Όταν τα γαλλικά ΜΜΕ «σηκώνουν» κάθε ημέρα και περισσότερο το ενδεχόμενο «η κρίση στην Γαλλία να καταλήξει και σε παρέμβαση του ΔΝΤ», όπως υποστήριξε πρόσφατα και ο Γάλλος ΥΠΟΙΚ, αναμφίβολα οι εξελίξεις πλέον δεν αφορούν στην Γαλλία αλλά ολόκληρη την Ε.Ε.
Η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης με άλλα λόγια, μπορεί να καταστεί το επίκεντρο μιας νέας συστημικής αναταραχής με συνέπειες πανευρωπαϊκές.
Όπως σημειώναμε σε προηγούμενο σχόλιο στα Οικονοκλαστικά («Γιατί ο ιός της κρίσης στην Γαλλία έχει προϋποθέσεις μετάλλαξης σε ευρωπαϊκή πανδημία», 1/9/2025), η γαλλική κρίση διαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά ενός «ιικού φαινομένου» που μπορεί να μεταφερθεί ταχύτατα σε ολόκληρη την Ευρωζώνη.
Η εικόνα όπως επιβεβαιώνεται από την Eurostat αλλά και τα στοιχεία του γαλλικού ΥΠΟΙΚ είναι ρεαλιστικά… ανησυχητική.
Οι δημόσιες δαπάνες τείνουν να αγγίξουν το 60% του ΑΕΠ, ενώ η φορολογική επιβάρυνση ανέρχεται στο 47% του ΑΕΠ, κατάσταση που αποτελεί ένα από τα χειρότερα ποσοστά στον ΟΟΣΑ.
Το δημοσιονομικό έλλειμμα προβλέπεται στο 5,7%, αλλά με εκτιμήσεις των τραπεζών να του δίνουν μία δυναμική αύξησης πάνω από το 6% και με το δημόσιο χρέος να ξεπερνά πλέον το 113% του ΑΕΠ.
Με αυτές τις συνθήκες το γαλλικό ΥΠΟΙΚ καλείται (!) να πολλαπλασιάσει – σύμφωνα με τις πρόσφατες δηλώσεις Φον Ντερ Λάιεν – τις στρατιωτικές «αμυντικές» δαπάνες πέραν των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων. Αυτό το μείγμα ανεξέλεγκτου δημοσίου ελλείμματος, φορολογικής πίεσης και χρέους υποχρεώνει τις αγορές να εκφράσουν πλέον την «άποψή» τους στέλνοντας στα ύψη το spread των γαλλικών ομολόγων.
Ομόλογα και τράπεζες
Οι αποδόσεις των γαλλικών ομολόγων έχουν ξεπεράσει εκείνες χωρών όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία, που βρίσκονταν στο επίκεντρο της προηγούμενης κρίσης χρέους.
Το γεγονός αυτό έχει διπλό συμβολισμό:
- Οι επενδυτές πλέον θεωρούν τον κίνδυνο «γαλλικής ιδιαιτερότητας» πιο ανησυχητικό από εκείνον της ευρωπαϊκής παραδοσιακής περιφέρειας.
- Το σήμα αυτό ανατροφοδοτεί την αβεβαιότητα, αφού οι τράπεζες που έχουν μεγάλες θέσεις σε γαλλικά ομόλογα βλέπουν τους ισολογισμούς τους να πιέζονται απότομα. Ειδικά δεν οι γαλλικές τράπεζες που έχουν μεγάλα ανοίγματα σε σύνθετα προϊόντα (επιτοκιακά και συναλλαγματικά παράγωγα).
Σύμφωνα με το Bloomberg και το οικονομικό Reuters, οι τιμές των μετοχών της Société Générale και της BNP Paribas κατρακύλησαν 10% και 8% ταχύτατα, δείχνοντας ότι τα hedge funds έχουν αρχίσει να μυρίζουν αίμα στο γαλλικό τραπεζικό σύστημα και το «σορτάρουν» ανηλεώς… Οι γαλλικές τράπεζες έχουν τεράστια έκθεση σε κρατικά ομόλογα, τόσο της ίδιας της χώρας όσο και άλλων κρατών-μελών (ειδικά της Ιταλίας).
Καθώς το κόστος δανεισμού της Γαλλίας συνεχίσει να ανεβαίνει, οι ζημιές στα χαρτοφυλάκια ομολόγων μειώνουν τα ίδια κεφάλαια των τραπεζών, οδηγώντας σε πιστωτική συρρίκνωση.
Το φαινόμενο αυτό, εξ αιτίας της διασυνοριακής διασύνδεσης των γαλλικών τραπεζών, μπορεί αν δεν υπάρξουν παρεμβάσεις από την ΕΚΤ να μεταδοθεί άμεσα σε Ιταλία, Ισπανία και Πορτογαλία.
Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να προκαλέσει ασφυξία στο ευρώ σύστημα με ανεξέλεγκτες συνέπειες.
Η πολιτική κρίση που επισημάναμε στο σχετικό σχόλιο των Οικονοκλαστικών («Γιατί ο ιός της κρίσης στην Γαλλία έχει προϋποθέσεις μετάλλαξης σε ευρωπαϊκή πανδημία», 1/9/2025) βαραίνει ακόμη περισσότερο πάνω σ’ αυτή την οικονομική εικόνα.
Η κυβέρνηση Μπαϊρού ενώπιον της ψήφου εμπιστοσύνης στις 8 Σεπτεμβρίου, έχει όλες τις πιθανότητες καταψήφισης.
Οι μαζικές απεργίες και κινητοποιήσεις που έχουν εξαγγελθεί για τις 10 Σεπτεμβρίου απειλούν να μετατρέψουν την κρίση σε κοινωνική αναταραχή με αβέβαιες συνέπειες.
Η προοπτική πολιτικής αποσταθεροποίησης σε μια χώρα που αποτελεί τον ένα πόλο του καθοριστικού για την σταθερότητα της Ε.Ε., γαλλογερμανικού άξονα, είναι σε θέση να πυροδοτήσει ένα νέο κύμα απώλειας εμπιστοσύνης των επενδυτών και να προκαλέσει με πραγματικούς όρους ανησυχία για τη συνοχή της Ευρωζώνης.
Η επικίνδυνη διάσταση του ΔΝΤ
Σ’ αυτό το περιβάλλον έρχεται να προστεθεί η κάθε άλλο παρά τυχαία αναφορά του υπουργού Οικονομικών της κυβέρνησης Μπαϊρού, για τη δυνατότητα προσφυγής στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Η δήλωση αυτή, ακόμη κι αν διατυπώθηκε ως απειλητικό ύστατο σενάριο, έχει ιδιαίτερη σημασία για τους εξής λόγους:
- Συμβολικά, η εμπλοκή του ΔΝΤ στη Γαλλία θα ισοδυναμούσε με παραδοχή ότι «ακόμη και ο πυρήνας της Ευρωζώνης δεν είναι ικανός να διαχειριστεί μόνος του τις κρίσεις του».
- Οικονομικά βέβαια, θα μπορούσε να προσφέρει πρόσκαιρη σταθερότητα, με τεχνική βοήθεια και δανειακούς πόρους, όπως είχε συμβεί και με την κυβέρνηση των Εργατικών στην δεκαετία του ’60 στην Μ. Βρετανία.
- Πολιτικά, όμως, θα ήταν εκρηκτική. Η εικόνα της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρωζώνης υπό την «επιτήρηση» του ΔΝΤ, δηλαδή των ΗΠΑ, θα «πυρπολούσε» κυριολεκτικά το ήδη υπάρχον θεσμικό πλαίσιο (ΕΚΤ, Κομισιόν, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, κ.λ.π.) στήριξης του Ευρώ. Και θα προκαλούσε αντιδράσεις που θα υπονόμευαν την αξιοπιστία τους.
Αρκεί να θυμηθούμε το έγινε στην Ελλάδα αλλά και σε Πορτογαλία – Ιρλανδία το 2010-2012. Η διαφορά βέβαια είναι ότι τότε επρόκειτο για χώρες της περιφέρειας, ενώ σήμερα ενδεχόμενη εμπλοκή του ΔΝΤ στη Γαλλία θα άνοιγε τον ασκό του Αιόλου για όλη την Ευρωζώνη.
Ο μηχανισμός μιας τέτοιας κρίσης είναι ήδη «γνωστός». Αν η Γαλλία χάσει την εμπιστοσύνη των αγορών, το επόμενο βήμα θα είναι η αναζήτηση του «επόμενου αδύναμου κρίκου». Η Ιταλία, με χρέος άνω του 140% του ΑΕΠ, είναι ο πιο ευάλωτος στόχος. Η Ισπανία, παρότι εμφανίζει καλύτερους δείκτες, θα δεχθεί επίσης πιέσεις. Αλλά και εκτός της Ευρωζώνης, η Μ. Βρετανία, η πλέον «συνδεδεμένη» με το γαλλικό τραπεζικό σύστημα, με υψηλό έλλειμμα και αβέβαιη μετα-Brexit πορεία, θα μπορούσε να βρεθεί επίσης στο επίκεντρο.
Τι μπορεί να κάνει η ΕΚΤ
Η ΕΚΤ έχει διακόψει μεν την λειτουργία «εργαλείων» παρέμβασης όπως το APP και το PEPP στις αγορές ομολόγων, αλλά έχει στη διάθεσή της εργαλεία όπως το TPI με ανάλογη λειτουργία για να μπορεί να σταματήσει την διάδοση της κρίσης στα ομόλογα.
Όμως η ενεργοποίησή του προϋποθέτει πολιτικές αποφάσεις και όρους πολύ αυστηρής δημοσιονομικής συμμόρφωσης. Στην περίπτωση της Γαλλίας, τα πράγματα είναι περίπλοκα. Πρόκειται για χώρα-πυλώνα της Ευρωζώνης, αλλά που όπως αποδεικνύει το πρόγραμμα της 10ης του Σεπτέμβρη «με περιορισμένη διάθεση για νέα λιτότητα».
Αν η ΕΚΤ παρέμβει απεριόριστα και χωρίς τις προϋποθέσεις που απαιτεί το TPI, θα ακυρώσει την αξιοπιστία της. Αν δεν παρέμβει, διακινδυνεύει την ίδια τη συνοχή του ευρώ. Είναι μια κλασική «παγίδα» που, όπως σημειώναμε και στο χθεσινό σχόλιο, μπορεί να εγκλωβίσει και να ακυρώσει τη νομισματική πολιτική.
Θα ήταν υπερβολή να υποστηρίξει κανείς ότι αυτή η κρίση στη Γαλλία είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια κρίση διαχείρισης χρέους; Ότι στην πραγματικότητα είναι μια «υπαρξιακή» δοκιμασία για την Ευρωζώνη και την αξιοπιστία του Ευρώ;
Όπως και να απαντήσει κανείς σ’ αυτό το ερώτημα η αλήθεια είναι ότι ο «γαλλικός κόκορας» λαλεί αυτή τη φορά όχι μόνο για τη Γαλλία, αλλά για όλη την Ευρώπη.
