Ακόμα και την… λειτουργική «εκκίνηση» του επόμενου ΕΣΠΑ πριν την τυπική έναρξη του του προτείνει η Κομισιόν -και συγκεκριμένα στο τέλος του 2027 αντί για το 2028 – προκειμένου να καλύψει κατά το δυνατόν περισσότερο τα έξοδα της άμυνας της ΕΕ απέναντι στη Ρωσία (τα οποία αναμένεται να φτάσουν στο ασύλληπτο ποσό των 6,8 τρις. ευρώ, σύμφωνα με χθεσινές δηλώσεις του κοινοτικού επιτρόπου άμυνας, Άντριους Κουμπίλιους).
Η σχετική πρόταση από πλευράς Κομισιόν αποτυπώνεται σε ανακοίνωση την οποία εξέδωσε χθες προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρω – Κοινοβούλιο στα πλαίσια της παρουσίασης του ευρωπαϊκού Οδικού Χάρτη με στόχο τον επανεξοπλισμό της ΕΕ στα πλαίσια του σχεδίου ReArmEU – Readiness 2030 κόντρα στη Ρωσία.
Συγκεκριμένα, αναφέρεται πως συστήνεται «τα νέα μέσα του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (σ.σ. νέος Κοινοτικός Προϋπολογισμός από όπου προέρχονται τα προγράμματα ΕΣΠΑ) θα εγκριθούν και θα λειτουργήσουν έως το τέλος του 2027».
Υπενθυμίζεται πως ο νέος κοινοτικός προϋπολογισμός της ΕΕ θα αφορά την περίοδο 2028 – 2034 και οι έως τώρα προβλέψεις «έδειχναν» (καθώς έχουν ήδη βγει τα «μαχαίρια» μεταξύ ευρωπαϊκού Βορρά και Νότου…) πως μετά βίας έως το τέλος του 2027 θα έπρεπε να υπάρχει συμφωνία σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, προκειμένου να αρχίσει να τίθεται σε ισχύ από τον Ιανουάριο του 2028.
Ωστόσο είναι τόσο μεγάλη η πίεση που βιώνει η Κομισιόν προκειμένου να εξασφαλιστούν οι αναγκαίοι πόροι για τον επανεξοπλισμό της ΕΕ -καθώς είναι «πολύ βαρύ το κλίμα» στις Βρυξέλλες σε σχέση με το μέτωπο αυτό, όπως αναφέρουν διπλωματικές πηγές του newist.gr – που προτείνει -αν είναι δυνατόν – να αρχίσει ο νέος προϋπολογισμός του 2028 – 2034, τουλάχιστον σε ο,τι αφορά τα εργαλεία ενίσχυσης της αμυντικής ικανότητας, πριν το 2028 και συγκεκριμένα, στο τέλος του 2027.
Τα «αμυντικά» εργαλεία του νέου Κοινοτικού Προϋπολογισμού (EΣΠΑ)
Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση της Κομισιόν, «στο επόμενο ΠΔΠ, η Επιτροπή πρότεινε τη σημαντική αύξηση του προϋπολογισμού για την “άμυνα και το διάστημα”».
Συγκεκριμένα:
• «Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανταγωνιστικότητας, η άμυνα και το διάστημα θα επωφεληθούν από ένα παράθυρο 131 δισεκατομμυρίων ευρώ για την υποστήριξη των μακροπρόθεσμων προσπαθειών των κρατών μελών να “επιτύχουν αμυντική ετοιμότητα”».
• «Στο πλαίσιο του Προγράμματος-Πλαισίου «Ορίζων Ευρώπη» (σ.σ. Horizon Europe), οι δράσεις διπλής χρήσης θα είναι επιλέξιμες για στήριξη από τον προϋπολογισμό των 175 δισεκατομμυρίων ευρώ και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας θα είναι σε θέση να υποστηρίξει την καινοτομία σε κρίσιμες τεχνολογίες με έμφαση στις αμυντικές εφαρμογές».
• «Επιπλέον, ο προϋπολογισμός για τη Στρατιωτική Κινητικότητα θα αυξηθεί από 1,76 δισεκατομμύρια ευρώ (που έχει ήδη προκαταβληθεί και έχει κατανεμηθεί πλήρως στις αρχές του 2024) σε 17,65 δισεκατομμύρια ευρώ».
Μ΄ άλλα λόγια, οι αμυντικές δαπάνες του νέου Κοινοτικού Προϋπολογισμού (2028 – 2034) θα μπορούσαν να ξεπεράσουν τα 323 δις. ευρώ.
Από το SAFE και τη ρήτρα διαφυγής στα «αδιάθετα» του Ταμείου Ανάκαμψης και του τρέχοντος ΕΣΠΑ
Ωστόσο, το τέλος του 2027 είναι ακόμη πολύ …μακρυά και η Κομισιόν «καίγεται» για επιπλέον χρηματοδότηση πριν καν τελειώσει το τρέχον έτος.
Ούτε η ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής για 16 χώρες – μέλη της ΕΕ (έως 650 δισ. ευρώ έως το 2028), αλλά και του έγκριση δανείων ύψους 150 δισ. ευρώ από το νέο ταμείο SAFE για 19 χώρες (το οποίο, σύμφωνα με την Κομισιόν, θα έχει εκταμιευτεί κατά τουλάχιστον 50% έως το τρίτο τρίμηνο του 2028), δεν φαίνεται να αρκούν για τις πιο άμεσες ανάγκες αμυντικής κάλυψης.
Είναι για αυτό που η Κομισιόν, στη χθεσινή ανακοίνωση της αναφέρει πως «μετά την ενδιάμεση αξιολόγηση των μέσων της Πολιτικής Συνοχής (σ.σ. από τον τρέχοντα Κοινοτικό Προϋπολογισμό!), τα κράτη μέλη και οι περιφέρειες μπορούν να ανακατανείμουν τα κεφάλαια συνοχής σε επενδύσεις που σχετίζονται με την άμυνα, συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής κινητικότητας, επωφελούμενα από μεγαλύτερη ευελιξία και ποσοστά προχρηματοδότησης και συγχρηματοδότησης, ενώ οι περιφέρειες της ΕΕ που γειτνιάζουν με την Ουκρανία θα λάβουν επίσης στοχευμένη στήριξη, όπως και εκείνες που συνορεύουν με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία».
Το εύρος, όμως, των κονδυλίων που θα μπορούσαν να αντληθούν υπέρ της άμυνας της ΕΕ δεν σταματούν στον τρέχοντα Κοινοτικό Προϋπολογισμό. Φτάνουν μέχρι και τα αδιάθετα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας το οποίο δημιουργήθηκε για να αντιμετωπισθεί η ύφεση στην οποία έπεσε η ευρωπαϊκή οικονομία κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Tα αδιάθετα κονδύλια του ταμείου Ανάκαμψης ανέρχονται πάνω 300 δισ. ευρώ, τα οποία μπορούν -μετά από την αναθεώρησή του- να χρησιμοποιήσουν για την άμυνα, ανέφερε χθες ο Κοινοτικό επίτροπος άμυνας, Άντριους Κουμπίλιους.
Παράλληλα η Κομισιόν αναφέρει πως «ροές ιδιωτικών κεφαλαίων προς την άμυνα είναι εξίσου σημαντικές. Η πρόοδος προς μια Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων στην Ευρώπη θα βοηθήσει στη διοχέτευση μακροπρόθεσμων ιδιωτικών κεφαλαίων σε αμυντικές επενδύσεις, καινοτομία και υποδομές. Ο Όμιλος ΕΤΕπ αύξησε πρόσφατα σημαντικά τη χρηματοδότηση έργων που σχετίζονται με την άμυνα, συμπεριλαμβανομένων των υποδομών, για να υποστηρίξει περαιτέρω την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία και να συμβάλει στη χρηματοδότηση της αμυντικής ικανότητας και των τεχνολογικών προτεραιοτήτων της ΕΕ. Αυτό θα στείλει ένα ισχυρό μήνυμα στις αγορές».
Το δάνειο από τα παγωμένα ρωσικά assets
Παράλληλα, η Κομισιόν κάνει λόγο για «μια διαρκής προσπάθεια αξιοποίησης της Ποιοτικής Στρατιωτικής Αιχμής (Qualitative Military Edge – QME). της Ουκρανίας. Για να διασφαλιστεί η QME της Ουκρανίας μεσοπρόθεσμα, η Επιτροπή εργάζεται πάνω σε ένα δάνειο αποζημιώσεων, το οποίο θα χρηματοδοτηθεί με τα ταμειακά υπόλοιπα που σχετίζονται με τα ακινητοποιημένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία (σ.σ. 140 δισ. ευρώ). Αυτό θα δημιουργούσε την προβλέψιμη πολυετή χρηματοδότηση για την Ουκρανία και θα διασφάλιζε ότι η Ουκρανία θα έχει άμεση πρόσβαση σε μια σταθερή ροή ανώτερου στρατιωτικού εξοπλισμού, κυρίως από την ευρωπαϊκή και ουκρανική αμυντική βιομηχανία, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του πεδίου της μάχης, τροφοδοτώντας τις βιομηχανικές συνεργασίες με ευρωπαϊκές εταιρείες για καινοτομία και επέκταση. Η αυξημένη και καλύτερη εκπαίδευση, χάρη στην αποστολή EUMAM, και η βελτιωμένη συλλογή πληροφοριών θα αποτελέσουν επίσης βασικά μέρη της QME της Ουκρανίας».
Οδικός Χάρτης: Κάτι παραπάνω από γέφυρα μεταξύ Λευκής Βίβλου ReArmEU και νέων αποφάσεων του ΝΑΤΟ
Ο λόγος πίσω από την γιγάντια κινητοποίηση χρηματοδοτικών πόρων από πλευράς ΕΕ περιγράφεται στην εισαγωγή της σχετικής ανακοίνωσης της Κομισιόν:
• «Αυτό που θα κάνουν η Ευρώπη και τα κράτη μέλη της για το υπόλοιπο αυτής της δεκαετίας θα διαμορφώσει την ασφάλεια της ηπείρου για ολόκληρο τον αιώνα. Μέχρι το 2030, η Ευρώπη χρειάζεται μια αρκετά ισχυρή ευρωπαϊκή αμυντική στάση για να αποτρέψει αξιόπιστα τους αντιπάλους της και να ανταποκριθεί σε οποιαδήποτε επιθετικότητα».
• «Για να είναι “έτοιμη για το 2030”, η Ευρώπη πρέπει να κινηθεί τώρα. Γι’ αυτό, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου, οι αρχηγοί κρατών ή κυβερνήσεων της ΕΕ κάλεσαν την Επιτροπή και την Ύπατη Εκπρόσωπο «να παρουσιάσουν έναν οδικό χάρτη» «για να εξετάσουν την πρόοδο [στη Λευκή Βίβλο] στη σύνοδό του τον Οκτώβριο του 2025 και να συζητήσουν τα επόμενα βήματα στην εφαρμογή του στόχου της αμυντικής ετοιμότητας».
• «Αυτός ο οδικός χάρτης “μεταφράζει” τη Λευκή Βίβλο και την καθοδήγηση που παρέχεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σε σαφείς στόχους, ορόσημα με συγκεκριμένες ημερομηνίες για τα παραδοτέα και δείκτες για την παρακολούθηση της προόδου. Προτείνει την ευρωπαϊκή ναυαρχίδα όπου το επείγον είναι μεγαλύτερο, για να εστιάσει τις προσπάθειες, σύμφωνα με τις διεθνείς δεσμεύσεις, συμπεριλαμβανομένων των στόχων του ΝΑΤΟ».
Όπως παραδέχονται αναλυτές στο newsit.gr, με βάση την τελευταία παράγραφο, ο «Οδικός Χάρτης» ο οποίος ανακοινώθηκε χθες από την Κομισιόν αποτελεί απλά και μόνο μία γέφυρα από τη Λευκή Βίβλιο του RearmEU η οποία παρουσιάστηκε το Μάρτιο του 2025 στις δεσμεύσεις τις οποίες ανέλαβαν οι ευρωπαϊκές χώρες -μέλη του ΝΑΤΟ, τρεις μήνες μετά, στη σύνοδο του οργανισμού (Ιούνιος του 2025), αλλά τους φέρνει πιο κοντά.
Ποιες ήταν αυτές; Να ανεβάσουν τις αμυντικές δαπάνες τους ως ποσοστό του ΑΕΠ στο 5% έως το 2035 από το 2% που είναι -κατά μέσο όρο – σήμερα (κάτι το οποίο έγινε δεκτό όχι μόνο από τις ευρωπαϊκές χώρες – μέλη του ΝΑΤΟ, αλλά και από την ΕΕ ως θεσμό). Ως ορόσημο προς αυτό το στόχο τέθηκε το 2029.
Ο ίδιος τόνισε πως «o Οδικός Χάρτης για τον επανεξοπλισμό της ΕΕ υποδεικνύει πως οι Ευρωπαίοι πρέπει να επενδύσουν στην άμυνα το ποσό των 6,8 τρισ. ευρώ έως το 2035, τα μισά (3,4 τρισ. ευρώ) εκ των οποίων θα πάνε σε «πραγματική άμυνα», δηλαδή σε εξοπλισμούς. Εξάλλου, ο Κουμπίλιους επισήμανε πως «για να επιτύχουμε την Αμυντική Ετοιμότητα 2030 (σ.σ. ReArmEU – Readyness 2030), πρέπει να επιτύχουμε νέους στόχους ικανότητας του ΝΑΤΟ πριν από το 2030» (σ.σ. και όχι έως το 2035).
Υπενθυμίζεται πως με βάση τις αποφάσεις της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στην Χάγη, τον Ιούνιο του 2025, οι «στόχοι ικανότητας» σχετίζονται ειδικά με τις δαπάνες για εξοπλισμούς όχι γενικά για την άμυνα. Οι δαπάνες για εξοπλισμούς -βάσει της απόφασης του ΝΑΤΟ- πρέπει να φτάσουν στο 3,5% του ΑΕΠ των χωρών – μελών του ΝΑΤΟ (και της ΕΕ) έως το 2035 και στο 1,5% οι δαπάνες για αμυντικές υποδομές (επίσης έως το 20235). Έτσι προέκυψε το συνολικό 5% για τις αμυντικές δαπάνες συνολικά (εξοπλισμοί και υποδομές).
