Ξεχωριστές συναντήσεις είχε την Παρασκευή (16.2.2024) ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι με τους ηγέτες της Γερμανίας και της Γαλλίας κλείνοντας διμερείς αμυντικές συμφωνίες για την χώρα του, την ίδια στιγμή που τα ευρωπαϊκά κράτη συνεχίζουν να παρακολουθούν με ανυπομονησία τα τεκταινόμενα στο αμερικανικό Κογκρέσο καθώς μία πιθανή «απόσυρση» των ΗΠΑ από την οικονομική παρέμβαση στον πόλεμο απειλεί να αυξήσει τα κόστη της ΕΕ στο διπλάσιο.
Έτσι, στα 50 δισ. ευρώ τα οποία η ΕΕ δεσμεύει από τον προϋπολογισμό της για την στήριξη της Ουκρανίας, προστίθενται και οι διμερείς συμβάσεις που υπεγράφησαν με τον Όλαφ Σολτς και τον Εμανουέλ Μακρόν, με τον πρόεδρο Ζελένσκι να μεταβαίνει αυθημερόν από την Γερμανία στο Παρίσι.
Οι συναντήσεις πραγματοποιήθηκαν ενώ στο Μόναχο λάμβανε χώρα συνδιάσκεψη κορυφών για το ζήτημα της ασφάλειας, σε μία περίοδο μάλιστα κατά την οποία είναι κοινός τόπος η αναγκαιότητα επιτάχυνσης των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών στην ευρωπαϊκή ήπειρο, με το βλέμμα «καρφωμένο» στα ανατολικά.
Αυτή την ανάγκη θέλησε να υπερτονίσει και η ίδια η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, σε συνέντευξη της στους FT, στο πλαίσιο της συνδιάσκεψης.
Η Ευρωπαία αξιωματούχος έδωσε έμφαση στο ότι οι Βρυξέλλες θα πρέπει να δώσουν κίνητρα στην αμυντική βιομηχανία της Ευρώπης να αυξήσει την παραγωγή και να προωθήσει τον εξορθολογισμό, καθώς προειδοποίησε ότι «ο κόσμος έχει γίνει πιο σκληρός».
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εξήγησε ότι η Κομισιόν αναπτύσσει τη στρατηγική της στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας, βασισμένη στην εμπειρία της χρήσης των ευρωπαϊκών πόρων για την ενίσχυση της παραγωγής εμβολίων για τον κορονοϊό αλλά και για τις κοινές αγορές αερίου, οι οποίες προέκυψαν ως ανάγκη για την συγκράτηση των τιμών εν μέσω της ενεργειακής κρίσης που ακολούθησε την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία.
«Πρέπει να ξοδεύουμε περισσότερα, πρέπει να ξοδεύουμε καλύτερα, πρέπει να ξοδεύουμε ευρωπαϊκά», υπογράμμισε η φον ντερ Λάιεν στη συνέντευξή της.
Το σχέδιο για τον εξοπλισμό του στρατιωτικού βιομηχανικού συμπλέγματος της ΕΕ ενόψει των αυξανόμενων απειλών από τη Ρωσία πρόκειται να δημοσιευτεί αυτόν τον μήνα. Θα χρειαστεί να εγκριθεί από τα κράτη μέλη, ενώ ορισμένα εξ αυτών ενδέχεται να αντισταθούν στις προσπάθειες της Κομισιόν να μετατρέψει σε πιο «συγκεντρωτικές» τις αποφάσεις για τις αμυντικές επενδύσεις.
Οι αξιωματούχοι της ΕΕ επιθυμούν να μεγιστοποιήσουν την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών των κρατών μελών μετά από το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία για να δημιουργήσουν μια μεγαλύτερη, πιο εύρωστη και πιο αποτελεσματική ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία.
«Έχουμε μια πολύ κατακερματισμένη αμυντική αγορά και αυτό πρέπει να αλλάξει», τόνισε η φον ντερ Λάιεν, επισημαίνοντας πως οι Βρυξέλλες θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι η αμυντική βιομηχανία της ηπείρου θα μπορούσε να ανταποκριθεί στην αυξημένη γεωπολιτική απειλή.
Οι προτάσεις στο σχέδιο της Κομισιόν περιλαμβάνουν τη χρήση του προϋπολογισμού της ΕΕ για την αύξηση της χρηματοδότησης για τη εκπλήρωση των κοινών συμβάσεων για πολεμικό εξοπλισμό που έχουν υπογραφεί από τα κράτη μέλη, καθώς και την εγγύηση ότι η παραγωγή θα έχει την ανάλογη ζήτηση, δήλωσαν αξιωματούχοι. Η στρατηγική αυτή είναι ένα «δάνειο» από την πρωτοβουλία της Κομισιόν να διανείμει εμβόλια κατά του κορονοϊού, τα οποία τελικά οδήγησαν σε αύξηση της ευρωπαϊκής παραγωγής.
«Το κάναμε αυτό για τα εμβόλια και το αέριο», υπενθύμισε η φον ντερ Λάιεν στη συνέντευξή της. Η πρόταση της προέδρου είναι σχεδιασμένη για βοηθήσει στον εξορθολογισμό της αμυντικής βιομηχανίας της ηπείρου, η οποία είναι σε μεγάλο βαθμό κατακερματισμένη σε εθνικές κατευθύνσεις, και να ενθαρρύνει περισσότερες δαπάνες για ευρωπαϊκά προϊόντα αντί για αγορές από τρίτες χώρες όπως οι ΗΠΑ.
«Πρέπει να βελτιώσουμε την απόδοση της επένδυσης εδώ στην ΕΕ», δήλωσε. «Χρειαζόμαστε αυτό το σημαντικό μερίδιο των χρημάτων των ευρωπαίων φορολογουμένων να δαπανώνται εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Θα πρέπει να εργαστούμε με κίνητρα ώστε να είναι καλύτερο για τα κράτη μέλη να συνεργάζονται. Λέτε ότι θέλετε ένα νέο τανκ; Λοιπόν, μαζευτείτε!» Η πρόταση αυτή πιθανότατα δεν θα λάμβανε χώρα χωρίς το γεωπολιτικό χάος και τις αναταραχές που περικυκλώνουν την ΕΕ καθώς και τα σχεδόν δύο χρόνια του πολέμου της Ουκρανίας, τα οποία έβαλαν τέλος σε δεκαετίες ειρήνης στην ήπειρο αλλά και στην συζήτηση πως οι αμυντικοί προϋπολογισμοί θα μπορούσαν να περικοπούν.
Τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ, η πλειονότητα των οποίων είναι στην ΕΕ, θα δαπανήσουν μαζί το ρεκόρ 380 δισ. δολαρίων φέτος για την άμυνα, από λιγότερο από 230 δισ. δολάρια το 2014.
Ανησυχία για την στάση των ΗΠΑ
Η πιθανή επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ ως προέδρου των ΗΠΑ, έχει επίσης ανησυχήσει τους Ευρωπαίους για την πιθανή αποδυνάμωση της αμυντικής στήριξης των ΗΠΑ προς την ήπειρο μέσω της ρήτρας αμοιβαίας άμυνας του Άρθρου 5 του ΝΑΤΟ.
«Είναι το στοιχείο της προστασίας που έχει σημασία». . . Για 20, 30, 40 χρόνια, η ειρήνη μας αφορούσε την ενσωμάτωση και την ειρήνη στην Ευρώπη. Τώρα για πρώτη φορά μιλάμε για προστασία από το εξωτερικό», ΣΧΟΛΊΑΣΕ η φον ντερ Λάιεν.
«Κατανοούμε τα προειδοποιητικά σημάδια και πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι», πρόσθεσε. «Το κάλεσμα για ενίσχυση»… υπάρχει και πρέπει να απαντηθεί».
Ο βραχυπρόθεσμος «κρίσιμος στόχος» της ενίσχυσης της άμυνας θα είναι να συνεχιστεί ο εφοδιασμός της Ουκρανίας με όπλα, πρόσθεσε. Αλλά μια στρατηγική της ΕΕ για τις αμυντικές βιομηχανίες έχει επίσης σχεδιαστεί για να ενισχύσει τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια της Ευρώπης.
Θα βασιστεί σε πιλοτικά προγράμματα που υπάρχουν ήδη, όπως ένα ταμείο 300 εκατ. ευρώ για τη στήριξη κοινών προμηθειών στρατιωτικών ειδών που ξεκίνησε πέρυσι για να βοηθήσει τα κράτη μέλη να αναπληρώσουν τα αποθέματα που εξαντλήθηκαν, προμηθεύοντας όπλα στην Ουκρανία.
Θα μπορούσε επίσης να συμπληρωθεί από τη Συντονισμένη Ετήσια Ανασκόπηση της ΕΕ για την Άμυνα, η οποία από το 2017 παρακολουθεί τα αμυντικά σχέδια των κρατών μελών της για να προσπαθήσει να ενθαρρύνει τη συνεργασία στις δαπάνες και τις επενδύσεις και συνεργάζεται στενά με τις πρωτοβουλίες του ΝΑΤΟ για τον συντονισμό της κοινής παραγωγής και αγοράς όπλων.