Σε έναν αγώνα δρόμου χωρίς εγγυημένο τερματισμό έχουν μπει ιδιοκτήτες και επενδυτές, προσπαθώντας να «ξεμπλοκάρουν» οικοδομές που έχουν παγώσει λόγω των τελευταίων ακυρωτικών αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ). Το νέο Προεδρικό Διάταγμα που έχει συντάξει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας επιχειρεί να δώσει λύση, αλλά συνοδεύεται από σημαντικό οικονομικό κόστος, μεγάλη γραφειοκρατική επιβάρυνση και ουκ ολίγες αβεβαιότητες.
Κεντρικός μηχανισμός του σχεδίου είναι το λεγόμενο περιβαλλοντικό ισοδύναμο, το οποίο αποτελεί ένα ειδικό τέλος που θα πληρώνουν όσοι θέλουν να συνεχίσουν την ανέγερση οικοδομών που έχουν ακυρωθεί ή προσβληθεί νομικά. Τα έσοδα θα διατίθενται από τους δήμους για «πράσινες» αστικές παρεμβάσεις. Ωστόσο, όπως τονίζουν στελέχη της αγοράς, το κόστος είναι αποτρεπτικό και η διαδικασία –που προϋποθέτει γνωμοδοτήσεις από ΚΕΣΥΠΟΘΑ και ΚΕΣΑ– εξαιρετικά αργή και περίπλοκη.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, πρόκειται για ποσά που μπορεί να ξεπεράσουν τα 40.000 ή και 60.000 ευρώ ανά περίπτωσης, εξηγώντας πως το ύψος του τέλους εξαρτάται από την αντικειμενική αξία και τη χρήση των χώρων (π.χ. πατάρια, δώματα κ.ά.). Όπως υπολογίζεται, για δώμα 35 τ.μ. και πατάρι 100 τ.μ. σε περιοχή με τιμή ζώνης 2.000 ευρώ, η συνολική επιβάρυνση φτάνει μέχρι και τις 40.500 ευρώ – ποσό που πληρώνεται προκαταβολικά, χωρίς εγγύηση επιτυχίας.
Ρυθμίσεις με ημερομηνία λήξης
Το Προεδρικό Διάταγμα -που βρίσκεται ενώπιον του ΣτΕ για έγκριση- προβλέπει τρεις βασικές περιπτώσεις που μπορούν να τεκμηριώσουν έναρξη εργασιών, και άρα να προστατευθούν:
- Εκσκαφές ή σκυροδέτηση
- Κατεδαφίσεις στο ίδιο οικόπεδο, υπό την προϋπόθεση ότι έγιναν μέχρι τις 11 Δεκεμβρίου 2024
- Αρχαιολογικές εργασίες.
Πρόκειται για ένα θετικό βήμα, καθώς διευρύνεται η έννοια της «έναρξης», επιτρέποντας σε αρκετές οικοδομικές άδειες να θεωρηθούν εν ισχύ. Ωστόσο, όπως σχολιάζουν άνθρωποι της αγοράς, η ρύθμιση καλύπτει έναν περιορισμένο αριθμό έργων και αφήνει εκτός χιλιάδες περιπτώσεις – ιδίως όσες δεν είχαν ξεκινήσει καμία εργασία ή βρίσκονται σε εκτός σχεδίου περιοχές.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Κατάρρευση της οικοδομικής δραστηριότητας
Η αβεβαιότητα που έχει δημιουργηθεί εδώ και μήνες αποτυπώνεται και στα στοιχεία: Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, τον Φεβρουάριο του 2025 οι εκδοθείσες οικοδομικές άδειες μειώθηκαν κατά 22,1% σε σχέση με τον ίδιο μήνα του 2024, ενώ στο πρώτο δίμηνο του έτους η πτώση φτάνει το 35% σε επιφάνεια και το 25,8% σε όγκο.
Προσφυγές στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο
Καθώς το εσωτερικό νομικό πλαίσιο παραμένει ασταθές, αρκετοί ιδιοκτήτες και επενδυτές έχουν ήδη στραφεί σε προσφυγές στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, ζητώντας να αναγνωριστεί η παραβίαση της αρχής της ασφάλειας δικαίου. Επιχειρηματολογούν πως υπέστησαν άνιση μεταχείριση, καθώς απέκτησαν οικοδομικές άδειες υπό το ίδιο θεσμικό καθεστώς με άλλους, χωρίς ωστόσο να τύχουν της ίδιας προστασίας.
«Η μόνη ελπίδα για ουσιαστική λύση είναι σε ευρωπαϊκό επίπεδο», λένε χαρακτηριστικά. Εκτιμούν ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΔΑ) μπορεί να ζητήσει επανεξέταση της υπόθεσης από το ΣτΕ, με βάση νέα κριτήρια.
