Το νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο ενέκρινε σήμερα Τετάρτη (10.4.24) η Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις Βρυξέλλες.
Την υιοθέτηση του Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο χαιρέτησαν η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μέτσολα, χαρακτηρίζοντας τη σημερινή ημέρα «ιστορική».
Το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο προβλέπει ταχύτερη εξέταση των αιτήσεων ασύλου, μεταξύ άλλων στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αποτελεσματικότερες επιστροφές.
Επίσης, βελτιωμένη ταυτοποίηση κατά την άφιξη. Πλέον, θα πραγματοποιούνται υποχρεωτικοί έλεγχοι ασφάλειας, ευαλωτότητας και υγείας για τα άτομα που εισέρχονται παράτυπα στην ΕΕ.
Παράλληλα, τα κράτη μέλη μπορούν να επιλέγουν να αναλαμβάνουν την ευθύνη για τους αιτούντες άσυλο, να συνεισφέρουν οικονομικά στα κράτη υποδοχής ή να παρέχουν επιχειρησιακή υποστήριξη.
Μεγαλύτερη ετοιμότητα σε καταστάσεις κρίσης και νέο προαιρετικό σύστημα επανεγκατάστασης προσφύγων από χώρες εκτός ΕΕ.
Τι προβλέπει το Σύμφωνο
Αλληλεγγύη μεταξύ των χωρών της ΕΕ και ανάληψη των ευθυνών
Για να στηριχθούν οι χώρες της ΕΕ που υφίστανται πιέσεις από τις μεταναστευτικές ροές, τα υπόλοιπα κράτη μέλη θα συνεισφέρουν στο μέλλον με τρεις τρόπους: είτε θα μεταφέρονται στην επικράτειά τους αιτούντες άσυλο ή άνθρωποι που χαίρουν διεθνούς προστασίας, είτε θα συνεισφέρουν οικονομικά, είτε θα παρέχουν επιχειρησιακή και τεχνική υποστήριξη. Επιπλέον, θα αναθεωρηθούν οι λεγόμενοι κανόνες του Δουβλίνου, δηλαδή τα κριτήρια βάσει των οποίων καθορίζεται ποιο κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για την εξέταση των αιτήσεων διεθνούς προστασίας.
Το Κοινοβούλιο ενέκρινε τον κανονισμό για τη διαχείριση του ασύλου και της μετανάστευσης που παρουσίασε ο εισηγητής Tomas TOBÉ (ΕΛΚ, Σουηδία), με 322 ψήφους υπέρ, 266 κατά και 31 αποχές.
Διαχείριση καταστάσεων κρίσης
Ο κανονισμός για την αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσης και ανωτέρας βίας δημιουργεί έναν μηχανισμό που βοηθά τις χώρες της ΕΕ να διαχειρίζονται περιπτώσεις απότομης αύξησης των αφίξεων μεταναστών και προσφύγων, ενώ ταυτόχρονα εξασφαλίζει αλληλεγγύη και στήριξη προς τα κράτη μέλη που βρίσκονται αντιμέτωπα με εξαιρετικά μεγάλη εισροή υπηκόων τρίτων χωρών. Οι νέοι κανόνες θα καλύπτουν επίσης τις περιπτώσεις κατά τις οποίες οι μετανάστες εργαλειοποιούνται από τρίτες χώρες ή από εχθρικούς μη κρατικούς παράγοντες με σκοπό την αποσταθεροποίηση της ΕΕ.
Οι ευρωβουλευτές ενέκριναν το κείμενο που παρουσίασε ο εισηγητής Juan Fernando LÓPEZ AGUILAR (Σοσιαλιστές, Ισπανία) με 301 ψήφους υπέρ, 272 κατά και 46 αποχές.
Έλεγχος υπηκόων τρίτων χωρών στα σύνορα της ΕΕ
Όσοι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για να εισέλθουν στην ΕΕ θα υποβάλλονται σε έλεγχο πριν τους επιτραπεί η είσοδος, κατά τον οποίο θα υπόκεινται σε ταυτοποίηση, συλλογή βιομετρικών δεδομένων και ελέγχους υγείας και ασφάλειας. Η διαδικασία αυτή θα διαρκεί έως επτά ημέρες. Τα κράτη μέλη οφείλουν να δημιουργήσουν ανεξάρτητους μηχανισμούς ελέγχου για να διασφαλίσουν τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Το κείμενο που παρουσίασε η εισηγήτρια Birgit SIPPEL (Σοσιαλιστές, Γερμανία) εγκρίθηκε με 366 ψήφους υπέρ, 229 κατά και 26 αποχές. Οι ευρωβουλευτές ενέκριναν επίσης νέους κανόνες για το κεντρικό σύστημα πληροφοριών σχετικά με τις καταδικαστικές αποφάσεις (ECRIS-TCN), με 414 ψήφους υπέρ, 182 κατά και 29 αποχές.
Ταχύτερες διαδικασίες ασύλου
Το σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο θεσπίζει μια κοινή ευρωπαϊκή διαδικασία για τη χορήγηση και την ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας. Στο μέλλον θα πρέπει να διεκπεραιώνονται ταχύτερα οι αιτήσεις ασύλου στα σύνορα της ΕΕ, ενώ θα ισχύουν πιο σύντομες προθεσμίες για όσες αιτήσεις κρίνονται αβάσιμες ή απαράδεκτες.
Το κείμενο που παρουσίασε η εισηγήτρια Fabienne KELLER (Renew, Γαλλία) εγκρίθηκε με 301 ψήφους υπέρ, 269 κατά και 51 αποχές. Όσον αφορά τη διαδικασία επιστροφής στα σύνορα, το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας ήταν 329 ψήφοι υπέρ, 253 κατά και 40 αποχές.
Κανονισμός Eurodac
Τα δεδομένα όσων εισέρχονται παράτυπα στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων δακτυλικών αποτυπωμάτων και φωτογραφιών ατόμων ηλικίας έξι ετών και άνω, θα αποθηκεύονται στην αναθεωρημένη βάση δεδομένων Eurodac. Στο μέλλον οι αρχές θα μπορούν επίσης να καταγράφουν αν κάποιος ενδέχεται να αποτελεί κίνδυνο για την ασφάλεια, αν εμφάνισε βίαιη συμπεριφορά ή αν οπλοφορούσε.
Το κείμενο που παρουσίασε ο εισηγητής Jorge BUXADÉ VILLALBA (ECR, Ισπανία) εγκρίθηκε με 404 ψήφους υπέρ, 202 κατά και 16 αποχές.
Κανόνες για την αναγνώριση καθεστώτος πρόσφυγα
Το Κοινοβούλιο ενέκρινε επίσης τη θέσπιση νέων ευρωπαϊκών κανόνων για όλα τα κράτη μέλη όσον αφορά την αναγνώριση του καθεστώτος πρόσφυγα ή επικουρικής προστασίας, καθώς και σχετικά με τα δικαιώματα που παρέχονται σε όσους δικαιούνται προστασία. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αξιολογούν την κατάσταση στη χώρα καταγωγής με βάση πληροφορίες από τον Οργανισμό της ΕΕ για το Άσυλο, ενώ το καθεστώς του πρόσφυγα θα επανεξετάζεται τακτικά. Οι αιτούντες προστασία θα πρέπει να παραμένουν στο έδαφος του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για την αίτησή τους ή στο οποίο χορηγήθηκε η προστασία.
Το κείμενο που παρουσίασε ο εισηγητής Matjaž NEMEC (Σοσιαλιστές, Σλοβενία) εγκρίθηκε με 340 ψήφους υπέρ, 249 κατά και 34 αποχές.
Υποδοχή αιτούντων άσυλο
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν παρόμοια πρότυπα υποδοχής για τους αιτούντες άσυλο όσον αφορά, για παράδειγμα, τη στέγαση, τη σχολική εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη. Οι εγγεγραμμένοι αιτούντες άσυλο θα μπορούν να αρχίσουν να εργάζονται το αργότερο έξι μήνες μετά την υποβολή της αίτησής τους. Θα ισχύουν επίσης κανόνες για τις συνθήκες κράτησης και τον περιορισμό της ελεύθερης κυκλοφορίας, ώστε να αποθαρρύνονται οι αιτούντες άσυλο από το να μετακινούνται εντός της ΕΕ.
Το κείμενο που παρουσίασε η εισηγήτρια Sophie IN ‘T VELD (Renew, Ολλανδία) εγκρίθηκε με 398 ψήφους υπέρ, 162 κατά και 60 αποχές.
Ασφαλής και νόμιμη διέλευση στην Ευρώπη
Σύμφωνα με το νέο πλαίσιο για την επανεγκατάσταση και την εισδοχή για ανθρωπιστικούς λόγους, τα κράτη μέλη θα αναλαμβάνουν, σε εθελοντική βάση, να υποδεχθούν αναγνωρισμένους από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για του Πρόσφυγες (UNHCR), πρόσφυγες από άλλες χώρες, οι οποίοι θα φθάνουν στο έδαφος της ΕΕ με νόμιμο, οργανωμένο και ασφαλή τρόπο. Το κείμενο που παρουσίασε η εισηγήτρια Malin BJÖRK (Σουηδία, Αριστερά) εγκρίθηκε με 452 ψήφους υπέρ, 154 ψήφους κατά και 14 αποχές.
Επόμενα βήματα
Μόλις το Συμβούλιο εγκρίνει επίσημα τη νέα δέσμη μέτρων, οι κανόνες θα τεθούν σε ισχύ μετά τη δημοσίευσή τους στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης καιαναμένεται να αρχίσουν να εφαρμόζονται σε δύο χρόνια. Όσον αφορά την οδηγία για τις συνθήκες υποδοχής, τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους δύο χρόνια για να ενσωματώσουν τις αλλαγές στην εθνική τους νομοθεσία.
Με την έγκριση του συμφώνου, το Κοινοβούλιο ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των πολιτών για την ενίσχυση του ρόλου της ΕΕ στην αντιμετώπιση όλων των μορφών παράτυπης μετανάστευσης και την ενίσχυση της προστασίας των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με παράλληλο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την ομοιόμορφη εφαρμογή κοινών κανόνων σε όλα τα κράτη μέλη σχετικά με τη χώρα υποδοχής μεταναστών, την ενίσχυση του ρόλου της ΕΕ και τη μεταρρύθμιση του ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου με βάση τις αρχές της αλληλεγγύης και του δίκαιου καταμερισμού ευθυνών, όπως διατυπώνονται στις προτάσεις 42(2), 43(1), 43(2), 44(1), 44(2), 44(3) και 44(4) της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης.
«Σήμερα είναι μια ιστορική ημέρα»
«Σήμερα όντως είναι μια ιστορική ημέρα. Έπειτα από χρόνια έντονης δουλειάς το Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου γίνεται πραγματικότητα. Είναι ένα τεράστιο επίτευγμα για την Ευρώπη», τόνισε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σε δηλώσεις της προς τους δημοσιογράφους, λίγο μετά την κρίσιμη ψηφοφορία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Δεν παρέλειψε, μάλιστα, στην αρχή της ομιλίας της να ευχαριστήσει τον αντιπρόεδρο για τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής, Μαργαρίτη Σχοινά και την Επίτροπο Εσωτερικών υποθέσεων, Ίλβα Γιόχανσον.
«Εσείς και τα επιτελεία σας εργαστήκατε άοκνα όλα αυτά τα χρόνια για να κάνετε το Σύμφωνο πραγματικότητα. Τώρα τα καταφέρατε», ανέφερε χαρακτηριστικά.
«Η μετανάστευση είναι μια ευρωπαϊκή πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπιστεί με μια (ενιαία) ευρωπαϊκή λύση», ανέφερε στη συνέχεια η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τονίζοντας ότι το Σύμφωνο που υιοθετήθηκε σήμερα είναι αποτελεσματικό, δίκαιο και σταθερό. Εξήγησε ότι οι νέοι κανόνες θα καταστήσουν τα ευρωπαϊκά σύνορα πιο ασφαλή, καθώς θα ελέγχονται και θα καταγράφονται αυτοί που θα τα διασχίζουν, διασφαλίζοντας παράλληλα την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Πρόσθεσε, επίσης, ότι οι διαδικασίες για τους αιτούντες άσυλο θα είναι πιο αποτελεσματικές, κάτι το οποίο σημαίνει ότι όσοι δεν έχουν δικαίωμα ασύλου δεν θα παραμένουν στην ΕΕ, ενώ όσοι ξεφεύγουν από τον πόλεμο θα έχουν την προστασία που χρειάζονται.
Migration is a European challenge which must be met with a European solution
— Ursula von der Leyen (@vonderleyen) April 10, 2024
This is what the Pact on Migration & Asylum delivers.
For more secure borders.
Faster, more efficient procedures.
And more solidarity with Member States at external borders ↓ https://t.co/f075ruexex
Όσον αφορά την πτυχή της «αλληλεγγύης», η πρόεδρος της Επιτροπής τόνισε ότι όταν τα κράτη-μέλη πρώτης εισόδου δεχτούν μεταναστευτικές πιέσεις, όλα τα υπόλοιπα κράτη θα πρέπει να μοιραστούν το βάρος, επιλέγοντας με ποιόν τρόπο θέλουν να το κάνουν.
«Θα συνεχίσουμε ανταποκρινόμαστε σε όλες τις κρίσεις: από τη Λαμπεντούζα, μέχρι τα σύνορα της Φινλανδίας και από τα Κανάρια νησιά μέχρι την Κύπρο», είπε η πρόεδρος της Επιτροπής, τονίζοντας ότι η ΕΕ θα αποφασίζει ποιος και υπό ποιους όρους θα εισέρχεται στο έδαφος της.
Καταλήγοντας, η πρόεδρος της Επιτροπής αναφέρθηκε στις συνεργασίες που αναπτύσσει η ΕΕ με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι βαθύτερες αιτίες της μετανάστευσης και τέλος πρόσθεσε: «Είμαι περήφανη που τώρα έχουμε μια ευρωπαϊκή λύση, όμως η δουλειά δεν σταματάει εδώ».
Από την πλευρά της, η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τόνισε ότι το Σύμφωνο διασφαλίζει τη σωστή ισορροπία μεταξύ αλληλεγγύης και υπευθυνότητας. Παραδέχτηκε ότι δεν επιλύει όλα τα ζητήματα «εν μία νυκτί», αλλά είναι ένα «γιγαντιαίο βήμα προς τα εμπρός», διότι διασφαλίζει ότι αυτοί που χρήζουν προστασίας θα την έχουν.
Ο πρωθυπουργός του Βελγίου, Αλεξάντερ ντε Κρο ανέφερε ότι το μεταναστευτικό ζήτημα είναι σύνθετο φαινόμενο όλων των εποχών και δεν υπάρχει μαγική λύση, αλλά όπως είπε αυτό το Σύμφωνο παρέχει στα κράτη-μέλη τα κατάλληλα εργαλεία να ελέγξουν και να διαχειριστούν τις μεταναστευτικές ροές.
Τόνισε, ότι τα βασικά στοιχεία του Συμφώνου είναι η καλύτερη προστασία των εξωτερικών συνόρων, ο καλύτερος επιμερισμός των βαρών μεταξύ κρατών-μελών και η διασφάλιση ότι στην Ευρώπη θα παραμένουν μόνο οι αιτούντες άσυλο που χρήζουν διεθνούς προστασίας.