Αναμφίβολα το δεύτερο debate των αμερικανικών εκλογών ανάμεσα στον Ντόναλντ Τραμπ και τη Χίλαρι Κλίντον ήταν πιο ενδιαφέρον από το πρώτο ανάμεσα στους υποψηφίους για την προεδρία των ΗΠΑ. Δεν ήταν μόνο πως έγινε μόλις λίγα 24ωρα μετά τη δημοσιοποίηση video όπου ακούγεται ο υποψήφιος των Ρεπουμπλικάνων να κάνει σεξιστικά σχόλια. Ήταν και γιατί αυτή τη φορά ο Τραμπ, που (παραδόξως για πολλούς) κατάφερε να κρατήσει την ψυχραιμία του (δεν τον πίεσε και ιδιαίτερα η Χίλαρι ουσιαστικά) και να βάλει στο τραπέζι ζητήματα όπως η Συρία και η γενικότερη κατάσταση στη Μέση Ανατολή.
Ίσως η Χίλαρι Κλίντον να μην θέλησε να τον πιέσει γιατί τον είδε λίγη ώρα πριν από το debate να δίνει συνέντευξη μαζί με τέσσερις γυναίκες που κατηγορούν τον σύζυγό της και πρώην πρόεδρο Μπιλ Κλίντον για σεξουαλικές επιθέσεις. Τρεις από τις γυναίκες αυτές, βρέθηκαν και στο debate.
Η τηλεμαχία έκλεισε με… αβρότητες, αφού σε ερώτηση για το τι σέβεται ο ένας στον άλλο, η Χίλαρι Κλίντον αποθέωσε τον Τραμπ για την ανατροφή των παιδιών του κι εκείνος της αναγνώρισε πως είναι μαχήτρια και δεν τα παρατάει ποτέ. Και έδωσαν και τα χέρια (κάτι που δεν έκαναν στην αρχή). Και επί της ουσίας, κανείς δεν είναι (ξεκάθαρα) κερδισμένος. Ίσως θα μπορούσε να θεωρηθεί ο Τραμπ αλλά…
Ήταν γενικώς ένα debate γεμάτο ένταση. Και αυτή τη φορά ο Τραμπ είχε παράπονα από τους δημοσιογράφους που συντόνιζαν τη συζήτηση (αυτή τη φορά οι ερωτήσεις γίνονταν και από το κοινό αλλά και από τα social media). Ο Άντερσον Κούπερ και η Μάρθα Ράντατζ τα… άκουσαν πολλές φορές από τον Ρεπουμπλικάνο υποψήφιο «είμαι ένας εναντίων τριών» είπε πολλές φορές και διαμαρτυρόταν συνεχώς (και είχε δίκιο) γιατί η Κλίντον δεν σταματούσε όταν τελείωνε ο χρόνος και ούτε οι δυο συντονιστές τη σταματούσαν. Όχι ότι ο Τραμπ ήταν πειθαρχημένος. Γενικά η πειθαρχία δεν εμφανίστηκε ποτέ στο debate.
Εκείνο που έκανε εντύπωση ήταν η «γλώσσα του σώματος» και των δυο. Με μπλε σκούρο κοστούμι και λευκή μπλούζα, η Χίλαρι Κλίντον στεκόταν ή καθόταν στην καρέκλα της όταν μιλούσε ο Τραμπ. Εκείνος, όμως, κάθε φορά που μιλούσε η αντίπαλό του, βημάτιζε νευρικά πάνω κάτω, ακόμη και πίσω της. Ρούφαγε ξανά τη μύτη του (είχε σχολιαστεί ιδιαίτερα στο πρώτο debate) και γενικώς έμοιαζε λίγο με θηρίο στο κλουβί.
Μπαίνοντας οι δυο υποψήφιοι δεν αντάλλαξαν χειραψία, ενδεικτικό του κλίματος. Και αμέσως οι τόνοι ανέβηκαν. Ήταν το debate που χύθηκε το… πρώτο αίμα. Βαριές εκφράσεις ακούστηκαν και από τους δυο, ο Τραμπ έπαιξε το χαρτί του Μπιλ Κλίντον αλλά η Χίλαρι δεν… σήκωσε το γάντι (ίσως και αυτή να ήταν η στρατηγική της). Αλληλοκατηγορήθηκαν για ψέμματα, απέφευγαν να απαντήσουν ευθέως σε ερωτήσεις (αν δεν το έκαναν δεν θα ήταν πολιτικοί βέβαια) και γενικά προσπάθησαν ο καθένας με τον τρόπο του να κερδίσει τις εντυπώσεις.
Από τα πρώτα λεπτά, τέθηκε το θέμα του video όπου ακούγεται ο Τραμπ να κάνει σεξιστικά σχόλια. Ένα video που τον έφερε το Σαββατοκύριακο σε δύσκολη θέση με πολλούς επιφανείς Ρεπουμπλικάνους να του γυρίζουν την πλάτη. Ο υποψήφιος πρόεδρος ζήτησε ξανά συγγνώμη απ’ όλους και κυρίως την οικογένειά του αλλά έκανε λόγο για «συζήτηση αποδυτηρίων, συζήτηση καθημερινότητας».
Τη φράση «συζήτηση αποδυτηρίων» μάλιστα τη χρησιμοποίησε τουλάχιστον τρεις φορές. Και ενώ ξεκίνησε να μιλά για το σκάνδαλο των ημερών έφτασε (κανείς δεν κατάλαβε πως) στον ISIS, τον οποίο μισεί και θέλει να νικήσει. Και επανερχόμενος στο θέμα του video είπε: «Έχω σεβασμό για τις γυναίκες. Κανείς δεν σέβεται τις γυναίκες περισσότερο από εμένα. Λυπάμαι». Και μετά, ξαναμίλησε για την ασφάλεια…
Στην αναφορά του στο video, ο Τραμπ έβαλε και τον… παράγοντα Μπιλ Κλίντον. Κάτι που είχε αποφύγει στην πρώτη τηλεμαχία. «Μη μου λέτε για τη δύναμη των λέξεων, ζητώ συγγνώμη για όσα είπα τότε αλλά είναι πιο σημαντικό αυτό που έκανε ο Μπιλ Κλίντον τότε». Αναφερόταν στις κατηγορίες βιασμού κατά του πρώην προέδρου των ΗΠΑ και μάλιστα μίλησε για τις γυναίκες που τον έχουν κατηγορήσει, κάποιες από τις οποίες βρίσκονταν στην αίθουσα. Όπως και ο πρώην πρόεδρος φυσικά. «Η Χίλαρι θα έπρεπε να ντρέπεται» τόνισε. Όταν ο Τραμπ δε κατηγόρησε τον Μπιλ Κλίντον ως τον πολιτικό που έχει φερθεί χειρότερα απ’ όλους στις γυναίκες, πολλοί απ’ όσους βρίσκονταν στην αίθουσα του πανεπιστημίου Ουάσινγκτον στο Σεντ Λούις του Μιζούρι ξέσπασαν σε χειροκροτήματα. Περισσότεροι όμως χειροκρότησαν τη διάψευση της Κλίντον.
Η Χίλαρι έριξε το πρώτο της χτύπημα. «Έχω σκεφτεί αυτό το video πολύ τις τελευταίες 48 ώρες. Πότε δεν είχα σκεφτεί πως ένας υποψήφιος των Ρεπουμπλικάνων δεν είναι ικανός να γίνει πρόεδρος. Με τον Ντόναλντ δεν συμβαίνει αυτό. Δεν έχει τα προσόντα να γίνει πρόεδρος» είπε. Αλλά δεν σταμάτησε εκεί. «Είπε ότι το video δεν αντιπροσωπεύει την ουσία. Αλλά αντιπροσωπεύει αυτό που είναι. Τον είδαμε στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας να βρίζει τις γυναίκες, να τις βαθμολογεί, στο πρώτο debate μίλησε με τα χειρότερα λόγια για την πρώην Μις Υφήλιος. Αυτός είναι ο Τραμπ. Στόχευσε τους Αφροαμερικανούς, τους Ισπανόφωνους, τους ανθρώπους με ειδικές ανάγκες. Αυτός είναι ο Τραμπ. Αλλά εμείς δεν είμαστε αυτό. Πρέπει να στείλουμε μήνυμα πως η Αμερική είναι μεγάλη γιατί σεβόμαστε ο ένας τον άλλο. Γιατί έχει πολυμορφία. Αυτή είναι η Αμερική που αγαπάω και θα υπηρετήσω».
Και τον εγκάλεσε γιατί ακόμη δεν έχει ζητήσει συγγνώμη για όσα έχει πει για τους Αφροαμερικανούς, για τους μουσουλμάνους, για τους ισπανόφωνους, τους μετανάστες, αλλά και τους αιχμάλωτους πολέμου. «Είναι μόνο λόγια» είπε ο Τραμπ για την Κλίντον, επαναλαμβάνοντας μια κατηγορία που είχε κάνει και στο πρώτο debate: πως η υποψήφια των Δημοκρατικών λέει πολλά αλλά δεν κάνει τίποτα τελικά και δεν έχει κάνει τίποτα στα 30 χρόνια που βρίσκεται στην πολιτική.
Η «απάντηση» του Τραμπ στο «δεν είσαι ικανός για πρόεδρος» της Κλίντον ήταν πως… θα τη βάλει φυλακή! «Δεν ήθελα να το πω αλλά θα το πω, αν βγώ πρόεδρος, θα δώσω εντολή στον γενικό εισαγγελέα να ξεκινήσει έρευνα εις βάρος σου» είπε απευθυνόμενος στην Κλίντον. «Είναι καλό ένας άνθρωπος με το ταμπεραμέντο του Ντόναλντ να μη γίνει πρόεδρος», είπε εκείνη. «Ναι, γιατί θα σε βάλω φυλακή» της ανταπάντησε! «Όλοι σε εγκαταλείπουν» προσπάθησε να τον πικάρει η Κλίντον. Κι αν κρίνει κανείς από τις… βόλτες που «έκοβε» πίσω της κάθε φορά που μιλούσε, μάλλον τα είχε καταφέρει.
Ο Τραμπ χαρακτήρισε ντροπή της ισλαμοφοβία αλλά τόνισε πως «υπάρχει πρόβλημα» και κάλεσε τους Μουσουλμάνους των ΗΠΑ να δίνουν πληροφορίες στις αμερικανικές αρχές για να μην υπάρξουν ξανά επιθέσεις όπως στο Ορλάντο, το Σαν Μπερναντίνο, την 11η Σεπτεμβρίου (!) και το Παρίσι. Από την άλλη η Κλίντον θυμήθηκε τον Μοχάμεντ Άλι, κατηγόρησε τον Τραμπ ως δημαγωγό και τόνισε πως για να νικηθεί ο ISIS οι ΗΠΑ χρειάζονται τους Μουσουλμάνους συμμάχους τους.
Μοιραία η συζήτηση έφτασε στο μεταναστευτικό, ο Τραμπ “υποσχέθηκε” να τους στείλει όλους… σπίτι τους και είπε για την Κλίντον πως «έχει κακή κρίση (σ.σ. το είπε κι άλλες φορές επικαλούμενος μάλιστα και τον αντίπαλο της Χίλαρι για το χρίσμα των Δημοκρατικών Μπέρνι Σάντερς) και δεν πρέπει ποτέ να γίνει πρόεδρος». Η Κλίντον από την άλλη θυμήθηκε τον μικρό Όμραν (το παιδί με τα αίματα και τη σκόνη στο πρόσωπο που σώθηκε από βομβαρδισμό στο Χαλέπι), τόνισε πως υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής δεν μπορούν να λένε ότι θα απαγορεύσουν σε ανθρώπους να ταξιδέψουν στις ΗΠΑ λόγω της θρησκείας τους. «Στη χώρα της θρησκευτικής ελευθερίας;» αναρωτήθηκε.
Όταν η συζήτηση έφτασε στα όσα αποκάλυψε το Wikileaks (σ.σ. πως σε ομιλίες επί πληρωμή στη Wall Street η Κλίντον είχε παραδεχτεί ότι δεν είναι κοντά στη μεσαία τάξη) η Κλίντον ξεγλίστρησε μιλώντας για… κυβερνοεπιθέσεις των Ρώσων και του Πούτιν για να επηρεαστούν οι εκλογές στις ΗΠΑ και να βγεί ο Τραμπ πρόεδρος. Ρωτήθηκε φυσικά και για το σκάνδαλο με τα 33.000 απόρρητα email, για το οποίο είπε μετανιώνει και δεν θα το ξαναέκανε..
Όταν η συζήτηση έφτασε στα φορολογικά του Τραμπ, εκείνος επιτέθηκε στην Κλίντον λέγοντας πως οι φίλοι και δωρητές της εκστρατείας της Γουόρεν Μπάφετ και Τζορζ Σόρος (κι άλλοι που δεν τους κατονόμασε γιατί δεν ήθελε να τους κάνει… διάσημους) φοροδιαφεύγουν και εκείνος το μόνο που κάνει είναι να επωφελείται από τους νόμους για τους… φίλους της Κλίντον. «Έχω πληρώσει πολλούς φόρους αλλά πολλές φορές χρησιμοποίησα φοροαπαλλαγές, όπως ο Μπάφετ και ο Σόρος και πολλοί άλλοι που δεν θέλω να τους κάνω διάσημους».
Αρνήθηκε πάντως ότι δεν πληρώνει φόρους και υποσχέθηκε και φοροαπαλλαγές αν βγει. «Αυτό που θα κάνει θα είναι να αυξηθούν οι φόροι στη μεσαία τάξη», είπε η Κλίντον και υπερασπίστηκε εαυτόν λέγοντας πως «ψήφισα για να κλείσουν τα παραθυράκια που επιτρέπουν τον Ντόναλντ Τραμπ να μην πληρώνει φόρους. Φυσικά κάποιος σαν τον Μπάφετ δεν μπορεί να πληρώνει μικρότερο φόρο από τη γραμματέα του».
Φτάνοντας η συζήτηση στη Συρία, η Κλίντον κατηγόρησε τη Ρωσία πως θέλει να καταστρέψει το Χαλέπι για να εξοντώσει και τους τελευταίους που μάχονται τον Άσαντ. «(Η Ρωσία) Έχει αποφασίσει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα και το ίδιο κάνουν και με τις εκλογές στις ΗΠΑ», είπε. Και εδώ ήρθε η απάντηση του Τραμπ που ξάφνιασε πολλούς. «Μιλάει ως πρώην ΥΠΕΞ και δεν έχει καμία ευθύνη; Είχε τόση επαφή με τον Λευκό Οίκο. Ο πρόεδρος μιλά σκληρά για τη Ρωσία αλλά εκείνη (η Ρωσία) έχει ένα πολύ καλό πυρηνικό πρόγραμμα. Εμείς είμαστε παλιοί αλλά έχουμε απαρχαιωμένο σύστημα. Δεν θα έπρεπε να είναι έτσι. Εμείς εξοπλίζουμε ανθρώπους και γίνονται χειρότεροι. Δείτε τι έγινε στη Λιβύη μετά τον Καντάφι: χάος».
Και συνέχισε: Η Συρία πια δεν είναι Συρία. Συρία τώρα σημαίνει Ρωσία και Ιράν. Το οποίο η Χίλαρι και ο Ομπάμα έκαναν ισχυρό. Είχε την ευκαιρία να κάνει κάτι με τη Συρία αλλά δεν έκανε τίποτα. Το Χαλέπι έχει ήδη πέσει. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχω με την ανοησία της εξωτερικής μας πολιτικής είναι αυτό που γίνεται στο Μοσούλη. Λέμε θα επιτεθούμε στη Μοσούλη γιατί εκεί είναι τζιχαντιστές; Γιατί να ανακοινώσουμε ότι θα κάνουμε επίθεση σε τέσσερις εβδομάδες; Θα φύγουν. Γιατί δεν μπορεί να γίνει κάτι μυστικά; Ύπουλο αλλά… Η Μοσούλη είναι η πηγή του κακού. Τι κάνουμε εμείς;». Και ήρθε και η… ατάκα πως θα τρίζουν τα κόκκαλα του στρατηγού Πάτον για τα όσα κάνουν οι ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή!
«Δεν μου αρέσει ο Άσαντ, αλλά είναι ο Άσαντ που εξουδετερώνει το Ισλαμικό Κράτος μαζί με τη Ρωσία και το Ιράν» είπε ο Τραμπ και πρόσθεσε πως με τον αντιπρόεδρό του, Μάικ Πενς, δεν έχουν συζητήσει για ενδεχόμενη στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ στη Συρία, τονίζοντας ότι ο ίδιος “διαφωνεί” με τις απόψεις του υποψηφίου αντιπροέδρου του.
Με τη συζήτηση να παραμένει στη Μοσούλη, η Χίλαρι Κλίντον έκανε αναφορά στην ανάγκη να εξοπλιστούν οι Κούρδοι πεσμεργκά, οι οποίοι μπορούν να βοηθήσουν τις ΗΠΑ να διώξουν τους τζιχαντιστές από τη Ράκα.
Αίσθηση προκάλεσε η δήλωση Τραμπ πως «είμαστε ένα διαιρεμένο έθνος». Δεν έχει άδικο αλλά έχει βάλει κι αυτός (πολύ) το χεράκι του. Κατηγόρησε επίσης τη Χίλαρι Κλίντον πως έχει «μίσος στην καρδιά της» και πως παρά τα 600 μηνύματα βοήθειας που της είχε στείλει ο πρέσβης Στίβενς για τη Λιβύη, εκείνη ως υπουργός Εξωτερικών δεν έκανε τίποτα.
Προς το τέλος του debate, η συζήτηση έφτασε στο Ανώτατο Δικαστήριο, με τον Τραμπ να υπόσχεται να διορίσει, αν βγει πρόεδρος, έναν ανώτατο δικαστή «στο πρότυπο» του Άντονιν Σκαλία. Και η Χίλαρι υποσχέθηκε να λύσει άμεσα το θέμα. Είπε πως θέλει Ανώτατο Δικαστήριο που θα θα υποστηρίζει τα δικαιώματα στην άμβλωση, αλλά και τους γάμους μεταξύ ομοφυλοφίλων και σημείωσε πως το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ κινείται προς τη λάθος κατεύθυνση αλλά η Γερουσία δεν αφήνει τον Ομπάμα να διορίσει δικαστή.
«Οι άνθρωποι πρέπει να σέβονται τους δικαστές. Να σέβονται και το Σύνταγμα των ΗΠΑ. Θέλω ανθρώπους να σέβονται τη δεύτερη τροπολογία (σ.σ. για την οπλοκατοχή), να σέβονται το πνεύμα και το γράμμα του νόμου» είπε ο Τραμπ για να παρέμβει και να απαντήσει η Χίλαρι «Σέβομαι τη δεύτερη τροπολογία αλλά πρέπει να κλείσουν όλα τα παραθυράκια».
Ο Τραμπ επιτέθηκε στην αντίπαλο και για την χρηματοδότηση της προεκλογικής της εκστρατείας. Εκείνος, είπε, έχει βάλει 100 εκατ. δολάρια από την τσέπη του. «Γιατί δεν βάλατε χρήματα από την τσέπη σας; Έχετε λεφτά, είστε 30 χρόνια στην πολιτική»
«Σέβεστε ο ένας τον άλλο;» ήταν η τελευταία ερώτηση που έθεσε στους δυο υποψήφιους προέδρους ένας πολίτης από το κοινό. Και οι απαντήσεις μάλλον εξέπληξαν. Πρώτη απάντησε η Χίλαρι Κλίντον. «Σέβομαι τα παιδιά του. Έχουν φοβερές ικανότητες και είναι αφοσιωμένα και αυτό λέει πολλά για τον ίδιο τον Ντόναλντ. Δεν συμφωνώ με τίποτα απ’ όσα λέει. Σαν μητέρα και γιαγιά είναι πολύ σημαντικό αυτό για μένα», είπε.
Και αμέσως ήρθε και (επίσης αποθεωτική) απάντηση του Τραμπ: «Θεωρώ τη δήλωσή της για τα παιδιά μου κοπλιμέντο. Δεν ξέρω αν το εννοεί, αλλά το θεωρώ κοπλιμέντο. Θα πω για τη Χίλαρι πως δεν το βάζει κάτω, δεν παραιτείται και είναι μαχήτρια. Μάχεται σκληρά και αυτό είναι ένα πολύ καλό γνώρισμά της».
Και έζησαν αυτοί καλά…
ΔΕΙΤΕ ΟΛΟ ΤΟ DEBATE
Φωτογραφίες: Reuters