Σε «καυτό» κοινωνικό πρόβλημα τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Ευρώπη έχει εξελιχθεί η στέγαση. Το μείζον θέμα είναι κυρίως η συνεχόμενη αύξηση των ενοικίων που προκύπτει από το έλλειμμα προσφοράς κατοικιών σε σχέση με τη ζήτηση. Γι αυτό ακριβώς το λόγο τόσο η ελληνική κυβέρνηση όσο και οι ευρωπαϊκές έχουν προχωρήσει σε μια σειρά σημαντικών μέτρων τα οποία θα φέρουν σταδιακά ισορροπία στην αγορά ακινήτων.
Η κυβέρνηση της Ελλάδας για το 2024 αναμένεται να υλοποιήσει τέσσερα προγράμματα τα οποία θα προσφέρουν φθηνή στέγη και θα βάλουν στην αγορά ακίνητα τα οποία παρέμεναν κλειστά, αυξάνοντας έτσι το απόθεμα των κατοικιών. Συγκεκριμένα, εντός Ιανουαρίου ξεκινά από το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας το πρόγραμμα «Κοινωνικής Αντιπαροχής» για 5.000 ωφελημένους έως 39 ετών.
Πρόκειται για ένα μεγάλο πρόγραμμα, που θα γίνεται υπό μορφή ΣΔΙΤ (συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα) στο οποίο κατασκευαστικές εταιρείες θα μπορούν να επισκευάζουν παλιά δημόσια κτίρια ή να ανεγείρουν σε δημόσιες εκτάσεις σπίτια.
Το αρχικό σχέδιο προβλέπει την ανέγερση 2.500 κατοικιών για 5.000 ωφελούμενους νέους έως 39 ετών, οι οποίοι θα πληρώνουν ένα χαμηλό ενοίκιο και στη συνέχεια θα μπορούν να αγοράσουν το σπίτι σε χαμηλή τιμή, στην οποία θα συμπεριλαμβάνονται τα ενοίκια που πληρώθηκαν (rent to own). Τα ακίνητα προς αξιοποίηση προέρχονται από την ακίνητη περιουσία της ΔΥΠΑ.
Ένα δεύτερο πρόγραμμα που θα υλοποιηθεί αφορά τη Στέγαση και Εργασία σε άστεγους με κοινωνική επανένταξη για 600 νοικοκυριά που διαβιούν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας.
Το πρόγραμμα υλοποιείται σε 45 Δήμους και προκηρύσσεται ανά διετία. Περιλαμβάνει την επιδότηση ενοικίου για διάστημα 24 μηνών, μαζί με την κάλυψη δαπανών για οικοσκευή και λοιπές λειτουργικές ανάγκες του νοικοκυριού
Λύση στη στεγαστική κρίση στοχεύει να βρει η κυβέρνηση και με την απελευθέρωση 20.000 κλειστών κατοικιών. Το μέτρο αυτό προβλέπει την επιδότηση για ανακαίνιση κατοικιών έως 100 τ.µ. σε αστικά κέντρα, με το ετήσιο οικογενειακό φορολογητέο εισόδημα του επιδοτούμενου να φτάνει τις 40.000 ευρώ και το σύνολο της ακίνητης περιουσίας να μην ξεπερνά τις 300.000 ευρώ.
Ένα ακόμη πρόγραμμα αφορά την εξασφάλιση κοινωνικής στέγης για τις πλέον ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Συγκεκριμένα, εντός του 2024 θα ξεκινήσει η διάθεση 100 διαμερισμάτων έναντι συμβολικού ενοικίου για 200 ωφελούμενους. Τα διαμερίσματα θα διατεθούν από ιδιοκτήτες των Δήμων Αθήνας και Θεσσαλονίκης, οι οποίοι θα επιδοτηθούν στο 100% από το Ταμείο Ανάκαμψης για να τα ανακαινίσουν.
Μέτρα λαμβάνουν ωστόσο και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για να ανακουφίσουν τα νοικοκυριά από τις υψηλές τιμές των ενοικίων. Συγκεκριμένα, στην Ιρλανδία όπου εντοπίζονται τα υψηλότερα ενοίκια, η κυβέρνηση της χώρας για να αντιμετωπίσει την έλλειψη ακινήτων και να ρίξει τις τιμές έχει δεσμευτεί κατασκευάσει κατά μέσο όρο 33.000 νέες κατοικίες κάθε χρόνο έως το 2030.
Προβλήματα στη στέγαση αντιμετωπίζει και η Γερμανία λόγω του αυξανόμενου κόστους στις τιμές ενέργειας, στα κατασκευστικά υλικά και στα επιτόκια δανείων για την αγορά ακινήτων.
Λιγότεροι από τους μισούς Γερμανούς έχουν δικό τους σπίτι, ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη. Υπάρχει εκτεταμένη προσφορά ενοικιαζόμενων κατοικιών, αλλά σε σημαντικό ποσοστό είναι πολύ παλιές και χρειάζονται ανακαίνιση.
Ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς, ο οποίος είχε δεσμευθεί για την κατασκευή 400.000 νέων κατοικιών ετησίως, επιδιώκοντας παράλληλα άρση των γραφειοκρατικών εμποδίων και επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης και κατασκευής, δεν κατάφερε να υλοποιήσει το εν λόγω σχέδιο. Μάλιστα, ο ίδιος απέσυρε τους αυστηρούς κανόνες αποδοτικότητας για τα νέα κτίρια τον Σεπτέμβριο, σε μια προσπάθεια να ενισχύσει την οικοδόμηση.
Στη Δανία, όπου ο πληθωρισμός εξακολουθεί να είναι υψηλός, η κυβέρνηση κατάφερε τα ενοίκια να έχουν αυξηθεί μόνο κατά 4% ετησίως μέχρι φέτος, με το πλαφόν αυτό να ισχύει τόσο για τα υφιστάμενα όσο και για τα μελλοντικά συμβόλαια στέγασης.
Η ρύθμιση τέθηκε σε εφαρμογή για να ανακουφίσει περίπου 160.000 ενοικιαστές που διαφορετικά θα αντιμετώπιζαν σημαντικές αυξήσεις, σύμφωνα με την κυβέρνηση.
Προβλήματα ωστόσο υπάρχουν και στην Πολωνία. Πριν από την προεκλογική εκστρατεία του περασμένου έτους, η πολωνική κυβέρνηση έδωσε κίνητρα για τη λήψη στεγαστικών δανείων για όσους ήθελαν να αγοράσουν πρώτη κατοικία, συμβάλλοντας σε μια αύξηση των τιμών των κατοικιών στις μεγαλύτερες πόλεις κατά σχεδόν 20% το 2023.
Τώρα όμως τα χρήματα έχουν εξαντληθεί και η νέα κυβέρνηση υπό τον πρωθυπουργό Ντόναλντ Τουσκ σχεδιάζει να ξεκινήσει ξανά τη στήριξη όχι νωρίτερα από το δεύτερο εξάμηνο του έτους, προσθέτοντας και εισοδηματικά όρια.