Η αποκατάσταση των ζημιών στο σιδηροδρομικό δίκτυο ελέω… Daniel σε άμεσο χρονικό ορίζοντα, τα έργα σύνδεσης λιμένων με τον βασικό σιδηροδρομικό «κορμό» σε βάθος 5 έως 10 ετών, όπως η περίφημη Ανατολική Εγνατία (και όχι μόνο), που θα συνδράμει και στην παράκαμψη των Στενών του Βοσπόρου μέσω της διοχέτευσης προϊόντων και υπηρεσιών – επιβατών προς την Ανατολική Ευρώπη (και δια μέσω Βουλγαρίας, ώστε να συνδέσει τα λιμάνια της Βόρειας Ελλάδας με τρία λιμάνια της Βουλγαρίας μέχρι τον Δούναβη), καθώς και άλλες επενδύσεις σε Δυτική Ελλάδα και Πελοπόννησο, εντάσσονται, μεταξύ άλλων, στο πρόγραμμα του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών για την αναμόρφωση και αναγέννηση του μέσου στην Ελλάδα.
Ως γνωστόν, πρόσφατα το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών γνωστοποίησε τα πλάνα του για τους νέους «Σιδηρόδρομους Ελλάδας», κάνοντας λόγο και για επενδύσεις σχεδόν 11,7 δις ευρώ σε βάθος 20ετίας, με κάποια έργα να είναι άμεσα, άλλα να σχεδιάζονται σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα και άλλα σε μακροπρόθεσμο.
Κοινή συνισταμένη είναι η αναβάθμιση των υπηρεσιών ώστε ο ελληνικός σιδηρόδρομος να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στις μεταφορές στην Ευρώπη, με την ανάδειξη εμπορευματικών διαύλων και λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, καθώς και των ευρύτερων γεωπολιτικών και οικονομικών συνθηκών.
Σε σχετική παρουσίαση έγινε αναφορά σε επενδυτικό σχέδιο που σε άμεσο ορίζοντα ανέρχεται στα 530 εκατ. ευρώ. Στην 5ετία προβλέπονται επενδύσεις 2,75 δισ. ευρώ, στη 10ετία επιπλέον 1,4 δισ. ευρώ, ενώ, βάσει πάντα της παρουσίασης, σε 20 έτη θα ξεπερνά τα 7 δισ. ευρώ.
Η βιωσιμότητα του «νέου ΟΣΕ» εξαρτάται από την ανάπτυξη υπερσύγχρονου, απολύτως ασφαλούς και πλήρως διαλειτουργικού δικτύου υψηλής ταχύτητας, δίνοντας έμφαση στις εμπορευματικές μεταφορές, αναγνωρίζοντας τη θέση της χώρας στην Ε.Ε. ενώ αυτονόητη προϋπόθεση για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας αποτελεί η συντήρηση του δικτύου.
Σε σχέση με το επενδυτικό σχέδιο, από την παρουσίαση προκύπτει πως έχει εξασφαλιστεί χρηματοδότηση για μικρό τμήμα των έργων. Μέσα σε αυτά περιλαμβάνονται τα 180 εκατ. για την οριστική αποκατάσταση του δικτύου στο τμήμα που καταστράφηκε από τις θεομηνίες του 2023 και η κατασκευή του προαστιακού Δυτικής Αττικής (110 εκατ.), που έχουν ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης.
Γενικότερα, προτεραιότητα δίδεται στα έργα αποκατάστασης στην Κεντρική Ελλάδα και τα έργα με χρηματοδοτήσεις από το ΕΣΠΑ και το CEF II. Αυτά είναι, για παράδειγμα, τα έργα οριστικής αποκατάστασης στη Θεσσαλία με 180 εκατ. ευρώ, η σηματοδότηση Θεσσαλονίκη – Ειδομένη, η νέα γραμμή Νέα Καρβάλη – Τοξότες Ξάνθης, ο Προαστιακός Δυτικής Αττικής, Ρίο – Πάτρα, ΣΚΑ – Οινόη, Θεσσαλονίκη – Προμαχώνας και Αλεξανδρούπολη – Ορμένιο.
Από τις σχετικές παρουσιάσεις προκύπτει πως οι διαγωνισμοί για το Αλεξανδρούπολη-Ορμένιο και το τμήμα Νέα Καρβάλη – Τοξότες Ξάνθης είναι πιο «ώριμα», ενώ προχωρούν και το Ρίο – Πάτρα και στον πενταετή προγραμματισμό είναι η Σιδηροδρομική σύνδεση του 6ου προβλήτα ΟΛΘ-Δυτικός Προαστιακός Θεσσαλονίκης και η επέκταση του Προαστιακού μέχρι το λιμάνι του Λαυρίου.
Οι ελληνικοί «διάδρομοι»
Σε σχέση με τους «Ελληνικούς Διαδρόμους» και το νέο ΔΕΔ – Μ (Δι -Ευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών) γίνεται αναφορά σε 2 ελληνικούς διαδρόμους: (α) Ευρωπαϊκός Διάδρομος Μεταφορών Δυτικών Βαλκανίων. Συνδέει την Ελλάδα με Αυστρία, Σερβία, Σλοβενία, Κροατία, Βόρεια Μακεδονία και (β) «Baltic-Black-Aegean Seas” (3-Seas). Συνδέει την Ελλάδα με Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Πολωνία, ενώ πλέον υφίστανται και επεκτάσεις προς Ουκρανία (Λιμάνι Οδησσού).
Τα έργα ανά χρονική περίοδο
Σύμφωνα με το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, άμεση προτεραιότητα έως 2026 είναι η αποκατάσταση δικτύου από καταστροφές λόγω Daniel στην Κεντρική Ελλάδα. Στο βραχυπρόθεσμο πρόγραμμα (έως 2029) είναι έργα ήδη ενταγμένα σε χρηματοδοτικά πλαίσια, έργα προς ένταξη σε Μεταφορές 2021-2027 και CEF2 (Connecting Europe Facility), έργα προς εξεύρεση χρηματοδότησης. Στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα (έως 2034, ύψους 1,4 δισ.) εντάσσονται έργα αναβάθμισης Ανατολικής Εγνατίας, η Παράκαμψη Αθηνών (Ικόνιο – Σφίγγα), έργα συνδέσεως με λιμένες και ΒΙ.ΠΕ., έργα αναβάθμισης Δυτικής Εγνατίας.
Στο μακροπρόθεσμο πρόγραμμα (έως 2044) εντάσσονται νέα Έργα Δυτικής Εγνατίας (Καλαμπάκα -Ηγουμενίτσα &Καλαμπάκα -Κοζάνη) και Ανατολικής Εγνατίας (Θες/κη- Ν.Καρβάλη), η αναβάθμιση δικτύου Δυτικής Μακεδονίας και δικτύου Πελοποννήσου, νέα έργα Δυτικής Ελλάδας.
Στα ενταγμένα έργα ύψους 529 εκατ. ευρώ που έχουν χρηματοδότηση και προχωρούν άμεσα περιλαμβάνονται:
- Οριστικές αποκαταστάσεις Θεσσαλίας (Ταμείο Ανάκαμψης) με 180 εκατ. ευρώ
- Σηματοδότηση Θεσσαλονίκη-Ειδομένη («Phasing» μεταξύ ΥΜΕΠΕΡΑΑ 2014-2020 και ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ 2021-2027) με 27 εκατ. ευρώ
- Νέα Καρβάλη – Τοξότες (CEF1) με 212 εκατ. ευρώ
- Προαστιακός Δυτ. Αττικής (Ταμείο Ανάκαμψης) με 110 εκατ. ευρώ
Στη δεύτερη λίστα είναι τα έργα 1,39 δισ. ευρώ προς χρηματοδότηση από το CEF II (το πρόγραμμα Συνδέοντας την Ευρώπη). Αυτά είναι:
- ΣΚΑ – Οινόη με 240 εκατ. ευρώ
- Λιόσια – Κόρινθος (Αναβάθμιση) με 70 εκατ. ευρώ
- Θεσσαλονίκη – Προμαχώνας (Αναβάθμιση) με 90 εκατ. ευρώ
- Θεσσαλονίκη – Προμαχώνας (Ηλεκτροκίνηση) με 75 εκατ. ευρώ
- Αλεξανδρούπολη – Ορμένιο με 480 εκατ. ευρώ και χρηματοδότηση 341 εκατ. ευρώ
- Αλεξανδρούπολη – Ορμένιο με 295 εκατ. ευρώ και χρηματοδότηση 214 εκατ. ευρώ
- Ρίο – Πάτρα με 477 εκατ. ευρώ και χρηματοδότηση 366 εκατ. ευρώ.
Στην τρίτη λίστα είναι τα έργα πενταετούς προγραμματισμού ύψους περίπου 650 εκατ. ευρώ. Αυτά είναι:
- Σιδηροδρομική σύνδεση του 6ο προβλήτα με το εθνικό δίκτυο (Ε.Π.ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ 2021-2027) με 35 εκατ. ευρώ
- Προαστιακός Δυτικής Θεσσαλονίκης (Ε.Π.ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ 2021-2027) με 20 εκατ. ευρώ
- Επέκταση προαστιακού σιδηροδρόμου και σύνδεση με λιμένα Λαυρίου (Ε.Π.ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ 2021-2027) με 391 εκατ. ευρώ
- Εγκατάσταση ηλεκτροκίνησης και σηματοδότησης με ETCS Level 1 και αναβάθμιση γραμμής στο τμήμα Λατομείο
- ΒΙΠΕ – Σ.Σ. Βόλου. Έργο ενταγμένο στο ΥΜΕΠΕΡΑΑ 2014-2020. Αναφέρεται ως έργο στο «ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ» 2021-2027 αλλά λόγω «DANIEL» δεν έχει γίνει ακόμα η διαδικασία
- Παλαιοφάρσαλος – Καλαμπάκα: Εγκατάσταση ηλεκτροκίνησης και σηματοδότησης με ETCS Level 1 και κατασκευή παρακαμπτήριας γραμμής στον Σ.Σ. Σοφάδων. Έργο ενταγμένο στο ΥΜΕΠΕΡΑΑ 2014-2020. Αναφέρεται ως έργο στο «ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ» 2021 -2027 αλλά λόγω «DANIEL» δεν έχει γίνει ακόμα η διαδικασία
- Στρυμώνας – Αλεξανδρούπολη Ικόνιο (Υπό διερεύνηση)
Στις επόμενες προτεραιότητες έρχονται τα έργα με δεκαετή και εικοσαετή προγραμματισμό. Στα έργα δεκαετίας περιλαμβάνονται σημαντικά έργα όπως:
- Ανατολική Εγνατία: Στρυμόνας – Αλεξανδρούπολη Γραμμές – Υπό διερεύνηση
- Ανατολική Εγνατία: Στρυμώνας – Αλεξανδρούπολη, Παραλλαγή Ίασμος- Πολύανθος με 110 εκατ. ευρώ -Υπό διερεύνηση
- Δυτική Μακεδονία: Πλατύ – Φλώρινα, με 50 εκατ. ευρώ – Υπό διερεύνηση
- Παράκαμψη Αθηνών: Ικόνιο – Σφίγγα με 700 εκατ. ευρώ – Υπό διερεύνηση
- Συνδέσεις Λιμένων: Επέκταση προαστιακού και σύνδεση με λιμένα Ραφήνας με 310 εκατ. ευρώ – Υπό διερεύνηση
Τέλος, στον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, περιλαμβάνονται πολύ μεγάλα έργα που μεγαλώνουν το εθνικό σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας. Τα έργα είναι:
- Προαστιακός Πάτρας: Πάτρα – Πύργος με 200 εκατ. ευρώ – Υπό διερεύνηση
- Δυτική Εγνατία: Καλαμπάκα -Ηγουμενίτσα με 1.55 δισ. ευρώ – Υπό διερεύνηση
- Δυτική Εγνατία: Καλαμπάκα – Κοζάνη με 550 εκατ. ευρώ – Υπό διερεύνηση
- Νέα Ανατολική Εγνατία: Θεσσαλονίκη – Ν. Καρβάλη με 1.5 δισ. ευρώ – Υπό διερεύνηση
- Δυτική Μακεδονία: Αναβάθμιση Δικτύου με 2 δισ. ευρώ – Υπό διερεύνηση
- Πελοπόννησος: Αναβάθμιση Δικτύου με 1.5 δισ. ευρώ – Υπό διερεύνηση.