Το Πολεμικό Ναυτικό μπαίνει στην πιο κρίσιμη φάση ενός προγράμματος που καθυστέρησε για περισσότερο από μια δεκαετία και αρκετές φορές βρέθηκε ένα βήμα πριν εκτροχιαστεί, δηλαδή τον εκσυγχρονισμό μέσης ζωής στις τέσσερις φρεγάτες ΜΕΚΟ 200ΗΝ κλάσης «Ύδρα».
Με τις Belharra να αποτελούν το «καρέ» των νέων ψηφιακών φρεγατών και το πρόγραμμα των ιταλικών Bergamini να ωριμάζει σταδιακά, οι φρεγάτες ΜΕΚΟ καλούνται να λειτουργήσουν ως «γέφυρα ισχύος» στο Πολεμικό Ναυτικό μέχρι την πλήρη ανανέωση του στόλου.
Κι αυτό μπορεί να συμβεί μόνο αν κλείσει ο κύκλος των τριών κύριων συμβάσεων που θα ξεκλειδώσουν τις εργασίες εκσυγχρονισμού.
Στόχος που έχει τεθεί σε επίπεδο πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας είναι οι συμβάσεις να έχουν υπογραφεί μέχρι τα τέλη του 2025, ώστε το 2026 να είναι η χρονιά που τα πρώτα υλικά θα φτάσουν στην Ελλάδα και η πρώτη φρεγάτα θα εισέλθει στη ναυπηγική κλίνη.
Αν το χρονοδιάγραμμα τηρηθεί, η ολοκλήρωση της τέταρτης και τελευταίας ΜΕΚΟ τοποθετείται γύρω στο 2030, εξασφαλίζοντας επιχειρησιακή ζωή τουλάχιστον έως το 2040.
Ο κορμός του προγράμματος: οι τρεις μεγάλες συμβάσεις
Στην καρδιά του εκσυγχρονισμού βρίσκονται τρεις συμβάσεις που «κουμπώνουν» η μία πάνω στην άλλη και από την έγκαιρη υπογραφή τους θα κριθεί αν το πρόγραμμα θα βγει από το τέλμα των καθυστερήσεων:
- Thales Nederland: νέα ηλεκτρονικά, ραντάρ και σύστημα μάχης.
- SSMART: η ελληνική εταιρεία για την ολοκλήρωση και εγκατάσταση των συστημάτων στα πλοία.
- Ναυπηγεία Σκαραμαγκά: Ο κύριος «οδοστρωτήρας» των ναυπηγικών και μηχανολογικών εργασιών.
Οι τρεις αυτές συμβάσεις δεν είναι απλώς τρία ξεχωριστά χαρτοφύλακα. Αποτελούν αλυσίδα: η Thales πρέπει να παραδώσει έγκαιρα τα συστήματα, η SSMART να έχει έτοιμες μελέτες, καλωδιώσεις και διαδικασίες δοκιμών και τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά διαθέτουν δεξαμενή, υποδομές και ανθρώπινο δυναμικό τη στιγμή που το πλοίο θα δέσει στην προβλήτα.
Για να μην υπάρξει «ατύχημα» στο χρονοδιάγραμμα, έχει ήδη συγκροτηθεί Κοινό Συντονιστικό Κέντρο Παρακολούθησης, στο οποίο συμμετέχουν στελέχη και των τριών φορέων υπό τη «σκέπη» του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού. Η ομάδα αυτή θα παρακολουθεί εβδομαδιαία την πρόοδο, θα λύνει τεχνικά ζητήματα σε πραγματικό χρόνο και θα επιχειρεί να προλάβει τις καθυστερήσεις πριν αυτές φτάσουν στο επίπεδο κρίσης.
Thales Nederland: ο «εγκέφαλος» και τα «μάτια» των νέων ΜΕΚΟ
Η σύμβαση με τη Thales Nederland είναι η καρδιά του τεχνολογικού άλματος των φρεγατών. Περιλαμβάνει το πλήρες «πακέτο» ηλεκτρονικών και συστημάτων μάχης:
- Νέο Κέντρο Διοίκησης Μάχης TACTICOS II, τελευταίας γενιάς Σύστημα Διαχείρισης Μάχης (CMS).
- Πολυδιάστατο ραντάρ NS-110 AESA, που θα αντικαταστήσει τα παλαιά DA-08 και MW-08.
- Συστήματα ελέγχου πυρός STIR 1.2 EO Mk2 και νέους πομπούς συνεχούς κύματος (CWI).
- Λογισμικά διασύνδεσης και επικοινωνιών που θα «δένουν» όλα τα παλιά και νέα υποσυστήματα σε ένα ενιαίο επιχειρησιακό περιβάλλον.
Το TACTICOS II μετατρέπει τις ΜΕΚΟ σε πραγματικά δικτυοκεντρικές πλατφόρμες. Επιτρέπει ταυτόχρονη διαχείριση δεδομένων από ραντάρ, σόναρ, ηλεκτρονικά μέτρα υποστήριξης, UAV, ελικόπτερα και άλλες μονάδες επιφανείας, με χρήση προηγμένων αλγορίθμων για ταξινόμηση απειλών και πρόταση βέλτιστης αντίδρασης.
Το NS-110, μέλος της οικογένειας E/F-band AESA της Thales, προσφέρει πολύ μεγαλύτερη εμβέλεια, ακρίβεια και ικανότητα εντοπισμού στόχων μικρού ίχνους, όπως UAV, πύραυλοι cruise και χαμηλά ιπτάμενα αεροσκάφη, σε περιβάλλον έντονων παρεμβολών και σύνθετου θαλάσσιου υποβάθρου.
Σημαντική παράμετρος είναι ότι το NS-110 και τα νέα ηλεκτρονικά των ΜΕΚΟ θα είναι πλήρως διαλειτουργικά με τα συστήματα των FDI Belharra, καθώς και με τα Rafale και τα εκσυγχρονισμένα F-16 Viper της Πολεμικής Αεροπορίας. Έτσι ο στόλος περνά από τη λογική του «μοναχικού πλοίου» σε ένα ενιαίο δίκτυο αισθητήρων και όπλων που μοιράζονται εικόνα και δεδομένα σε πραγματικό χρόνο.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η Thales έχει ήδη προετοιμάσει γραμμές παραγωγής και δοκιμών, με δέσμευση ότι τα πρώτα υποσυστήματα θα είναι έτοιμα περίπου 18-20 μήνες μετά την υπογραφή της σύμβασης, ώστε να συμβαδίζει η παράδοση με το ελληνικό χρονοδιάγραμμα εισόδου της πρώτης φρεγάτας στα ναυπηγεία.
SSMART: Η ελληνική ολοκλήρωση – από το σχεδιαστήριο στο κατάστρωμα
Η δεύτερη βασική σύμβαση αφορά την ελληνική εταιρεία SSMART, πιστοποιημένο συνεργάτη της Thales. Ο ρόλος της είναι ενδιάμεσος αλλά κρίσιμος:
- εκπονεί τις μελέτες εγκατάστασης για κάθε νέο σύστημα,
- σχεδιάζει και υλοποιεί την καλωδίωση,
- συντονίζει τις δοκιμές ολοκλήρωσης σε συνεργασία με το ΠΝ και τη Thales,
- αναλαμβάνει την τελική πιστοποίηση των πλοίων μετά τον εκσυγχρονισμό.
Η SSMART ήδη συνεργάζεται στενά με το Ναυτικό Επιτελείο για να «κλειδώσουν» οι τεχνικές προδιαγραφές ανά πλοίο, ώστε όταν έρθει η ώρα να μπει η πρώτη ΜΕΚΟ στη δεξαμενή, όλα να είναι ώριμα χωρίς αλλαγές της τελευταίας στιγμής.
Παράλληλα, η εμπλοκή ελληνικής εταιρείας δεν είναι μόνο ζήτημα σημαιών. Σημαίνει μεταφορά τεχνογνωσίας στην εγχώρια βιομηχανία, δημιουργία εξειδικευμένου προσωπικού και δυνατότητα υποστήριξης των συστημάτων σε βάθος χρόνου χωρίς πλήρη εξάρτηση από το εξωτερικό.
Ναυπηγεία Σκαραμαγκά: το «εργοτάξιο» του εκσυγχρονισμού
Το τρίτο σκέλος του προγράμματος είναι τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, που θα αναλάβουν τον κύριο όγκο των ναυπηγικών και μηχανολογικών εργασιών. Εκεί θα γίνει:
- η αποξήλωση παλαιών συστημάτων,
- οι μεταλλικές και δομικές παρεμβάσεις στο σκάφος,
- η τοποθέτηση ιστών, βάσεων ραντάρ και οπλικών συστημάτων,
- οι εργασίες συντήρησης κύριων μηχανών και βοηθητικών μηχανημάτων,
- η εγκατάσταση νέων δικτύων ισχύος και data.
Ο σχεδιασμός προβλέπει η πρώτη φρεγάτα να εισέλθει στα Σκαραμαγκά μέσα στο δεύτερο εξάμηνο του 2026, με στόχο η τέταρτη να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το 2030. Σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, θα εφαρμοστεί μια κυκλική λογική.
Κάθε ΜΕΚΟ που θα μπαίνει στη ναυπηγική κλίνη θα «δίνει» υλικά και υποσυστήματα που μπορούν να αξιοποιηθούν προσωρινά ως ανταλλακτικά στις υπόλοιπες τρεις. Έτσι, παρά την ακινησία ενός πλοίου, ο στόλος θα διατηρεί το μέγιστο δυνατό επίπεδο διαθεσιμοτήτων, μέχρι να ολοκληρωθεί ο εκσυγχρονισμός και των τεσσάρων.
Το ποια θα είναι η πρώτη φρεγάτα που θα μπει στο πρόγραμμα παραμένει ανοιχτό. Η «Ύδρα», ως παλαιότερη, έχει ένα προβάδισμα σε επίπεδο λογικής, όμως το Επιτελείο τονίζει ότι η τελική επιλογή θα εξαρτηθεί από τον συνδυασμό διαθεσιμότητας και χρόνου παράδοσης συστημάτων. Το πλοίο που θα είναι «ελεύθερο» όταν όλα είναι έτοιμα, θα πάρει και την… πρώτη θέση στη γραμμή αναβάθμισης.
Οι «μικρές» συμβάσεις που κάνουν τη μεγάλη διαφορά
Παράλληλα με τις τρεις μεγάλες συμβάσεις, το Πολεμικό Ναυτικό έχει σχεδιάσει μια σειρά από επιμέρους προγράμματα μικρότερης οικονομικής κλίμακας, αλλά μεγάλης επιχειρησιακής σημασίας. Στόχος είναι αυτά να «τρέξουν» νωρίτερα ή ταυτόχρονα, ώστε να υπάρχει διαθεσιμότητα υλικών όταν το πλοίο θα δέσει στη δεξαμενή:
– Εκσυγχρονισμός των κύριων πυροβόλων Mk45 Mod 2 από την BAE Systems, ώστε να αποκτήσουν πλήρεις ψηφιακές δυνατότητες και βελτιωμένη βαλλιστική απόδοση.
– Τοποθέτηση πυροβόλων Sovraponte 76/62 χιλιοστών της Leonardo στο πρυμναίο τμήμα, δημιουργώντας διπλό «δαχτυλίδι» πυρός εναντίον πυραύλων, UAV και ταχέων σκαφών.
– Αντικατάσταση του σόναρ με το M660 HMS της GeoSpectrum, που προσφέρει πολύ καλύτερη ανθυποβρυχιακή εικόνα και δυνατότητα εντοπισμού αθόρυβων στόχων σε σύνθετες ακουστικές συνθήκες.
– Εγκατάσταση του συστήματος Ηλεκτρονικού Πολέμου «Κένταυρος» της ΕΑΒ, με δυνατότητες ανίχνευσης, ταξινόμησης και παρεμβολής εχθρικών εκπομπών.
– Ενσωμάτωση νέου IPMS (Integrated Platform Management System) για πλήρη ψηφιακό έλεγχο όλων των μηχανολογικών συστημάτων του πλοίου.
– Διασύνδεση μέσω Link-16, ώστε οι ΜΕΚΟ να μπορούν να ανταλλάσσουν τακτική εικόνα με Belharra, Super Vita, αεροσκάφη της ΠΑ και άλλες μονάδες σε πραγματικό χρόνο.
Πηγές του Πολεμικού Ναυτικού σημειώνουν ότι οι συμβάσεις αυτές έχουν τη δυνατότητα να υπογραφούν ταχύτερα, ακριβώς επειδή είναι πιο μικρής κλίμακας και λιγότερο πολύπλοκες νομικά. Έτσι, όταν το μεγάλο πακέτο Thales – SSMART – Σκαραμαγκά «ανάψει πράσινο», δεν θα χαθεί χρόνος περιμένοντας υποσυστήματα.
Στήριξη από τον εφοπλιστικό κόσμο
Ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον στοιχείο του προγράμματος είναι η πρόθεση δωρητών από τον εφοπλιστικό κόσμο να στηρίξουν τις ΜΕΚΟ. Σύμφωνα με πληροφορίες, έχουν ήδη ζητήσει από το ΠΝ αναλυτική λίστα αναγκών που μπορούν να καλυφθούν μέσω δωρεών.
Αν αυτό το σχήμα επιβεβαιωθεί στην πράξη, τότε μέρος των προϋπολογισμένων κονδυλίων του κράτους θα «ελευθερωθεί» για επιπλέον εργασίες στα ίδια τα πλοία ή θα κατευθυνθεί σε νέα συμπληρωματικά προγράμματα, όπως επιπλέον αισθητήρες, αναβάθμιση των συστημάτων αυτοπροστασίας ή βελτιώσεις σε υποδομές του Στόλου.
Πρόκειται για μια πρακτική που το Πολεμικό Ναυτικό έχει «δοκιμάσει» επιτυχημένα σε άλλους τομείς, με κορυφαίο παράδειγμα δωρεές σε πλοία γενικής υποστήριξης και εγκαταστάσεις, και τώρα επιχειρεί να τη μεταφέρει και στο πιο σύνθετο πρόγραμμα των φρεγατών.
Η επιχειρησιακή «επόμενη μέρα» των ΜΕΚΟ
Όταν ολοκληρωθεί το πρόγραμμα, οι ΜΕΚΟ 200ΗΝ της κλάσης «ΥΔΡΑ» δεν θα θυμίζουν τα πλοία που μπήκαν σε υπηρεσία τη δεκαετία του ’90. Θα είναι φρεγάτες νέας εποχής, με παλαιό σκαρί αλλά νέο «μυαλό» και νέα «μάτια». Σε επιχειρησιακό επίπεδο:
– Το TACTICOS II και το NS-110 θα δώσουν πλήρη δικτυοκεντρική λειτουργία, με δυνατότητα παρακολούθησης εκατοντάδων στόχων και real-time διασύνδεσης με αέρα, θάλασσα και ξηρά.
– Το πυροβόλο Sovraponte 76/62 σε συνδυασμό με τα αναβαθμισμένα Mk45 θα δημιουργήσουν ισχυρή αντιαεροπορική και αντιαποβατική «ομπρέλα» μικρών και μεσαίων αποστάσεων, κρίσιμη σε σενάρια κορεσμού από πυραύλους και drones.
– Τα ESSM Block II θα προσφέρουν αντιαεροπορική άμυνα μεσαίας εμβέλειας με δυνατότητα αντιμετώπισης ελιγμών υψηλού G και επιθέσεων sea-skimming.
– Το νέο σόναρ και οι ανθυποβρυχιακές δυνατότητες θα ενισχύσουν τη «μάχη κάτω από την επιφάνεια», σε μια περίοδο που τα υποβρύχια –συμβατικά και όχι μόνο– αυξάνονται στην Ανατολική Μεσόγειο.
– Το «Κένταυρος» και τα νέα μέτρα αυτοπροστασίας θα αναβαθμίσουν δραστικά την επιβιωσιμότητα των πλοίων σε περιβάλλον ηλεκτρονικού πολέμου.
Σε συνδυασμό με τις FDI Belharra, τα υποβρύχια Type 214/209, τις πυραυλακάτους Super Vita και τα αεροσκάφη της Πολεμικής Αεροπορίας, δημιουργείται σταδιακά ένας ενιαίος δικτυοκεντρικός στόλος, ικανός να διαχειριστεί ταυτόχρονες απειλές σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο.
Στρατηγική διάσταση: «γέφυρα ισχύος» απέναντι σε ταχέως εξοπλιζόμενο αντίπαλο
Ο εκσυγχρονισμός των ΜΕΚΟ δεν είναι απλώς ένα τεχνικό πρόγραμμα. Είναι μια στρατηγική επιλογή σε μια περίοδο όπου ο τουρκικός στόλος ενισχύεται με νέες φρεγάτες, κορβέτες, το ελικοπτεροφόρο αμφίβιων επιχειρήσεων «Anadolu» και πληθώρα οπλισμένων UAV και UCAV.
Η Ελλάδα δεν μπορεί να αφήσει τέσσερις από τις πιο σύγχρονες φρεγάτες της να γηράσκουν τεχνολογικά, την ώρα που γύρω της αλλάζουν τα πάντα.
Ο εκσυγχρονισμός κλείνει ένα επικίνδυνο κενό ισχύος μέχρι την πλήρη επιχειρησιακή ένταξη όλων των Belharra, διασφαλίζει ότι ο στόλος θα διαθέτει ικανό αριθμό μονάδων πρώτης γραμμής για αποτροπή και προβολή ισχύος, μειώνει τον κίνδυνο να βρεθεί το ΠΝ με «τρύπα» στη μέση της δεκαετίας του ’30, περιμένοντας νέα πλοία.
Με άλλα λόγια, οι ΜΕΚΟ μετά τον εκσυγχρονισμό μετατρέπονται σε στήριγμα του νέου στόλου και όχι σε «ουρά» που απλώς συμπληρώνει αριθμούς. Μετά από χρόνια στασιμότητας, ακυρώσεων, αλλαγών σχεδιασμού και συζητήσεων επί χάρτου, ο εκσυγχρονισμός των τεσσάρων ΜΕΚΟ 200ΗΝ φαίνεται ότι περνά –επιτέλους – σε φάση πραγματικής υλοποίησης.
Αν οι τρεις βασικές συμβάσεις με Thales Nederland, SSMART και Ναυπηγεία Σκαραμαγκά υπογραφούν εντός του 2025, αν τα παράλληλα προγράμματα για πυροβόλα, ραντάρ, σόναρ και ηλεκτρονικό πόλεμο «τρέξουν» χωρίς νέες καθυστερήσεις και αν οι δωρητές του εφοπλιστικού κόσμου στηρίξουν πράγματι το εγχείρημα, τότε από το 2026 έως το 2030 το ΠΝ θα ζήσει μια πενταετία μεταμόρφωσης.
Οι ΜΕΚΟ δεν θα είναι πλέον οι «κουρασμένες» φρεγάτες που φοβόμασταν μήπως ξεμείνουν από χρόνο και τεχνολογία, αλλά κομβικές μονάδες ενός ψηφιακού, δικτυοκεντρικού στόλου, ικανές να σταθούν στο πιο απαιτητικό, σύνθετο και πυκνό σε απειλές περιβάλλον της Ανατολικής Μεσογείου.
Πηγή: OnAlert.gr – Ρεπορτάζ: Κώστας Σαρικάς
