει πραγματικότητα.
Στις πρώτες θέσεις της λίστας μιας μεγάλης και «θερμής» ατζέντας βρίσκεται το μεταναστευτικό. Η Ευρώπη κλήθηκε να καταλήξει σε μία μεταναστευτική συμφωνία το 2023, ενώ η ίδια δεχόταν ένα μεγάλο μεταναστευτικό κύμα από τα ανατολικά της.
Σχεδόν το 15% του πληθυσμού της Ουκρανίας μετέβη στην Ευρώπη λόγω του πολέμου των τελευταίων δύο ετών, με την υποδοχή αρχικά να είναι θερμή, αλλά με την πάροδο των ετών να αλλάζει καθώς αποδείχτηκε πως δεν είναι μία προσωρινή συνθήκη, γεγονός που εν μέρει εξηγεί και την δημοσκοπική άνοδο της άκρας δεξιάς, αλλά και την σκλήρυνση της στάσης από πλευράς κυβερνήσεων κρατών-μελών.
Το 28,9% των Ουκρανών προσφύγων εγκαταστάθηκε στην Γερμανία, αριθμώντας 1,2 εκατ. άτομα. Παρά το γεγονός ότι στην πρώτη βιομηχανική δύναμη της Ευρώπης, υπάρχει πρόβλημα έλλειψης εργατικού δυναμικού, καταγράφονται επίσης εμπόδια εργασιακής απορρόφησης των Ουκρανών προσφύγων, καθώς μόλις το 25% των ανδρών βρίσκει δουλειά, έναντι διπλάσιου ποσοστού στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, ενώ η κατάσταση με τις γυναίκες είναι ακόμα χειρότερη.
Αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με πολλή μικρότερη παρουσία προσφύγων από την Ουκρανία, όπως η Τσεχία ή η Ιρλανδία προωθούνται μέτρα περικοπής της βοήθειας προς τους τελευταίους και αυστηροποίησης του πλαισίου διαμονής τους, ενώ αλλού, όπως στη Σλοβακία του λαϊκιστή Φίτσο, τα στατιστικά στοιχεία για τις διακρίσεις σε βάρος των προσφύγων είναι τρομακτικά, με παρόμοιες καταστάσεις να λαμβάνουν χώρα και στην Πολωνία.
Στους Ουκρανούς πρόσφυγες, θα πρέπει να προστεθούν και οι προβλέψεις για κάθετη άνοδο των μεταναστευτικών κυμάτων λόγω της κλιματικής κρίσης.
Η αντιμεταναστευτική ρητορεία έχει ήδη κάνει την εμφάνιση της ξανά στις ευρωπαϊκές χώρες, με κύριο φορέα τις δυνάμεις της άκρας δεξιάς. Στην κραταιά Γερμανία, η οποία μάλιστα διεξάγει τοπικές εκλογές μαζί με τις ευρωπαϊκές, με τις εθνικιστικές και συντηρητικές δυνάμεις να «φιγουράρουν» ψηλά στις δημοσκοπήσεις, η ανησυχία είναι διπλή: Τι θα γίνει αν σε μια χώρα που έχει ανάγκη το «ξένο» εργατικό δυναμικό για να επιβιώσει η βιομηχανία της σε μία δύσκολη εποχή γεμάτη προκλήσεις, «κλείσουν» τα σύνορα της, αφού έχει διώξει και αρκετούς από τους ήδη υπάρχοντες;
Aλλά το ζήτημα των Ουκρανών προσφύγων δεν είναι απλά γερμανικό, ούτε και ανεξάρτητο από τις επερχόμενες ευρωεκλογές.
Και αυτό, διότι όπως παρατηρεί ο EUobserver, αν και μέχρι τον Μάρτιο του 2025 υπάρχει εν ισχύ η ευρωπαϊκή συμφωνία για τους πρόσφυγες από την εμπόλεμη χώρα, «η προσωρινή προστασία της ΕΕ θέτει τους Ουκρανούς πρόσφυγες σε αβέβαιη θέση, καθώς αυτή μπορεί να ανακληθεί». Και μια διαφορετική σύνθεση στα επόμενα ευρωπαϊκά όργανα θα μπορούσε να θέσει την συζήτηση στο τραπέζι με πολύ διαφορετικούς όρους…