Μόλις 10 ημέρες πριν από την επανέναρξη της επιβολής δασμών ανά χώρα από τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ο Λευκός Οίκος φαίνεται έτοιμος να υπολείπεται των σαρωτικών μεταρρυθμίσεων του παγκόσμιου εμπορίου που υποσχέθηκε να επιτύχει κατά τη διάρκεια των τριών μηνών που ήταν σε αναμονή.
Οι συμφωνίες με έως και δώδεκα από τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ αναμένεται να ολοκληρωθούν μέχρι την προθεσμία της 9ης Ιουλίου, δήλωσαν κορυφαίοι σύμβουλοι του Τραμπ την περασμένη εβδομάδα. Ωστόσο, αν οι δύο συμφωνίες του Τραμπ, με την Κίνα και το Ηνωμένο Βασίλειο, προσφέρουν κάποια ένδειξη, οι συμφωνίες πιθανότατα δεν θα αποτελούν πλήρεις συμφωνίες που θα επιλύουν βασικά ζητήματα, αλλά αντίθετα θα αφορούν ένα περιορισμένο σύνολο θεμάτων και θα αφήνουν πολλές λεπτομέρειες να διαπραγματευτούν αργότερα.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
«Θα περίμενα ότι ο Λευκός Οίκος θα ανακοινώσει έναν αριθμό πλαισίων που θα ονομάσει εμπορικές συμφωνίες, αλλά δεν ανταποκρίνονται στη συνήθη αντίληψη του όρου αυτού», δήλωσε ο Τιμ Μάιερ (Tim Meyer), καθηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Duke που ειδικεύεται στο διεθνές εμπόριο, σύμφωνα με το Bloomberg.
Για δεκάδες άλλες χώρες που δεν καταλήγουν σε συμφωνίες, αλλά επλήγησαν από τον υψηλότερο δασμό του Τραμπ στις 2 Απριλίου, ο πρόεδρος απείλησε να επιβάλει νέους δασμούς πάνω από το βασικό όριο του 10% που ίσχυε κατά τη διάρκεια της περιόδου των διαπραγματεύσεων. Αυτοί θα είναι κυρίως «μικρότεροι εμπορικοί εταίροι», δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ την Παρασκευή (27.6.2025) στο CNBC.
Ο Τραμπ και οι σύμβουλοί του άφησαν τους επενδυτές σε εγρήγορση ενόψει της 9ης Ιουλίου, προσφέροντας αινιγματικά μηνύματα σχετικά με το ποιες χώρες βρίσκονταν κοντά σε συμφωνίες και ποιες ήταν εκτός πορείας. Το αποτέλεσμα θα συμβάλει στον καθορισμό του μέλλοντος της εμπορικής ατζέντας του Τραμπ -ένα από τα κεντρικά σημεία της εκστρατείας του 2024- με υψηλό διακύβευμα για την παγκόσμια οικονομία και τις σχέσεις της Αμερικής με συμμάχους και αντιπάλους.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ακόμη και με αυτά τα υψηλά διακυβεύματα, δεν ήταν ακόμη σαφές αν η κυβέρνηση θα τηρούσε την προθεσμία ή θα την παρέτεινε για να δώσει περισσότερο χρόνο για συνομιλίες.
Ο Μπέσεντ δήλωσε την Παρασκευή ότι περίπου 20 χώρες που δεν θα καταλήξουν σε συμφωνίες μέχρι την επόμενη Τετάρτη θα μπορούσαν να συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις, αλλά θα δουν τους δασμούς τους να επανέρχονται στο υψηλότερο ποσοστό της 2ας Απριλίου ή θα παραμείνουν στο 10%, εάν θεωρηθεί ότι «διαπραγματεύονται με καλή πίστη», δήλωσε ο Μπέσεντ.
Όμως, ώρες αργότερα, ο Τραμπ επανέλαβε την απειλή του να ορίσει μονομερώς τους δασμούς για τις χώρες, λέγοντας μάλιστα ότι θα μπορούσε να το κάνει ακόμη και πριν από τις 9 Ιουλίου. «Οι ΗΠΑ δεν θα μεσολαβήσουν για μεμονωμένες συμφωνίες με εκατοντάδες έθνη», δήλωσε ο Τραμπ.
«Μπορούμε να κάνουμε ό,τι θέλουμε», επισήμανε, επίσης, ο Τραμπ κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στον Λευκό Οίκο, προσθέτοντας: «Θα ήθελα απλώς να στείλω επιστολές σε όλους. “Συγχαρητήρια. Πληρώνετε 25%”».
Αργότερα, ο πρόεδρος ανακοίνωσε αιφνιδιαστικά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι τερματίζει τις εμπορικές συνομιλίες με τον Καναδά για τον φόρο ψηφιακών υπηρεσιών και απείλησε να επιβάλει νέο δασμό εντός μιας εβδομάδας στον δεύτερο μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο των ΗΠΑ. Πρόκειται για μια κίνηση που θα μπορούσε, επίσης, να ερμηνευθεί ως προειδοποιητική βολή προς άλλους ηγέτες που ο Τραμπ θεωρεί ότι βρίσκονται εκτός γραμμής.
Ο Καναδάς απέσυρε τον φόρο ψηφιακών υπηρεσιών που επιβάλλει σε εταιρείες τεχνολογίας, όπως η Meta Platforms και η Alphabet, σε μια κίνηση επανέναρξης των εμπορικών συνομιλιών με τις ΗΠΑ. «Η απόσυρση του DST θα επιτρέψει στις διαπραγματεύσεις να σημειώσουν ζωτική πρόοδο και θα ενισχύσει το έργο μας για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την οικοδόμηση της ευημερίας για όλους τους Καναδούς», ανέφερε ο υπουργός Οικονομικών Φρανσουά-Φιλίπ Σαμπάν σε ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αργά το βράδυ της Κυριακής (29.6.2025).
Οι ταχείες δηλώσεις αποτέλεσαν μια ακόμη υπενθύμιση για τις ξένες κυβερνήσεις του πόσο ξαφνικές μπορεί να είναι οι πολιτικές μεταπτώσεις του προέδρου.
Τις τελευταίες ημέρες πριν από την προθεσμία οι ηγέτες άσκησαν πιέσεις στον πρόεδρο, αντιπροσωπείες ταξίδεψαν στην Ουάσινγκτον και ο Τραμπ και οι βοηθοί του προσέφεραν ανάμεικτα μηνύματα για το πώς θα επιλυθούν οι διαπραγματεύσεις.
Οι ΗΠΑ πλησιάζουν σε συμφωνίες με ορισμένες οικονομίες, συμπεριλαμβανομένης της Ταϊβάν και της Ινδονησίας, σύμφωνα με άτομο που γνωρίζει τις συζητήσεις. Συμφωνίες με το Βιετνάμ και τη Νότια Κορέα είναι επίσης πιθανές, δήλωσε το άτομο.
Ο ίδιος ο Τραμπ έχει επανειλημμένα προσπαθήσει μια συμφωνία με την Ινδία, καθώς οι διαπραγματευτές συναντήθηκαν την περασμένη εβδομάδα στην Ουάσινγκτον για να βγουν από το αδιέξοδο σε βασικά ζητήματα. Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν γίνει πιο αισιόδοξοι για την επίτευξη συμφωνίας.
Ο υπουργός Εμπορίου Χάουαρντ Λούτνικ (Howard Lutnick) δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι θα υπάρξουν «10 κορυφαίες συμφωνίες» με μεγάλες οικονομίες μέχρι την 9η Ιουλίου. «Θα κάνουμε τις 10 κορυφαίες συμφωνίες, θα τις βάλουμε στη σωστή κατηγορία και στη συνέχεια οι άλλες χώρες θα χωρέσουν από πίσω», δήλωσε ο Λούτνικ.
«Η αίσθησή μου είναι ότι ο Λευκός Οίκος θα δώσει ενδεχομένως μια καθυστέρηση για ορισμένες χώρες εάν διαπραγματεύονται με καλή πίστη ή με σοβαρότητα», δήλωσε ο Κλαρκ Πακαρντ (Clark Packard), ερευνητής που επικεντρώνεται στο εμπόριο στο φιλελεύθερο Ινστιτούτο Cato. «Πιστεύω ότι κάποιες συμφωνίες θα κλείσουν και κάποιες όχι. Πιστεύω ότι ορισμένες χώρες θα προβούν σε αντίποινα».
Ενώ η προσέγγιση του Τραμπ μπορεί να του εξασφαλίσει κάποιες παραχωρήσεις από τους εμπορικούς εταίρους, η αλλοπρόσαλλη προσπάθεια έχει προκαλέσει αβεβαιότητα στις χρηματοπιστωτικές αγορές και έχει δημιουργήσει ανησυχία στις εγχώριες επιχειρήσεις. Η έλλειψη σαφήνειας γύρω από την προθεσμία αυξάνει την ένταση.
Ο Τραμπ εισήλθε στο αξίωμα υποσχόμενος να μειώσει τα εμπορικά ελλείμματα των ΗΠΑ και να ενισχύσει την εγχώρια μεταποίηση και έχει καταστήσει την ατζέντα των δασμών του τον άξονα της προσπάθειάς του να αναδιαμορφώσει τις παγκόσμιες εμπορικές ροές. Παρουσίασε υψηλότερους δασμούς τον Απρίλιο, αλλά τους σταμάτησε γρήγορα μετά τον πανικό των αγορών λόγω των φόβων των επενδυτών ότι θα μπορούσαν να προκαλέσουν παγκόσμια ύφεση.
Επί μήνες, ο Τραμπ και οι βοηθοί του υποσχέθηκαν ότι θα υπάρξουν πολυάριθμες συμφωνίες – ιδίως ο σύμβουλος εμπορίου Πίτερ Ναβάρο δήλωσε τον Απρίλιο ότι «90 συμφωνίες σε 90 ημέρες» ήταν ο στόχος. Όχι μόνο είναι πιθανό ο πρόεδρος να μην φτάσει αυτόν τον αριθμό, αλλά οι συμφωνίες που έχουν συναφθεί περιλαμβάνουν προειδοποιητικές ιστορίες για άλλους διαπραγματευτικούς εταίρους.
Το Ηνωμένο Βασίλειο εισήλθε στο πλαίσιο του αναμένοντας ότι οι δασμοί στις εισαγωγές μετάλλων θα μειωθούν στο μηδέν, μόνο και μόνο για να δει τις ΗΠΑ να διατηρούν τις εισφορές 25% στον χάλυβα και το αλουμίνιο με την υπόσχεση να μεσολαβήσουν για μελλοντικά συστήματα ποσοστώσεων. Οι αποστολές σπάνιων γαιών που ο Τραμπ δήλωσε ότι η Κίνα συμφώνησε να επαναλάβει γρήγορα σε έναν γύρο συνομιλιών στο Λονδίνο δεν έχουν ακόμη υλοποιηθεί πλήρως.
Ορισμένοι εταίροι, συμπεριλαμβανομένης της Ιαπωνίας, της Ινδίας και της ΕΕ, έχουν αποφύγει να υπογράψουν συμφωνίες χωρίς να γνωρίζουν πόσο άσχημα θα πληγούν από ξεχωριστές εισφορές σε εξαγωγές όπως τσιπ, φάρμακα και εμπορικά αεροσκάφη. Το Υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ θα ανακοινώσει τα αποτελέσματα των ελέγχων σε ορισμένους από αυτούς τους τομείς τις επόμενες εβδομάδες, τα οποία θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε εισφορές.
Υπάρχει επίσης αβεβαιότητα σχετικά με τη νομιμότητα των δασμών, καθώς διεξάγεται μια νομική μάχη σχετικά με τη χρήση των εξουσιών έκτακτης ανάγκης από τον Τραμπ για την επιβολή των εισφορών. Το Δικαστήριο Διεθνούς Εμπορίου των ΗΠΑ αποφάνθηκε τον Μάιο ότι η πλειονότητα των δασμών εκδόθηκε παράνομα και διέταξε τον αποκλεισμό τους, αλλά ένα εφετείο επέτρεψε να παραμείνουν σε ισχύ μέχρι να εκδικάσει την υπόθεση στα τέλη Ιουλίου.
Ενώ οι απειλές του Τραμπ έχουν αναστατώσει τον κόσμο, η πρακτική του να διατυπώνει σαρωτικές απειλές για τους δασμούς – για να υποχωρήσει αργότερα – έχει σηματοδοτήσει σε άλλους παγκόσμιους ηγέτες ότι ακόμη και οι μέτριες παραχωρήσεις μπορούν να εξασφαλίσουν υποχωρήσεις. Οι επενδυτές έχουν συνηθίσει τόσο πολύ το μοτίβο που έχουν υιοθετήσει το ακρωνύμιο «TACO» – ή «Trump Always Chickens Out» – για να περιγράψουν το φαινόμενο.
Και για τον Τραμπ, ο οποίος εδώ και καιρό προβάλλει τον εαυτό του ως διαπραγματευτή, η επίτευξη των συμφωνιών είναι συχνά εξίσου σημαντική -αν όχι περισσότερο- από την ουσία τους. Προτιμά τις γρήγορες συμφωνίες και έχει γίνει ανοιχτά ανυπόμονος με την παρατεταμένη διαδικασία.
Οι ψηφοφόροι ήταν λιγότερο δεκτικοί στην προσέγγιση του Τραμπ. Μια δημοσκόπηση του Πανεπιστημίου Quinnipiac, που διεξήχθη από τις 5 έως τις 9 Ιουνίου, έδειξε ότι το 57% των ψηφοφόρων αποδοκιμάζει τους χειρισμούς του στο εμπόριο.
