Κόστος δανεισμού που δεν αναμένεται να υποχωρήσει, προσδοκίες για νέες ανατιμήσεις στις κατοικίες και χαμηλή διάθεση για λήψη πίστωσης συγκροτούν το πλαίσιο της στεγαστικής κρίσης στην Ελλάδα, καθιστώντας τους πολίτες εμφανώς απαισιόδοξους.
Τα στοιχεία από την έρευνα προσδοκιών καταναλωτών της ΕΚΤ δείχνουν ότι τα ελληνικά νοικοκυριά προβλέπουν τα υψηλότερα στεγαστικά επιτόκια σε ορίζοντα δωδεκαμήνου μεταξύ των κρατών μελών, ενώ την ίδια στιγμή «βλέπουν» συνέχιση της στεγαστικής κρίσης μέσα από τη μεγαλύτερη άνοδο τιμών κατοικιών σε όλη την Ευρωζώνη.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Παράλληλα, το ποσοστό όσων δηλώνουν ότι υπέβαλαν αίτηση για πίστωση τους τελευταίους τρεις μήνες κινείται στο χαμηλό άκρο της ευρωζώνης, παρά την ενίσχυση από τα προγράμματα τύπου Σπίτι Μου τα οποία έφεραν χιλιάδες πολίτες σε επαφή με την τραπεζική πίστωση.
Στο σκέλος των προσδοκιών για τα επιτόκια στεγαστικών, η Ελλάδα ξεχωρίζει σταθερά υψηλότερα από όλες τις άλλες χώρες σε όλη τη διάρκεια του 2023–2025. Ακόμη και μετά την αποκλιμάκωση που καταγράφεται διεθνώς το 2024, η ελληνική καμπύλη παραμένει αισθητά πάνω από το επίπεδο της ευρωζώνης, με τα νοικοκυριά να προεξοφλούν ότι το κόστος δανεισμού θα παραμείνει αυξημένο και σε έναν χρόνο από σήμερα.
Στις προσδοκίες για τις τιμές κατοικιών η τάση είναι ανάλογη. Από τις αρχές του 2023 και μετά, τα ελληνικά νοικοκυριά δηλώνουν συστηματικά ότι περιμένουν τη μεγαλύτερη άνοδο τιμών σε δωδεκάμηνο ορίζοντα στην ευρωζώνη. Οι αποκλίσεις σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες είναι σταθερές, με την Πορτογαλία και την Ισπανία να ακολουθούν αλλά σε χαμηλότερα επίπεδα, ενώ αγορές όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ολλανδία κινούνται κοντά σε μια μεσαία ζώνη. Με απλά λόγια, ο μέσος Έλληνας καταναλωτής «βλέπει» ακριβότερη κατοικία σε ένα περιβάλλον όπου ήδη η πρόσβαση στη χρηματοδότηση θεωρείται δύσκολη.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Αποτέλεσμα του παραπάνω, είναι το τρίτο σκέλος της έρευνας, που αφορά στις αιτήσεις για παροχή πίστωσης. Στο τέλος του 2025 το ποσοστό των ελληνικών νοικοκυριών που δηλώνει ότι αιτήθηκε κάποια μορφή πίστωσης στο προηγούμενο τρίμηνο βρίσκεται «στον πάτο» του ευρωπαϊκού πίνακα, ενώ στις υψηλότερες ζώνες κινούνται χώρες όπως η Γερμανία, η Φινλανδία και η Ισπανία.
Ο συνδυασμός των τριών ευρημάτων της έρευνας (υψηλές προσδοκίες για τα στεγαστικά επιτόκια – υψηλές προσδοκίες για τις τιμές των κατοικιών – χαμηλό ποσοστό Ελλήνων που δοκιμάζει να πάρει δάνειο) υποδηλώνει ότι ένα μεγάλο κομμάτι των ελληνικών νοικοκυριών είτε δεν επιχειρεί καν να δανειστεί είτε αποθαρρύνεται από το αναμενόμενο κόστος και το ύψος των τιμών.
Σε αυτό το πλαίσιο, τα κυβερνητικά μέτρα για ευκολότερη πρόσβαση σε χρηματοδότηση – όπως η νέα έκδοση του προγράμματος Σπίτι μου με επιδοτούμενα επιτόκια και ευρύτερα κριτήρια – επιχειρούν να λειτουργήσουν ως «γέφυρα» για νέους δανειολήπτες. Ωστόσο, η αποτύπωση των προσδοκιών δείχνει ότι μεγάλο μέρος της κοινωνίας δεν έχει πειστεί για την αποτελεσματικότητα αυτών των παρεμβάσεων, ή απλά δεν έχει καταφέρει να αποκτήσει πρόσβαση στη χρηματοδότηση ακόμα και μέσω αυτών.
Σε αγορές με ανάλογα προγράμματα, η εμπειρία δείχνει πως χωρίς αύξηση αποθέματος (ανακαινίσεις, αξιοποίηση κενών διαμερισμάτων, κίνητρα για νέα οικοδομή, πιο γρήγορες αδειοδοτήσεις), το οικονομικό κίνητρο που ενισχύει τη ζήτηση σε περιορισμένο απόθεμα λειτουργεί βραχυπρόθεσμα, παγιώνοντας τις υψηλές τιμές.
