Σύμφωνα με την Handelsblatt, το γερμανικό ΥΠΟΙΚ εξετάζει να εξαιρεθούν από το φρένο χρέους τα έξοδα τόκων για δάνεια που χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση των αμυντικών δαπανών
Δεν πρόλαβε να στεγνώσει το… μελάνι στις υπογραφές που έπεσαν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στο νέο γερμανικό Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα (6.10.25), μαζί και τη ρήτρα διαφυγής για την αύξηση των δαπανών για την άμυνα και η Γερμανία εξετάζει πως θα κερδίσει ακόμα περισσότερο δημοσιονομικό χώρο, εξαιρώντας τους τόκους των νέων πολεμικών δανείων από το δικό της φρένο χρέους!
Σύμφωνα με την Handelsblatt, το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομικών της Γερμανίας εξετάζει μια άλλη εξαίρεση από το φρένο χρέους. Συγκεκριμένα, εξετάζει τα έξοδα τόκων για δάνεια που χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση των αμυντικών δαπανών να μπορούσαν επίσης να εξαιρεθούν από το φρένο χρέους.
Αυτή η ιδέα έχει ήδη συζητηθεί μεταξύ του Υπουργού Οικονομικών, Λαρις Κλινγκμπέηλ (Lars Klingbeil) και του υπουργού Άμυνας, Μπόρις Πιστόριους (Boris Pistorius) αμφότεροι πρωτοκλασάτα στελέχη του SPD, αναφέρει το ίδιο δημοσίευμα.
Γερμανοί οικονομολόγοι με τους οποίους ήλθε σε επαφή το newsit.gr αναφέρουν ρητά πως «αυτό που προτείνει εδώ ο Klingbeil είναι ασύμβατο με τους ευρωπαϊκούς δημοσιονομικούς κανόνες. Είναι επίσης ασύμβατο με τους τροποποιημένους γερμανικούς δημοσιονομικούς κανόνες».
Οι ίδιες πηγές τονίζουν επίσης πως «η ρήτρα διαφυγής δεν έχει σκοπό να επιτρέψει τον δανεισμό με τόκο. Επομένως, αυτό το βήμα θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια νέα σύγκρουση μεταξύ της γερμανικής κυβέρνησης και της ΕΕ. Εάν συμβεί αυτό, το επίπεδο χρέους της Γερμανίας θα συνεχίσει να αυξάνεται. Η πορεία των δαπανών δεν λαμβάνει ακόμη υπόψη αυτή την πιθανότητα».
Yπενθυμίζεται πως η συνταγματική αναθεώρηση του φρένου χρέους σε σχέση με την απεριόριστη αύξηση των αμυντικών δαπανών στη Γερμανία πέρασε από τη γερμανική ομοσπονδιακή βουλή (Bundestag) και το ομοσπονδιακό συμβούλιο (Bundesrat), πριν πάρει το πράσινο φως από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο η ρήτρα διαφυγής που προβλέπει το πρόγραμμα επανεξοπλισμού της ΕΕ (ReArm EU Readiness 2030).
Το σχέδιο του SPD
Εάν η ομοσπονδιακή κυβέρνηση εφαρμόσει την αλλαγή, θα αυξήσει το περιθώριο κέρδους στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό κατά διψήφιο ποσό δισεκατομμυρίων τα επόμενα χρόνια.
Αυτό θα ήταν μια μεγάλη ανακούφιση για τον Υπουργό Οικονομικών Klingbeil. Ο οικονομικός του σχεδιασμός για τα έτη 2026 έως 2029 περιλαμβάνει ένα κενό συνολικού ύψους 172 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Το Υπουργείο Οικονομικών βρίσκεται επί του παρόντος σε συζητήσεις με άλλες κυβερνητικές υπηρεσίες σχετικά με το πώς να κλείσει το κενό του προϋπολογισμού στον προϋπολογισμό του 2027. Ανέρχεται σε περίπου 34 δισ. ευρώ μόνο για εκείνο το έτος. Ενώ το χάσμα είναι πιθανό να μειωθεί κάπως λόγω της επικείμενης φορολογικής εκτίμησης, καθώς η οικονομία αποδίδει καλύτερα από ό,τι αναμενόταν προηγουμένως, το περιθώριο δανεισμού αυξάνεται ελαφρώς επειδή η κυβέρνηση έχει αναθεωρήσει προς τα κάτω το αναπτυξιακό δυναμικό της οικονομίας, το οποίο είναι κρίσιμο για τον υπολογισμό του φρένου χρέους.
Παρά τα μικρά αυτά μέτρα ελάφρυνσης, το κενό στον προϋπολογισμό του 2027 και των επόμενων ετών παραμένει τεράστιο. Ως εκ τούτου, αξιωματούχοι του υπουργείου Οικονομικών εξετάζουν επί του παρόντος πολλά μέτρα που θα μπορούσαν να καλύψουν τα κενά. Αυτό περιλαμβάνει την αλλαγή του κόστους τόκων για τις αμυντικές δαπάνες. Αυτό θα έδινε στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση σημαντική ευελιξία, η οποία θα συνεχίσει να αυξάνεται τα επόμενα χρόνια.
Πώς φτάσαμε ως εδώ
Από την τροποποίηση του Συντάγματος το Μάρτιο του 2025, το μέρος των αμυντικών δαπανών που υπερβαίνει το 1% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) έχει εξαιρεθεί από το φρένο χρέους. Αυτό σημαίνει ότι αυτές οι δαπάνες μπορούν να χρηματοδοτηθούν με πρόσθετο δανεισμό χωρίς να περιορίζεται η ευελιξία του προϋπολογισμού αλλού.
Αυτή η λεγόμενη «τομεακή απαλλαγή» δηλαδή η απαλλαγή από τις δαπάνες για τον τομέα της άμυνας, η οποία ήταν μέρος του μεγάλου χρηματοδοτικού πακέτου που δημιουργήθηκε από το CDU – CSU και το SPD στην αρχή του συνασπισμού, θα χρησιμοποιηθεί εκτενώς από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση τα επόμενα χρόνια. Οι αμυντικές δαπάνες αναμένεται να ανέλθουν σε 97,4 δισεκατομμύρια ευρώ το επόμενο έτος. Από αυτά, 54,3 δισ. ευρώ μπορούν να χρηματοδοτηθούν εκτός του φρένου χρέους.
Οι αμυντικές δαπάνες αυξάνονται ραγδαία
Καθώς οι αμυντικές δαπάνες αυξάνονται ταχύτερα από το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, αυξάνεται και η απαλλαγή. Το 2029, οι αμυντικές δαπάνες αναμένεται να φτάσουν τα 168,7 δισ. ευρώ. Από αυτά, 122,1 δισ. ευρώ μπορούν στη συνέχεια να χρηματοδοτηθούν με πρόσθετο δανεισμό.
Το περιθώριο δανεισμού της ομοσπονδιακής κυβέρνησης έχει αυξηθεί δραστικά από την τομεακή απαλλαγή για την άμυνα. Ωστόσο, αυτό έχει και μια δυσάρεστη παρενέργεια για τον υπουργό Οικονομικών: Καθώς αυξάνεται το χρέος, αυξάνεται και η δαπάνη για τόκους. Για τον συνολικό προϋπολογισμό, θα υπερδιπλασιαστεί από περίπου 30 δισ. ευρώ φέτος σε 66 δισ. ευρώ το 2029.
Τα χρήματα που η ομοσπονδιακή κυβέρνηση πρέπει να δαπανήσει για πληρωμές τόκων δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για άλλους σκοπούς. Εδώ ακριβώς έρχεται στο προσκήνιο η νέα ιδέα που εξετάζουν εσωτερικά οι Klingbeil και Pistorius: Εάν το κόστος τόκων για την άμυνα εμπίπτει επίσης στην τομεακή απαλλαγή, θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί με πρόσθετα δάνεια. Έτσι, το περιθώριο δανεισμού θα αυξανόταν περαιτέρω και τα δημοσιονομικά κενά θα ήταν αντίστοιχα μικρότερα.
Όταν ρωτήθηκε, το Ομοσπονδιακό υπουργείο Οικονομικών αρνήθηκε να αποκαλύψει πόσο καταβάλλει η ομοσπονδιακή κυβέρνηση σε πληρωμές τόκων για την άμυνα. Οι πληρωμές τόκων για την άμυνα δεν μπορούν να διακριθούν από άλλες πληρωμές τόκων. Ωστόσο, ο οικονομολόγος Τομπίας Χέντσε (Tobias Hentze) του Γερμανικού Οικονομικού Ινστιτούτου (IW) υπολόγισε για την Handelsblatt περίπου ποια θα μπορούσαν να είναι τα ποσά που εμπλέκονται.
Χάρη στην εξαίρεση του τομέα, η Klingbeil μπορεί να χρηματοδοτήσει αμυντικές δαπάνες ύψους περίπου 380 δισ. ευρώ μεταξύ 2025 και 2029 εκτός του φρένου χρέους. Σύμφωνα με τους πρόχειρους υπολογισμούς του Hentze, οι πληρωμές τόκων για αυτά τα δάνεια ανέρχονται σε 19,6 δισ. ευρώ κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Εάν οι πληρωμές τόκων για αυτές τις αμυντικές δαπάνες εξαιρούνταν από το φρένο χρέους, η Klingbeil θα μπορούσε να δανειστεί αναλόγως. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του οικονομολόγου της IW, το αποτέλεσμα το 2027 θα ήταν ακόμα σχετικά μικρό στα 3,3 δισ. ευρώ. Αλλά στη συνέχεια θα συνέχιζε να αυξάνεται. Μέχρι το 2029, το ποσό θα ήταν ήδη 8,8 δισ. ευρώ.
Αυτό θα μπορούσε να είναι μια ευπρόσδεκτη ανακούφιση για τον υπουργό Οικονομικών. Άλλωστε, τα κενά στον προϋπολογισμό του μεγαλώνουν από χρόνο σε χρόνο.
«Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την ορθή δημοσιονομική πολιτική»
Ωστόσο, η ιδέα είναι αμφιλεγόμενη εντός της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Η πιθανότητα συμπερίληψης των δαπανών για τόκους στην απαλλαγή φέρεται να συζητήθηκε εσωτερικά κατά την τροποποίηση του Συντάγματος την άνοιξη. Η ένωση του CDU – CSU ήταν ήδη αντίθετη σε αυτήν τότε, σύμφωνα με πηγές του συνασπισμού. Τίποτα δεν έχει αλλάξει. Η Καγκελαρία αντιμετωπίζει κριτικά τα παιχνίδια προσομοίωσης του Υπουργείου Οικονομικών. Ο υπουργός Άμυνας Μπόρις Πιστόριους (SPD), από την άλλη πλευρά, λέγεται ότι χαιρετίζει την πρόταση.
Ο Χέντσε υποψιάζεται ότι οι πολιτικοί προφανώς προσπαθούν να αποφύγουν τις περικοπές στον προϋπολογισμό με τέτοιους λόγους. Στην πραγματικότητα, αρχικά ήταν μια συνειδητή απόφαση να καλυφθούν οι πληρωμές τόκων για τις αμυντικές δαπάνες που χρηματοδοτούνται από το χρέος από τον βασικό προϋπολογισμό, σε αντίθεση με τη χρηματοδότηση του ειδικού ταμείου της Bundeswehr μετά τη μεταρρύθμιση του φρένου χρέους, προκειμένου να διατηρηθεί η πίεση για ενοποίηση στον τακτικό προϋπολογισμό.
Από οικονομικής άποψης, είναι σαφές ότι οι αυξανόμενες δαπάνες για τόκους απαιτούν περικοπές σε άλλα σημεία του προϋπολογισμού. Χέντσε: «Εάν οι δαπάνες για τόκους δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν από φορολογικά έσοδα, το κράτος θα πρέπει να απέχει από τον δανεισμό».
