Μέχρι κάποια χρόνια πριν την περίοδο της κρίσης από την πανδημία, οι Κεντρικές Τράπεζες, οι «τροχονόμοι» της κίνησης που ορίζει το κόστος και την διαθεσιμότητα (ρευστότητα) του χρήματος, είχαν σταθερά μία πολιτική. Με τις τακτικές ανακοινώσεις των Συμβουλίων τους προειδοποιούσαν και προσανατόλιζαν τις αγορές και τις οικονομίες των χωρών για το πως βλέπουν την κατάσταση και εξηγούσαν το πως θα κινηθούν όσο αφορά το κόστος του χρήματος (επιτόκια) και την μικρότερη ή μεγαλύτερη διαθεσιμότητα (ρευστότητα) του χρήματος. Και έτσι όλοι οι «παίκτες» στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, χωρίς αβεβαιότητες, σχεδίαζαν τις προοπτικές τους.
Στην συνέχεια και ιδιαίτερα μετά την αναταραχή της πανδημίας αυτή η πολιτική εγκαταλείφθηκε και η «γραμμή» άλλαξε. Αντί να προειδοποιούν οι Κεντρικές Τράπεζες τις αγορές (ειδικά τα χρηματιστήρια) και τις οικονομίες για το τι θα ακολουθήσει αποφάσισαν να δηλώσουν ότι το «τι θα κάνουν» θα εξαρτάται κάθε φορά από τα «δεδομένα».
Με άλλα λόγια θα περιμένουν να δουν τι θα συμβεί και μετά θα αποφασίζουν, ακολουθώντας και όχι καθορίζοντας τις εξελίξεις.
Ήδη αυτό ήταν ένα σημαντικό στοιχείο καθαρής αβεβαιότητας για το αν και πως οι Κεντρικοί Τραπεζίτες, θα μπορούσαν πλέον να αντιμετωπίσουν έγκαιρα μία κρίση της τάξης του 1971 – 1973 ή του 2007 – 2008, πολύ δε περισσότερο για κάτι σαν αυτό που ακολούθησε την πανδημία. Κυρίως όμως γιατί με αυτή την «άγνοια» οι οικονομίες και οι αγορές δεν μπορούσαν να προγραμματίσουν και να σχεδιάσουν το μέλλον τους, υπό την αβεβαιότητα του κόστους του χρήματος.
Αλλά και αυτό άλλαξε.
Τώρα πλέον ούτε τα «δεδομένα» είναι αρκετά για να επιτρέψουν στις Κεντρικές Τράπεζες να αποφασίσουν πως θα κινηθούν. Η πρόσφατη απόφαση της Fed να μειώσει μεν κατά μόλις 0,25% τα επιτόκια παρά τα «δεδομένα», προειδοποιώντας ότι ακόμα και με τις τρέχουσες συνθήκες δεν μπορεί να επιβεβαιώσει ότι πριν την αλλαγή του έτους θα υπάρξει νέα μείωση ή κάτι άλλο, παρά την πρωτοφανή βεβαιότητα των αγορών ότι με τα υπάρχοντα «δεδομένα» αυτό θα έπρεπε να είναι… δεδομένο. Ήδη όπως έγινε φανερό στην αρμόδια επιτροπή της Fed οι γνώμες για το τι πρέπει να γίνει με αυτά τα «δεδομένα», καταλάμβαναν όλο το φάσμα των προτάσεων, από το πάγωμα των επιτοκίων με ενδεχόμενη ακόμα και αύξησή τους μέχρι την μείωση έως και μισή μονάδα.
Η απόλυτη διαφωνία εκτιμήσεων δηλαδή για τα «δεδομένα»…
Ανάλογη η κατάσταση και στην Ευρωζώνη αλλά και στην Ιαπωνία. Στην ΕΚΤ με «δεδομένα» που υπό φυσιολογικές συνθήκες θα οδηγούσαν σε περαιτέρω μείωση των επιτοκίων (πέραν όποιας απόφασης σήμερα), οι υπάρχουσες εκτιμήσεις καλύπτουν σχεδόν ολόκληρο το φάσμα των εκδοχών για το που θα πρέπει να καταλήξει το ύψος των επιτοκίων.
Το «φυσικό επιτόκιο» και η πολιτική
Για να το «κωδικοποιήσουμε» το θέμα, σε κανένα από τα μεγάλα κέντρα αποφάσεων, από την Fed μέχρι την ΕΚΤ και την BoJ δεν υπάρχει συμφωνία μεταξύ των μελών των Διοικητικών τους Συμβουλίων για το που θα πρέπει να είναι σήμερα το λεγόμενο «φυσικό επιτόκιο», δηλαδή το ύψος του κόστους του χρήματος που δεν θα επηρεάζει στρεβλωτικά τις οικονομίες…
Αλλά αυτό, αυτή δηλαδή η ασυμφωνία όσο αφορά το πόσο πρέπει να «κοστίζει» το δανεικό χρήμα, προφανώς δεν είναι πλέον θέμα οικονομικής επιστήμης, αλλά καθαρά οικονομικής πολιτικής. Η απόφαση για το ύψος των επιτοκίων, όπως είναι γνωστό επηρεάζει και καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τις συναλλαγματικές ισοτιμίες και τις – κατά συνέπεια – μετακινήσεις επενδυτικών κεφαλαίων ανάμεσα σε οικονομίες οι οποίες ήδη βρίσκονται σε εμπορικό – αλλά και «θερμό» όπως με την Ρωσία – πόλεμο.
Για να το πούμε με απλά λόγια, η σύγκρουση που βρίσκεται σε εξέλιξη ανάμεσα σε ΗΠΑ – Κίνα – Ευρώπη – Ρωσία, κ.λ.π. και τα συμφέροντα που συγκρούονται διεθνώς παρά τις ενδιάμεσες (προσωρινές) «συμφωνίες», όπως αυτή χθες μεταξύ Τραμπ – Σι, στην πραγματικότητα τελικά καθορίζουν και τα όρια στα οποία σιωπηρά έχουν αρχίσει να υποτάσσονται και να υπηρετούν οι διοικήσεις των Κεντρικών Τραπεζών μέσω της νομισματικής πολιτικής. Ή για να το πούμε αλλιώς – όπως πολλές φορές έχουμε επισημάνει από αυτές τις γραμμές – ο σιωπηρός νομισματικός «πόλεμος», είναι αναπόσπαστο κομμάτι του εμπορικού οικονομικού πολέμου, όταν αυτός παίρνει τις διαστάσεις που έχει πάρει στις μέρες μας…
Μια προφανής απόδειξη αυτού είναι και η χθεσινή κυνική και χωρίς προσχήματα δήλωση του Υπ. Οικονομικών των ΗΠΑ, του κ. Μπέσεντ, ο οποίος χωρίς να διστάσει «υπέδειξε» ευθέως στην Κεντρική Τράπεζα μιας άλλης χώρας (!) της Ιαπωνίας (BoJ) να αυξήσει τα επιτόκια…, έχοντας ήδη υποδείξει στην «δική» του Κεντρική Τράπεζα την Fed ότι πρέπει να μειώσει όπως ζητάει εδώ και καιρό ο Τραμπ, τα επιτόκια στις ΗΠΑ.
Κατά πως φαίνεται παρά τα ζιγκ – ζαγκ των ενδιάμεσων διαπραγματεύσεων και συμφωνιών ο εμπορικός πόλεμος έχει ήδη αρχίσει να επεκτείνεται σιωπηρά και σε νομισματικό… Αλλά από εκεί μετά τελειώνουν τα οικονομικά εργαλεία και όλοι ξέρουμε τι ακολουθεί.
