Για τους παντοκράτορες Ρωμαίους που με τη σαρωτική δύναμη των λεγεώνων τους συνέτριβαν οποιονδήποτε εχθρό, υπήρχε μία φράση που συμβόλιζε τον απόλυτο κίνδυνο για την πόλη: Hannibal ante portas, δηλαδή «ο Αννίβας προ των πυλών». Αυτή η κραυγή αγωνίας που αποτυπώθηκε στο συλλογικό υποσυνείδητο των Ρωμαίων, ήταν ένας φόρος τιμής στον μεγαλύτερο και πιο επικίνδυνο εχθρό που αντιμετώπισαν ποτέ οι λεγεώνες τους. Ο Ρωμαϊκός πανικός δεν ήταν τυχαίος. Ο Καρχηδόνιος Αννίβας ήταν μια στρατιωτική ιδιοφυία, και οι ιστορικοί τον κατατάσσουν στο ίδιο επίπεδο με τον Μέγα Αλέξανδρο, τον Ιούλιο Καίσαρα και τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη.
Η δόξα του Αννίβα, ο οποίος αντί να πολεμά τους Ρωμαίους στις αποικίες τους πέρασε τις Άλπεις και μετέφερε τον πόλεμο στην χερσόνησο τους, κατοχυρώθηκε στην περίφημη μάχη των Κανών, στις 2 Αυγούστου του 216 π.Χ. Η μάχη αυτή έχει μελετηθεί από τους ιστορικούς και τους θεωρητικούς του πολέμου, όσο ελάχιστες στρατιωτικές συγκρούσεις της αρχαιότητας. Ο λόγος ήταν προφανής. Οι μελετητές προσπαθούσαν να κατανοήσουν με ποιο τρόπο ένας πολυεθνικός και ανοργάνωτος στρατός σαν του Αννίβα, κατόρθωσε να εξολοθρεύσει έναν άρτια εξοπλισμένο και εκπαιδευμένο στρατό σαν των Ρωμαίων. Προσπαθούσαν να κατανοήσουν πως έγινε δυνατό 40.000 Καρχηδόνιοι να κυκλώσουν υπερδιπλάσιους (σχεδόν 90.000) Ρωμαίους και να τους κατασφάξουν, μέσα στο σπίτι τους. Οι θεωρητικοί του πολέμου συμφωνούν κατά βάση: Οι Ρωμαίοι είχαν όλα τα πλεονεκτήματα δικά τους, ενώ οι Καρχηδόνιοι είχαν μόνο ένα. Το μυαλό του Αννίβα.
Εκείνο το πρωί, στη στενή κοιλάδα των Κανών, μια συμπαγής Ρωμαϊκή στρατιά με βάθος 50 ανδρών συνάντησε τον αλλόκοτο στρατό του Αννίβα που αποτελούνταν από Αφρικανούς. Νουμίδες, Ίβηρες, Γαλάτες και κάθε καρυδιάς καρύδι. Όλα έμοιαζαν εύκολα για τους συμπαγείς και ατσαλόφρακτους Ρωμαϊκούς σχηματισμούς. Κι όμως, ο Αννίβας θυσίασε το ένα πέμπτο του στρατού του που αφέθηκε να σφαγιάζεται από τις εμπροσθοφυλακές των Ρωμαίων, για να κυκλώσει τους υπόλοιπους και να τους παγιδεύσει. Η σφαγή που ακολούθησε ήταν πρωτοφανής. Ως το βράδυ, 50.000 Ρωμαίοι στρατιώτες είχαν κατακρεουργηθεί, από σαφώς λιγότερους και άσχημα οπλισμένους εχθρούς. Κατά τους υπολογισμούς των ιστορικών, 200 Ρωμαίοι σκοτώνονταν κάθε λεπτό επί δέκα ώρες και πάνω από 30.000 γαλόνια αίματος χύθηκαν στο χώμα της κοιλάδας.
Της μάχης είχε προηγηθεί μια επίδειξη αλαζονείας των Ρωμαίων. Όταν ο Αννίβας πέρασε τις Άλπεις, η ρωμαϊκή διοίκηση ήταν στα χέρια του Φάβιου Μάξιμου, συνετού ανθρώπου που γνωρίζοντας ότι έχει απέναντι του μια στρατηγική διάνοια προτίμησε την τακτική της καμένης γης. Αυτή η στρατηγική θα άφηνε μακροπρόθεσμα τον Αννίβα δίχως εφόδια, όμως η ρωμαϊκή σύγκλητος θεώρησε ότι τέτοια ηττοπάθεια δεν ταίριαζε στην πόλη τους. Διόρισε λοιπόν δυο άλλους στρατηγούς, τον Λεύκιο και τον Βάρωνα, με εντολή ν’ αντιμετωπίσουν κατά μέτωπο τον εισβολέα. Το αποτέλεσμα ήταν καταστροφικό.
Μετά τη μάχη, ο 32χρονος τότε Αννίβας μάζεψε σ’ ένα πήλινο πάνω από 80 χρυσά δακτυλίδια υπάτων, στρατηγών, δημάρχων, ταμιών, συγκλητικών και άλλων επισήμων που ακολουθούσαν τον περήφανο στρατό τους. Διάσημοι πολέμαρχοι και θεωρητικοί ως τις μέρες μας μελέτησαν την παγίδα του Αννίβα και αποφάνθηκαν γι αυτήν. Ο Ναπολέων τη θεώρησε παρακινδυνευμένη, ο Κλαούζεβιτς έγραψε για εντελώς τυχαία νίκη, ο Πρώσος Άλφρεντ Φον Σλίφεν τη χαρακτήρισε «όνειρο κάθε στρατηγού», ο Τίτος Λίβιος είπε ότι δεν ήταν μάχη αλλά απλή σφαγή.
Οι Κάνες μπορεί να απέδειξαν τη στρατιωτική ιδιοφυία του Αννίβα, απέδειξαν όμως και την ασύλληπτη ζωντάνια της πρώτης Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, που μ’ αυτήν έμελλε να κατακτήσει τον κόσμο. Αν και ο Καρχηδόνιος μέσα στην πορεία του στην Ιταλική χερσόνησο είχε εξολοθρεύσει το ένα τρίτο των στρατευσίμων ανδρών της Ρώμης, άνω των 120.000, μέσα σε έναν χρόνο ξαναβρέθηκε μπροστά σε νέες ετοιμοπόλεμες λεγεώνες. Οι Ρωμαίοι ήταν το ίδιο πεισματάρηδες μ’ αυτόν. Δεκατέσσερα χρόνια αργότερα, ο Σκιπίων ο Αφρικανός θα έκανε ό,τι και ο Αννίβας. Μετέφερε τον πόλεμο στην Καρχηδόνα, νίκησε και την υποδούλωσε.
Πιθανότατα είχε δίκιο ένας αξιωματικός του Αννίβα, ο Μαάρβας, που αμέσως μετά τη σφαγή των Κανών συμβούλευσε τον στρατηγό του να βαδίσει κατ’ ευθείαν εναντίον της Ρώμης. Αυτός δίστασε. Τότε ο Μαάρβας του είπε: Αννίβα, ξέρεις πώς να κερδίζει μια μάχη, δεν ξέρεις να χρησιμοποιείς τη νίκη σου.»
Διαβάστε εδώ κι άλλες ιστορίες με την υπογραφή του Δημήτρη Καμπουράκη, στη στήλη Μία σταγόνα ιστορία.