Σχέδιο μόνιμων αλλαγών σε όλα ανεξαιρέτως τα κοινωνικά επιδόματα (πέρα από τις έκτακτες ενισχύσεις που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση για τους δικαιούχους επιδομάτων τέκνων, ΑμεΑ, Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, χαμηλοσυνταξιούχους τα Χριστούγεννα) έχει αρχίσει να “τρέχει” το Υπουργείο Εργασίας.
Το εν λόγω σχέδιο αλλαγών στα επιδόματα του ΟΠΕΚΑ, της ΔΥΠΑ αλλά και του e-ΕΦΚΑ προχωρά, βασικά, σε τρεις αντίστοιχα “δόσεις”:
– Η πρώτη “δόση” περιλαμβάνεται στο ασφαλιστικό νομοσχέδιο το οποίο έφερε σε δημόσια διαβούλευση την περασμένη Πέμπτη (24.11.23) και το βασικό του στοιχείο είναι η καταβολή του 50% του ποσού των επιδομάτων του Οργανισμού Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης αλλά και μερίδας των επιδομάτων τη ΔΥΠΑ (τέως ΟΑΕΔ) μέσω προπληρωμένης κάρτας. Η εφαρμογή των εν λόγω διατάξεων (αφού κατατεθούν και ψηφιστούν) έχει ορίζοντα το αργότερο έως το Σεπτέμβριο του 2024. Σημειώνεται, επίσης, με βάση ήδη ψηφισμένο νόμο, πως από 1η Ιανουαρίου 2024 θα ισχύσει αύξηση 8% στο Ελάχιστο Εγγυημένο Εισοδήματος (σ.σ. θα καταβληθεί εντός του Δεκεμβρίου 2023).
-Η δεύτερη “δόση” – πριν τα μέσα του 2024- των σχεδιαζόμενων αλλαγών αναμένεται να αφορά τα επιδόματα ανεργίας (ΔΥΠΑ, τέως ΟΑΕΔ), με το βασικό σενάριο να προβλέπει (αρχικά σε πιλοτικό επίπεδο) την αύξηση του καταβαλλόμενου ποσού ανάλογα με τα έτη ασφάλισης και το ύψος του μισθού κάθε δικαιούχου.
– Η τρίτη “δόση” αλλαγών -μετά τα μέσα του 2024 – σχεδιάζεται να αφορά τα επιδόματα υγείας του e-ΕΦΚΑ στην κατεύθυνση της εφαρμογής ενιαίων κανόνων, κάτι που θα οδηγήσει την αυξομείωση τους γύρω από ένα μέσο όρο για κάθε κατηγορία επιδόματος.
Πιο αναλυτικά, οι επερχόμενες παρεμβάσεις – αρχικά ιδίως στα ευρύτερα προνοιακά επιδόματα (τα οποία δίδονται με βάση το φορολογητέο εισόδημα από τον ΟΠΕΚΑ) και έπειτα στα ασφαλιστικά επιδόματα (δηλαδή τα επιδόματα τα οποία δικαιούνται οι ασφαλισμένοι) τόσο της ΔΥΠΑ (τέως ΟΑΕΔ), όσο και του e-ΕΦΚΑ έχουν ως εξής:
1. Προνοιακά επιδόματα (ΟΠΕΚΑ): Καταβολή του 50% του ποσού τους μέσω προπληρωμένης κάρτας
Βάσει του ασφαλιστικού νομοσχεδίου που ήλθε σε διαβούλευση την περασμένη εβδομάδα, το σύνολο των επιδομάτων του ΟΠΕΚΑ – πλην κάποιων εξαιρέσεων όπως τα αναπηρικά επιδόματα, το επίδομα στέγασης και έκτακτες οικονομικές ενισχύσεις της ΔΥΠΑ – θα αρχίσουν να καταβάλλονται σταδιακά μέσω μιας προπληρωμένης κάρτας, όπως συμβαίνει ήδη σήμερα με το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα.
Οι δικαιούχοι θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν τουλάχιστον το 50% του ποσού της ενίσχυσης ή του επιδόματος σε ηλεκτρονικές πληρωμές και αγορές, ενώ για το υπόλοιπο ποσό παρέχεται η δυνατότητα ανάληψης μετρητών.
Προβλέπονται επίσης κίνητρα για όποιον επιλέξει να μην κάνει ανάληψη του υπολοίπου αλλά να το χρησιμοποιήσει σε ηλεκτρονικές συναλλαγές, κατά το πρότυπο των φορολοταριών που πραγματοποιεί σήμερα το Υπουργείο Οικονομικών.
Τα επιδόματα, βοηθήματα, ενισχύσεις και κάθε είδους παροχές της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (Δ.ΥΠ.Α.) και του Οργανισμού Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ο.Π.Ε.Κ.Α.), καταβάλλονται σε λογαριασμούς των δικαιούχων που κινούνται αποκλειστικά με τη χρήση ειδικής προπληρωμένης κάρτας («προπληρωμένη κάρτα»). Σε κάθε δικαιούχο αντιστοιχεί ένας και μοναδικός λογαριασμός της παρούσας.
Η προπληρωμένη κάρτα εκδίδεται από παρόχους υπηρεσιών πληρωμών που λειτουργούν στην Ελλάδα και στους οποίους οι δικαιούχοι διατηρούν ενεργό λογαριασμό πληρωμών. Οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών χορηγούν την προπληρωμένη κάρτα και παρέχουν την αντίστοιχη υπηρεσία λειτουργίας της προς τους δικαιούχους χωρίς αντάλλαγμα.
Το ήμισυ (1/2) του καταβαλλόμενου ποσού κάθε επιδόματος, βοηθήματος, παροχής ή ενίσχυσης δαπανάται αποκλειστικά μέσω χρήσης της προπληρωμένης κάρτας του δικαιούχου για αγορές προϊόντων ή υπηρεσιών, (συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρονικών αγορών), ή πληρωμές χωρίς επιβάρυνση του δικαιούχου με έξοδα κόστους συναλλαγών τραπεζικής συναλλαγής. Ο χρήστης της κάρτας δικαιούται να αναλαμβάνει ποσό σε μετρητά από τον λογαριασμό του που δεν υπερβαίνει το ήμισυ (1/2) των επιδομάτων που έχει λάβει. Η χρήση της προπληρωμένης κάρτας επιτρέπεται για συναλλαγές που πραγματοποιούνται εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Επιδόματα, βοηθήματα και παροχές που δεν καταβάλλονται σε λογαριασμούς μέσω της προπληρωμένης κάρτας είναι τα εξής:
Για επιδόματα, βοηθήματα και παροχές που χορηγεί ο ΟΠΕΚΑ:
-Επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης ανασφάλιστων υπερηλίκων- τα αναπηρικά επιδόματα,
– Επίδομα ομογενών προσφύγων
-Επίδομα στέγασης
– Εισοδηματική ενίσχυση οικογενειών ορεινών και μειονεκτικών περιοχών
– Έξοδα κηδείας σε περίπτωση θανάτου ανασφάλιστου υπερήλικα
-Επίδομα στεγαστικής συνδρομής σε ανασφάλιστους υπερήλικες
-Μηνιαία οικονομική ενίσχυση με τη μορφή επιδόματος προς τα προστατευόμενα τέκνα θανόντων από τις πυρκαγιές που έπληξαν περιοχές της Περιφέρειας Αττικής στις 23 και 24 Ιουλίου 2018
– Μηνιαία οικονομική ενίσχυση με τη μορφή επιδόματος προς κάθε ανήλικο τέκνο των θανόντων κατά τη διάρκεια και εξαιτίας των πλημμυρικών φαινομένων που έπληξαν την Κρήτη κατά τον μήνα Φεβρουάριο 2019
– Μηνιαία οικονομική ενίσχυση προς τα προστατευόμενα τέκνα και αδέλφια θανόντων κατά τη διάρκεια και εξαιτίας των πυρκαγιών που έπληξαν την περιοχή Βαρυμπόμπης Δήμου Αχαρνών την 3η Αυγούστου 2021 και εξαιτίας του σεισμού της 30ής Οκτωβρίου 2020 στη Σάμο.
Για επιδόματα, βοηθήματα και παροχές που χορηγεί η ΔΥΠΑ:
-Επίδομα λόγω αφερεγγυότητας εργοδότη
– Επίδομα διαθεσιμότητας
– Έκτακτες οικονομικές ενισχύσεις που καταβάλει η ΔΥΠΑ,
Τα άτομα με οπτική αναπηρία σε ποσοστό άνω του 80% που έχουν πιστοποιηθεί από το Κέντρο Πιστοποίησης Αναπηρίας του e-ΕΦΚΑ εξαιρούνται από την καταβολή μέσω προπληρωμένης κάρτας.
Από την έναρξη ισχύος του επερχόμενου νόμου και μέχρι την 30η Σεπτεμβρίου 2024, ο χρόνος έναρξης καταβολής κάθε επιδόματος, βοηθήματος και παροχής σε λογαριασμούς, οι οποίοι κινούνται αποκλειστικά μέσω ειδικής προπληρωμένης κάρτας ορίζεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας. Από την 30η Σεπτεμβρίου 2024 το σύνολο των παροχών καταβάλλονται μέσω της προπληρωμένης κάρτας.
Παράλληλα, με την παραπάνω παρέμβαση, το ασφαλιστικό νομοσχέδιο το οποίο ήλθε σε δημόσια διαβούλευση την περασμένη Πέμπτη προβλέπει και τις ακόλουθες διατάξεις:
–Δίνεται η δυνατότητα σε ανέργους που απασχολούνται με συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου μίας ημέρας, να εργάζονται χωρίς να χάνουν το επίδομα ανεργίας, υπό την προϋπόθεση ότι η απασχόληση αυτή δεν υπερβαίνει σωρευτικά τις τρεις ημέρες εβδομαδιαίως και τις δώδεκα ημέρες μηνιαίως. Στην περίπτωση αυτή, το επίδομα ανεργίας μειώνεται ανάλογα με τις ημέρες απασχόλησης.
–Εξαιρείται από το δηλούμενο εισόδημα, που υπολογίζεται για την ένταξη στο Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, το ειδικό βοήθημα που χορηγείται σε όσους εξέτισαν ποινή στερητική της ελευθερίας τους.
– Λαμβάνουν για πρώτη φορά την 9μηνη παροχή προστασίας της μητρότητας και οι ελεύθερες επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενες και αγρότισσες (και μάλιστα αναδρομικά από 24.9.23, σύμφωνα με δήλωση του κου. Γεωργιάδη) στο πεδίο της ανατροφής τέκνου. Συγκεκριμένα θα λαμβάνουν για 9 μήνες τον κατώτατο μισθό (780 ευρώ σήμερα) δηλαδή συνολικά 7.020 ευρώ πέραν του ποσού που λαμβάνουν κατά τη διάρκεια κυοφορίας και λοχείας. To επίδομα επεκτείνεται και σε μισθωτές μητέρες του π. ΤΑΥΤΕΚΩ, ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, ΕΔΟΕΑΠ που με την ισχύουσα νομοθεσία λάμβαναν μόνο το επίδομα κυοφορίας και λοχείας από τον φορέα τους. Με τη νέα διάταξη θα λαμβάνουν και αυτές για 9 μήνες και το επίδομα μητρότητας από το οποίο πριν αποκλείονταν
2. Επιδόματα ανεργίας (ΔΥΠΑ): Αύξηση ποσού ανάλογα με τα έτη ασφάλισης και το μισθό
Σύμφωνα με όσα δήλωσε ο Υφυπουργός Εργασίας, κος Πάνος Τσακλόγλου, η ΔΥΠΑ σχεδιάζει ένα πιλοτικό πρόγραμμα, η βασική λογική του οποίου είναι “να παίρνουμε ένα ψηλότερο επίδομα ανεργίας μόλις γινόμαστε άνεργοι το οποίο όμως σταδιακά να μειώνεται δηλαδή να δίνει μεγάλα κίνητρα να βγεις από την ανεργία”.
Σύμφωνα με πληροφορίες του newsit.gr το βασικό σενάριο το οποίο βρίσκεται στο τραπέζι της ΔΥΠΑ (προκειμένου να ισχύσει καταρχάς πιλοτικά με πόρους ύψους 100 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης) προβλέπει την καταβολή υψηλότερου -σε σχέση με το υφιστάμενο- επιδόματος ανεργίας και για πάνω από 12 μήνες για όσους δικαιούχους τακτικής επιδότησης ανεργίας είχαν πολλά χρόνια ασφάλισης (πριν βγουν στην ανεργία) ή/και μισθό πάνω από τον κατώτατο. Πιο αναλυτικά, σχεδιάζεται:
– Υψηλότερο από το υφιστάμενο τακτικό επίδομα ανεργίας ανάλογα με το αν ένας άνεργος είχε (ως εργαζόμενος) περισσότερα – από τα μίνιμουμ (για τη θεμελίωση του δικαιώματος τακτική επιδότησης) έτη ασφάλισης και ταυτόχρονα υψηλότερες αποδοχές από τις κατώτατες.
Οι ρήτρες των ετών ασφάλισης και των αποδοχών θα λειτουργήσουν “συνδυαστικά”, όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά αρμόδια στελέχη, οδηγώντας σε αύξηση τα τακτικά επιδόματα για όσους είχαν υψηλότερους μισθούς και περισσότερα (από τα νυν μίνιμουμ) έτη ασφάλισης πριν βγουν στην ανεργία. Σημειώνεται, βάσει των ιδίων πληροφοριών, πως δεν θα υπάρξει καμία απολύτως μείωση στο τακτικό επίδομα για όσους πληρούν τα υφιστάμενα κριτήρια.
–Κατάργηση του επιδόματος μακροχρόνιας ανεργίας και παράλληλη κατάργηση της ρήτρας σύμφωνα με την οποία για να το λάβει κανείς θα πρέπει να έχει κατά το προηγούμενο φορολογικό έτος εισόδημα κάτω από 10.000 ευρώ.
Αντί του επιδόματος μακροχρόνιας ανεργίας, θα προσαυξάνεται, τόσο το τακτικό επίδομα ανεργίας (κατά το προαναφερθέν σενάριο), αλλά και ο χρόνος επιδότησης του.
Συγκεκριμένα, αντί για 12 μήνες, το τακτικό επίδομα εξετάζεται να δίδεται για 18 ή ενδεχομένως ακόμη και για 24 μήνες. Μάλιστα, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, κατά τους πρώτους 6 μήνες τακτικής επιδότησης εξετάζεται να είναι ακόμη πιο προσαυξημένο προκειμένου να πλησιάζει το ύψους του μισθού (σε κάθε περίπτωση πάνω από 55% του μικτού κατώτατου μισθού στο οποίο ανέρχεται σήμερα το τακτικό επίδομα ανεργίας) που ελάμβανε κάποιος πριν απολυθεί.
3. Επιδόματα e-ΕΦΚΑ: Έρχονται ενιαίοι κανόνες και αυξομειώσεις ανά κατηγορία επιδόματος
O Υπουργός Εργασίας, κος Άδωνις Γεωργιάδης προανήγγειλε την περασμένη εβδομάδα ένα ενιαίο κανονισμό παροχών στον e-ΕΦΚΑ (για τον οποίο έχουν ήδη συσταθεί ομάδες εργασίας του Υπουργείου Εργασίας).
Συγκεκριμένα, δήλωσε πως «αυτοί που παίρνουν τα λιγότερα (σ.σ. επιδόματα) είναι οι πολλοί. Άρα όταν μιλάμε για ενιαίο κανονισμό παροχών, είναι αυτοί οι λίγοι που θα χάσουν πολλά και οι πολλοί θα κερδίσουν λίγα».
Πιο αναλυτικά, ο ίδιος ανέφερε πως σε σχέση με τα έξοδα κηδείας, «αν είναι κάποιος ασφαλισμένος στο πρώην ΙΚΑ, δικαιούται 750 ευρώ. Αν είναι από το Δημόσιο, 1.000 ευρώ. Και αν είναι από τον ΟΤΕ, 1.600 ευρώ. Και οι τρεις αυτοί είναι σήμερα ασφαλισμένοι του e-ΕΦΚΑ. Πληρώνουν τα ίδια. Αλλά δεν παίρνουνε τα ίδια, τόνισε. Άρα πολύ λογικά λέτε (σ.σ. αναφερόμενος ο κος Γεωργιάδης στο ΠΑΣΟΚ -ΚΙΝΑΛ), πρέπει να παίρνουνε τα ίδια. Αντιλαμβάνεστε, φαντάζομαι, ότι οι συνταξιούχοι του ΤΑΠΟΤΕ, που παίρνουν τα 1.600, είναι πάρα πολύ λίγοι. Οι συνταξιούχοι του Δημοσίου που παίρνουν τα 1.000 είναι πάρα πολλοί. Και οι συνταξιούχοι του ΙΚΑ που παίρνουν τα 750 ακόμα περισσότεροι. Εάν με τον Ενιαίο Κανονισμό Παροχών πάνε όλοι στα 1.600, προφανώς δεν βγαίνουν τα νούμερα. Το καταλαβαίνετε αυτό. Άρα αυτό θα σήμαινε ότι πρέπει να συναντήσουμε το 750, το 1.000 και το 1.600 σε ένα μέσο όρο».
Σύμφωνα με πληροφορίες του newsit.gr αναμένεται νομοθετική πρωτοβουλία μετά τα μέσα του 2024 για τα επιδόματα του e-ΕΦΚΑ, δηλαδή τις παροχές ασθένειας, οι παροχές προστασίας της μητρότητας, οι παροχές σε περίπτωση εργατικού ατυχήματος, τα έξοδα κηδείας, αλλά και επιδοματικές παροχές που χορηγούνται σε άτομα με αναπηρία.
Βασικό πυλώνας της σχεδιαζόμενης αλλαγής θα είναι ο εξής: Κάθε ασφαλισμένος θα λαμβάνει το ίδιο ύψος παροχής από τον e-ΕΦΚΑ για τον αντίστοιχο λόγο (π.χ. ασθένεια, ατύχημα κλπ.) και όχι διαφορετικό ύψος (ανάλογα με το ειδικό καθεστώς που ισχύει ακόμα σε κάθε τέως ταμείο) όπως ισχύει έως σήμερα.
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές στόχος είναι να ενιαιοποιηθούν οι κανόνες των παραπάνω παροχών -οι οποίες αφορούν όλους τους ασφαλισμένους (συνταξιούχους και οικονομικά ενεργούς)- με δίκαιο αλλά δημοσιονομικά ουδέτερο τρόπο, δηλαδή χωρίς να μειωθεί η υφιστάμενη δαπάνη του κρατικού προϋπολογισμού.
Ωστόσο, η διαμόρφωση ενιαίων κανόνων, αναφέρουν οι ίδιες πηγές, σημαίνει πως όσοι ασφαλισμένοι έχουν παροχές (π.χ. σε περίπτωση ασθένειας, έξοδα κηδείας), οι οποίες είναι πάνω από το μέσο όρο θα δουν το ύψος τους να μειώνεται, ενώ όσοι ασφαλισμένοι έχουν παροχές κάτω από το μέσο όρο θα τις δουν να αυξάνονται. Η αυξομείωση αυτή εξαρτάται περισσότερο από την παροχή, αναφέρουν οι ίδιες πηγές.