Ο Άγιος Ευστράτιος άλλαξε εκείνη τη μαύρη μέρα του 1968. Ο σεισμός άφησε πίσω νεκρούς και ένα νησί ισοπεδωμένο από τα 7,1 Ρίχτερ που «έθαψαν» ολόκληρες περιοχές…
Εργασίες, που μοιάζουν περισσότερο,με αρχαιολογική ανασκαφή, ξεκίνησαν στον Άγιο Ευστράτιο, στο κέντρο του βόρειου Αιγαίου. Πρόκειται για την πρώτη φάση του έργου της αποκάλυψης και της αποκατάστασης του ιστορικού οικισμού που καταστράφηκε πριν 55 χρόνια, στο μεγάλο σεισμό των 7,1 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ που έπληξε το βόρειο Αιγαίο και ιδιαίτερα τον Άγιο Ευστράτιο, τη νύχτα της 19ης προς την 20η Φεβρουαρίου του 1968.
Από τον σεισμό σκοτώθηκαν 20 άνθρωποι και τραυματίσθηκαν 39. Στον Άγιο Ευστράτιο και στη Λήμνο κατέρρευσαν 175 κτίρια και 2.348 υπέστησαν σοβαρές ζημιές. Επίσης παρατηρήθηκε θαλάσσιο κύμα στις νότιες ακτές της Λήμνου, το οποίο στο λιμάνι της Μύρινας είχε ύψος 1,2 μέτρα.
Τον κύριο σεισμό ακολούθησαν επί μήνες πολλοί μετασεισμοί ο μεγαλύτερος των οποίων 5,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, έγινε στις 24 Απριλίου. Μετά τη σεισμική διεργασία η τότε δικτατορική κυβέρνηση, στο πλαίσιο μιας προσπάθειας διαγραφής της ιστορίας του νησιού που επί πολλά χρόνια είχε χρησιμοποιηθεί ως τόπος εξορίας, απαλλοτρίωσε τον παλιό οικισμό στο μεγαλύτερο μέρος του. Συνεργεία του στρατού κατεδάφισαν το σύνολο του ακόμα και τα κτήρια που είχαν περισωθεί και κατασκεύασαν νέο οικισμό στη μοναδική πεδινή έκταση του νησιού, στις δύο πλευρές του χειμάρρου που διαπερνά την έκταση αυτή, ακόμα και σήμερα.
Χρόνια μετά γεννήθηκε η ιδέα της «επανασύστασης» του παλιού χωριού που άρχισε να υλοποιείται αυτές τις ημέρες. Στην πρώτη φάση του έργου και σε μια έκταση 18.200 τετραγωνικών μέτρων, ξεκίνησε η απομάκρυνση των οικοδομικών υλικών που καθαιρέθηκαν από τη στρατιωτική ΜΟΜΑ ούτως ώστε να αποκαλυφθούν οι κοινόχρηστοι χώροι, πλατείες, δρόμοι, εκκλησιές και παρεκκλήσια του παλιού οικισμού. «Του οικισμού στολίδι για τον τόπο μας, ενός μοναδικού αρχιτεκτονικά οικισμού όπως καταλαβαίνουμε από τα φωτογραφικά ντοκουμέντα στα οποία η εικόνα του έχει σωθεί» λέει η δήμαρχος του Αγίου Ευστρατίου Μαρία Κακαλή.
Όπως σημειώνει μέσω αυτής της διαδικασίας θα μπορέσουν ιδιοκτήτες κτισμάτων που κατεδαφίστηκαν να αναγνωρίσουν τις ιδιοκτησίες τους και να συμμετέχουν στην αναγέννηση του παλιού οικισμού. Ταυτόχρονα γίνονται προσπάθειες άρσης της απαλλοτρίωσης μέρους του οικισμού που μετά το 1968 ανήκει στο Ελληνικό Δημόσιο ώστε να απελευθερωθεί το σύνολο του.
Σε δεύτερη φάση και μετά την αποκάλυψη και τη χαρτογράφηση των δημόσιων χώρων θα ακολουθήσει η μελέτη της επέκτασης του δικτύου ύδρευσης, αποχέτευσης και ηλεκτροφωτισμού στον παλιό οικισμό. Η τρίτη φάση που χαρακτηρίζεται και σαν η «πιο δύσκολη» από την κ. Κακαλή θα είναι αυτή που θα υλοποιήσει τη μελέτη των παραπάνω δικτύων.
«Μέχρι και την υλοποίηση της τρίτης φάσης θα έχει βρεθεί το σύνολο των ιδιοκτητών των οικοπέδων όπου βρίσκονται τα παλιά σπίτια, ούτως ώστε να αποφασίσουν και πώς θα αξιοποιήσουν τις περιουσίες τους. Η προσπάθεια μας αυτή μπορεί να λειτουργήσει πιλοτικά και να δημιουργήσει ευκαιρίες επιχειρηματικότητας και απασχόλησης σε μικρά, κυρίως, νησιά που διαθέτουν ανάλογα χαρακτηριστικά, όπως εγκαταλελειμμένους παλαιούς οικισμούς ή συστάδες αγροτικών εγκαταστάσεων σε περιοχές με περιβαλλοντικό και τουριστικό ενδιαφέρον, ενώ η σύνδεσή τους με την τοπική παραγωγική δραστηριότητα και τα τοπικά προϊόντα μπορεί να ενισχύσει τις δυνατότητες πολυλειτουργικής τους αξιοποίησης» καταλήγει η δήμαρχος του Αγίου Ευστρατίου.