Η πολύμηνη ένταση στις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας και τα «τερτίπια» του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποτελούν ένα από τα κορυφαία ζητήματα που απασχολούν τόσο την Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και τις ΗΠΑ. Μέχρι στιγμής, οι διαμεσολαβήσεις και οι ηχηρές παρεμβάσεις κορυφαίων αξιωματούχων στην Άγκυρα, να σταματήσει τις προκλήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και να καθίσει με την Ελλάδα στο… τραπέζι του διαλόγου, έχουν πέσει στο κενό.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν όχι μόνο δεν υποχωρεί, αλλά κάνει ό,τι μπορεί για να προκαλεί συνεχείς… αναζωπυρώσεις στην ένταση με την Αθήνα, με «φόντο» τα πέρα δώθε του Oruc Reis σε παράνομα νερά της Ανατολικής Μεσογείου.
Ο Μάθιου Μπράιζα, πρώην Αμερικανός διπλωμάτης, ο οποίος έχει διατελέσει και αναπληρωτής βοηθός υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, μίλησε στο newsit.gr και ανέλυσε τους λόγους που ο «Σουλτάνος» επιμένει να προκαλεί, τις αντιδράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ακόμα δεν έχει επιβάλλει κυρώσεις στην Τουρκία, τις κινήσεις των ΗΠΑ μετά την αγορά των S400 και απαντά στο μεγάλο ερώτημα: πώς… θα τα βρουν Ελλάδα και Τουρκία. Οι απόψεις που εκφράζει ο πρώην αμερικανός αξιωματούχος ξενίζουν και αξίζει να σημειωθεί ότι το διάστημα που διετέλεσε αναπληρωτής βοηθός υπουργός Εξωτερικών είχε δεχθεί σφοδρές επικρίσεις από τα ελληνικά ΜΜΕ για τις φιλοτουρκικές του απόψεις, τις οποίες δεν έχει εγκαταλείψει μέχρι σήμερα όπως θα διαβάσετε παρακάτω.
«Δεν πιστεύω ότι ο Ερντογάν θέλει να επαναδιαπραγματευτεί στη Χάγη. Προτιμά να διαπραγματευτεί ένας προς έναν με την Ελλάδα, ή με την Κύπρο, στην περίπτωση του Κυπριακού», εκτιμά ο Μάθιου Μπράιζα.
Και συνεχίζει: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για να αναγκάσουν την Τουρκία να σταματήσει τις προκλήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Νομίζω ότι ο τρόπος που θα περάσει αυτή η περίοδος έντασης είναι να έρθουν κοντά η Ελλάδα και η Τουρκία με τη διάθεση συνεργασίας, όπως έγινε στον σεισμό του 1999, και όταν ο δρόμος για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ περνούσε από την Αθήνα. Η Τουρκία γίνεται παράλογη, διεκδικώντας μία περιοχή τόσο κοντά στην Κρήτη, στη Ρόδο, αλλά από την οπτική της Τουρκίας είναι εντελώς παράλογο η Ελλάδα να έχει μία τόσο μεγάλη ΑΟΖ, κοντά στις ακτές της Τουρκίας, εξαιτίας του μικροσκοπικού Καστελλόριζου. Νομίζω ότι μπορεί να επιτευχθεί μία συμφωνία, στην οποία η Τουρκία θα “εγκαταλείψει” την Κρήτη και τη Ρόδο και η Ελλάδα θα “εγκαταλείψει” το Καστελλόριζο και τότε θα δούμε ότι οι προκλητικές κινήσεις θα σταματήσουν. Αλλά αυτό απαιτεί εσωτερικές πολιτικές και των δύο πλευρών. Αλλά θεωρώ ότι αυτό που πραγματικά λέει ο πρόεδρος Ερντογάν είναι “ας διαπραγματευτούμε!”».
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για να αναγκάσουν την Τουρκία να σταματήσει τις προκλήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο»
Διπλωματική ωριμότητα και όχι κινήσεις που εξοργίζουν την εκάστοτε πλευρά, συστήνει ο πρώην Αμερικανός διπλωμάτης: «Άλλα πράγματα που μπορούν να κάνουν και οι δύο χώρες, για να δημιουργήσουν ένα εποικοδομητικό κλίμα για αυτές τις συνομιλίες, είναι να συμφωνήσουν ότι δεν θα υπάρξουν ναυτικές ασκήσεις. Η Τουρκία δεν θα κάνει ναυτικές ασκήσεις με τα πλοία της στη Μεσόγειο, ούτε η Ελλάδα θα στείλει πλοία ως “απάντηση”. Επίσης, θα ήταν καλό αν και οι δύο χώρες απέφευγαν συμβολικές κινήσεις που ενοχλούν. Δεν βοήθησε η απόφαση της Ελλάδας να εκδώσει αυτή τη NAVTEX στο Αιγαίο ανήμερα της εθνικής γιορτής της Τουρκίας. Αυτό δείχνει πρόθεση να ενοχλήσει την Τουρκία και να προκαλέσει την απάντηση της. Θα ήταν πολύ καλύτερα, αν η τουρκική πλευρά δεν ενοχλούνταν. Αναφέρομαι σε διπλωματική ωριμότητα και καλή διάθεση, αντί η κάθε πλευρά να είναι έτοιμη να θυμώσει με την άλλη» (σ.σ. η συνέντευξη παραχωρήθηκε λίγες ώρες πριν την ανακοίνωση του γ.γ. του ΝΑΤΟ ότι Ελλάδα και Τουρκία αναστέλλουν τις προγραμματισμένες ασκήσεις ανήμερα των δυο εθνικών εορτών της Ελλάδας την 28η Οκτωβρίου και της Τουρκίας την 29η Οκτωβρίου. Ωστόσο η Τουρκία με νέα NAVTEX ανακοίνωσε στρατιωτικές ασκήσεις το επίμαχο διάστημα).
Ερωτηθείς για ποιο λόγο, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν επιβάλλει κυρώσεις στην Τουρκία, ο κ. Μπράιζα εξήγησε: «Η Γαλλία θα ήθελε να επιβάλλει κυρώσεις. Αλλά, υπάρχουν κάποια κράτη – μέλη όπως η Γερμανία που δεν το επιθυμούν. Και πιστεύω ότι στην περίπτωση της Γερμανίας και άλλων κρατών – μελών, υπάρχει η αναγνώριση ότι η Τουρκία παίζει καθοριστικό ρόλο στην αποτροπή ενός μαζικού κύματος μεταναστών στην Ευρώπη. Ας μην ξεχνάμε ότι η Τουρκία φιλοξενεί περίπου 3,6 – 3,7 εκατ. πρόσφυγες από τη Συρία και αυτό είναι ένα υπολογίσιμο έξοδο για την Τουρκία, για τον τουρκικό λαό, αλλά πιστεύουν ότι αυτό είναι το σωστό να κάνουν. Επιπλέον, άλλα κράτη – μέλη κοιτάζουν τον χάρτη, καταλαβαίνουν τη γεωπολιτική, συνειδητοποιούν ότι η Τουρκία καταλαμβάνει ένα πολύ σημαντικό κομμάτι για την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, κοιτούν τα σύνορα της, όχι μόνο με την Ελλάδα και τη Βουλγαρία, αλλά κατά μήκος της Μαύρης Θάλασσας με τη Ρουμανία, με τη Ρωσία, με την Ουκρανία, με τη Γεωργία αλλά επίσης με την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν και τη Συρία, και το Ιράν και το Ιράκ. Και το να έχεις μια χώρα με αυτόν τον χάρτη και με τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ, αυτό είναι ένα (ασετ) που θες να έχεις με το μέρος σου. Η τελευταία στρατιωτική τεχνολογία της Τουρκίας, η τεχνολογία των drones είναι απίστευτα καινοτόμα και αποτελεσματική και έχει μπει σε μία νέα εποχή πολεμικής επιχείρησης».
Ο πρώην Αμερικανός διπλωμάτης πιστεύει ακράδαντα ότι ο Ερντογάν το εννοεί, όταν δηλώνει ότι θέλει να διαπραγματευτεί με την Ελλάδα. Απλώς θέλει να το κάνει με τους δικούς του όρους, τους οποίους αναλύει ο Μάθιου Μπράιζα: «Η Τουρκία θέλει να διαπραγματευτεί με την Ελλάδα, το ζητά για πολύ καιρό. Αλλά θέλει τις διαπραγματεύσεις από την εξής οπτική γωνία: Η Τουρκία δεν έχει ποτέ ενταχθεί στην UNCLOS, επειδή δεν συμφωνεί με το γεγονός ότι η Συνθήκη δίνει στα νησιά ΑΟΖ 200 ν.μ. και είναι σαφές ότι η Τουρκία δεν θέλει κάτι τέτοιο γιατί τότε δεν θα είχε καθόλου ΑΟΖ στο Αιγαίο. Οι Τούρκοι αξιωματούχοι θέλουν να προβάλουν τη διάσταση που περιλάμβανε στο Δίκαιο της Θάλασσας και λέει ότι όταν δύο γειτονικά κράτη έχουν διένεξη για τις ΑΟΖ, όπως τις ορίζουν, τότε πρέπει να συμφωνήσουν με έναν ισότιμο τρόπο. Έτσι, λένε «ας κάτσουμε να συζητήσουμε για το Καστελλόριζο ή την Κύπρο», αν και αυτό είναι πολύ πιο περίπλοκο ζήτημα. Αλλά ξεκινούν από το σημείο ότι τα νησιά δεν έχουν ΑΟΖ, οπότε ας δούμε το Καστελλόριζο και ίσως να βρούμε έναν ισότιμο τρόπο».
Οι ΗΠΑ θα επιβάλλουν κυρώσεις στην Τουρκία για τους S400
Αναφορικά με την αγορά των S400 και τις πιθανές κυρώσεις από τις ΗΠΑ, ο Μπράιζα λέει χαρακτηριστικά πως το ζήτημα “είναι προσωπικό” μεταξύ Ντόναλντ Τραμπ και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Η αίσθηση μου είναι πως υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να το κάνει πριν τις εκλογές και επειδή ο Τραμπ συμπαθεί τον Ερντογάν, θα πρέπει να επιλέξει πέντε από τις 12 προβλεπόμενες κυρώσεις
«Ο πρόεδρος των ΗΠΑ πρέπει να επιβάλλει κυρώσεις στην Τουρκία γι’ αυτή την αγορά (σ.σ. των S400), σύμφωνα με τον νόμο CAATSA. Ο Πρόεδρος δεν έχει καμία δυνατότητα να παρακάμψει την υποχρέωση να επιβάλλει κυρώσεις. Όμως, ο Τραμπ αποφάσισε απλά να μην το κάνει, αγνοώντας το νόμο. Αυτό δημιουργεί Συνταγματική κρίση, ο πρόεδρος δεν είναι δυνατόν να αγνοεί ένα νόμο που ενέκρινε το Κογκρέσο, αλλά μέχρι τώρα τον αγνοεί. Έχει καταστήσει σαφές στον Ερντογάν τι θέματα ασφαλείας εγείρονται για τις ΗΠΑ από το γεγονός ότι η Τουρκία αγόρασε τους S400. Ξέρω συναδέλφους μου στο State Department, στο Συμβούλιο Ασφαλείας, στο Πεντάγωνο που είναι πραγματικά εκνευρισμένοι που η Τουρκία τους αγόρασε, αλλά μέχρι τώρα ο Ερντογάν δεν τους έχει ενεργοποιήσει. Ίσως γι’ αυτό ο Τραμπ αισθάνεται πως δεν υπάρχει η ανάγκη να κάνει το επόμενο βήμα και να επιβάλλει κυρώσεις. Νομίζω ότι ο Τραμπ δεν θέλει να το κάνει γιατί συμπαθεί τον Ερντογάν. Είναι προσωπικό θέμα. Αλλά τελικά ο πρόεδρος των ΗΠΑ θα πρέπει να επιβάλλει κυρώσεις. Η αίσθηση μου είναι πως υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να το κάνει πριν τις εκλογές και επειδή ο Τραμπ συμπαθεί τον Ερντογάν, θα πρέπει να επιλέξει πέντε από τις 12 προβλεπόμενες κυρώσεις. Συνεπώς, η πρόβλεψη μου είναι ότι θα επιλέξει τις πέντε πιο ήπιες».