Οι θεωρίες συνωμοσίας σχετικά με τον κορονοϊό και την πανδημία υποσκάπτουν εδώ και καιρό την υποστήριξη των προσπαθειών προστασίας της δημόσιας υγείας, αλλά η επίκληση στην ηθική και στο αίσθημα συλλογικής ευθύνης θα μπορούσε να προβάλει ανάχωμα σε αυτή την συνεχιζόμενη τάση.
Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας νέας διεθνούς μελέτης από Έλληνες και Δανούς ερευνητές για τον κορονοϊό και τις θεωρίες συνωμοσίας, η οποία ανέλυσε στοιχεία για σχεδόν 50.000 ανθρώπους από 67 χώρες.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον κοινωνικό ψυχολόγο Θεόφιλο Γκινόπουλο, μεταδιδακτορικό ερευνητή στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό «PLOS ONE», διαπίστωσαν ότι, όσο κι αν η συνωμοσιολογία – π.χ. ότι η συνεχιζόμενη πανδημία είναι fake ή ότι έχει σχεδιασθεί επί τούτου για να ελέγξει τους ανθρώπους – επηρεάζει αρνητικά την δημόσια υγεία και τις προσπάθειες πρόληψης (αποφυγή εμβολιασμού ή χρήσης μάσκας κ.α.), η ίδια δεν είναι απρόσβλητη από τον ρόλο της ηθικής, πράγμα που μπορεί να αξιοποιηθεί σε θετική κατεύθυνση.
«Ανάχωμα» το αίσθημα ηθικής
Άλλες πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι το αίσθημα ηθικής των ανθρώπων παίζει σημαντικό ρόλο – αν και συχνά προς τη λάθος κατεύθυνση – στις συνωμοσιολογικές πεποιθήσεις. Η νέα μελέτη επιβεβαιώνει ότι αυτό ισχύει και στην περίπτωση του κορονοϊού.
Τα στοιχεία συλλέχθηκαν στο πλαίσιο της διεθνούς συνεργασίας για την κοινωνική και ηθική ψυχολογία της πανδημίας (International Collaboration on the Social & Moral Psychology-ICSMP of COVID-19). Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια για διάφορα θέματα, μεταξύ άλλων για την πίστη τους σε συνωμοσιολογικές θεωρίες σχετικά με τον κορονοϊό, τον βαθμό τήρησης των μέτρων δημόσιας υγείας, το ατομικό αίσθημα ηθικής τους και την ηθική τους στο πλαίσιο συνεργασίας εντός μιας ομάδας.
Η στατιστική ανάλυση έδειξε ότι η πίστη σε θεωρίες συνωμοσίας για την Covid-19 σχετίζεται με μειωμένη υποστήριξη στις πολιτικές δημόσιας υγείας και με λιγότερη τήρηση των μέτρων προφύλαξης. Όμως τόσο η ατομική όσο και η συλλογική-συνεργατική ευθύνη φαίνεται ότι μετριάζουν αυτή την επίπτωση των συνωμοσιολογικών θεωριών και αυξάνουν την ανταπόκριση στα μέτρα δημόσιας υγείας.
Αυτό, σύμφωνα με τους ερευνητές, αναδεικνύει τον σημαντικό ρόλο της ηθικής και πόσο αυτή θα μπορούσε να συμβάλει στην αντιμετώπιση τέτοιων συνωμοσιολογικών αντιλήψεων. Όπως αναφέρουν, η προσπάθεια αποτροπής εξάπλωσης της πανδημίας πρέπει να ενσωματώνει επικλήσεις στο ηθικό υπόβαθρο των ανθρώπων.
