Η πρόσφατη πρόταση των Ηνωμένων Πολιτειών για τον τερματισμό του ρωσοουκρανικού πολέμου παρουσιάστηκε ως μια νέα βάση διαπραγμάτευσης, ικανή να ανοίξει δρόμο για ειρηνευτική διαδικασία. Ωστόσο, από την πρόταση αυτή δεν προκύπτει κανένα σαφές οικονομικό όφελος για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και έτσι κάποια «έμπρακτη» αναγνώριση του ρόλου που έχει διαδραματίσει η Ευρώπη στην οικονομική – στρατιωτικής στήριξη της Ουκρανίας.
Παρά το γεγονός ότι, η ΕΕ βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των συνεπειών του πολέμου στην Ουκρανία – οικονομικών, πολιτικών και γεωπολιτικών – η αμερικανική πρόταση, αφήνει την Ένωση στο περιθώριο.
Τα τελευταία στοιχεία του Ukraine Support Tracker του Ινστιτούτου του Κιέλου (IFW) αποκαλύπτουν μια πραγματικότητα που έρχεται σε αντίθεση με τη ρητορική των ΗΠΑ, σύμφωνα με την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες διαδραμάτισαν τον κυρίαρχο ρόλο στη στήριξη της Ουκρανίας από τη Δύση.
Σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο μεγαλύτερος χρηματοδότης και πάροχος στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία, ξεπερνώντας τις Ηνωμένες Πολιτείες τόσο σε συνολική βοήθεια όσο και σε στρατιωτικές προμήθειες.
Η ευρωπαϊκή βοήθεια ξεπέρασε την αμερικανική
Σύμφωνα με την έρευνα του IFW, τον Μάρτιο και Απρίλιο του 2025, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ανακοίνωσαν καμία νέα βοήθεια, οι ευρωπαϊκές χώρες αύξησαν θεαματικά τις συνεισφορές τους. Για πρώτη φορά από τον Ιούνιο του 2022, η ευρωπαϊκή στρατιωτική βοήθεια συνολικά έφτασε τα 72 δισ. ευρώ, ξεπερνώντας τα 65 δισ. ευρώ των ΗΠΑ.
H Ευρώπη διέθεσε το Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2025:
- 10,4 δισ. ευρώ στρατιωτική βοήθεια
- 9,8 δισ. ευρώ οικονομική & ανθρωπιστική βοήθεια
Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ – άλλοτε ο μεγαλύτερος χρηματοδότης του πολέμου – παρέμειναν αδρανείς από τον Ιανουάριο.
Οι Ευρωπαίοι σηκώνουν το βάρος
Η αύξηση της ευρωπαϊκής βοήθειας οφείλεται κυρίως σε λίγες, αλλά ιδιαίτερα δραστήριες χώρες:
- Σουηδία: 1,6 δισ. ευρώ τον Μάρτιο 2025
- Νορβηγία: 670 εκατ. ευρώ τον Απρίλιο 2025
- Σκανδιναβικές χώρες συνολικά: + 5,8 δισ. ευρώ στο α’ τετράμηνο του 2025
- Ηνωμένο Βασίλειο: 4,5 δισ. ευρώ το 2025
- Γαλλία: 2,2 δισ. ευρώ το 2025
- Θεσμικά όργανα της ΕΕ: 12,2 δισ. ευρώ το 2025
Αντίθετα, χώρες όπως η Γερμανία (650 εκατ. ευρώ το 2025) , η Ισπανία (10 εκατ. ευρώ το 2025) και η Ιταλία (20 εκατ. ευρώ το 2025) κινήθηκαν πιο περιορισμένα, χωρίς αυτό να αλλοιώνει τη συνολική εικόνα: η Ευρώπη συνολικά δίνει περισσότερα και με μεγαλύτερη ταχύτητα από τις ΗΠΑ.
Η Ευρώπη «πρωταθλήτρια» και στις βιομηχανικές προμήθειες όπλων
Η σημαντικότερη μεταβολή αφορά την πηγή της στρατιωτικής βοήθειας. Ενώ οι ΗΠΑ εγκρίνουν κυρίως πωλήσεις που η Ουκρανία πρέπει να χρηματοδοτήσει, η Ευρώπη στραφεί σε προμήθειες μέσω αμυντικής βιομηχανίας, χτίζοντας πραγματική παραγωγική ικανότητα.
Μόνο τον Μάιο και Ιούνιο του 2025 από τα 10,5 δισ. ευρώ ευρωπαϊκής στρατιωτικής βοήθειας τα 4,6 δισ. ευρώ διοχετεύθηκαν σε νέες συμβάσεις παραγωγής όπλων με αμυντικές εταιρείες και όχι μέσω υφιστάμενων αποθεμάτων. Αυτές οι συμβάσεις έχουν ανατεθεί κυρίως σε εταιρείες με έδρα την Ευρώπη και την Ουκρανία – μια σαφής ένδειξη του αυξανόμενου ρόλου της αμυντικής βιομηχανίας στη στρατιωτική βοήθεια, σύμφωνα με τα στοιχεία του IFW.
Αναλυτικότερα, η Γερμανία διέθεσε ένα πακέτο στρατιωτικής βοήθειας αξίας 5 δισ. ευρώ, τη μεγαλύτερη διμερή βοήθεια της τρέχουσας ενημέρωσης. Η Νορβηγία ακολούθησε με 1,5 δισ. ευρώ, ακολουθούμενη από μια βελγική συνεισφορά ύψους 1,2 δισ. ευρώ. Η Ολλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Δανία διένυσαν από 500 έως 600 εκατ. ευρώ η καθεμία.
Από την έναρξη του πολέμου έως τον Ιούνιο του 2025, η Ευρώπη έχει διαθέσει τουλάχιστον 35,1 δισ. ευρώ σε στρατιωτική βοήθεια μέσω αμυντικών προμηθειών – 4,4 δισ. ευρώ περισσότερα από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Υποστήριξη και στην οικονομία: ο μηχανισμός ERA
Η οικονομική στήριξη για την Ουκρανία βασίζεται πλέον σε μεγάλο βαθμό στον μηχανισμό δανεισμού ERA (Έκτακτη Επιτάχυνση Εσόδων), μία πρωτοβουλία, που ξεκίνησε από την G7 και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, παρέχει στην Ουκρανία συνολικά 45 δισ. ευρώ σε δάνεια, τα οποία χρηματοδοτούνται από έσοδα από δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.
Η έρευνα αναφέρει πως η ΕΕ και οι G7 έχουν διαθέσει:
- 2 δισ. ευρώ τον Μάιο – Ιούνιο από την ΕΕ
- 1,5 δισ. ευρώ από τον Καναδά
- 2,8 δισ. ευρώ από την Ιαπωνία
Η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί ευρωπαϊκό μοχλό σταθερότητας για την ουκρανική οικονομία, που δεν έχει αντίστοιχο στις ΗΠΑ.
Τα επίσημα στοιχεία του IFW δείχνουν καθαρά ότι η Ευρώπη έχει δώσει περισσότερη συνολική στρατιωτική βοήθεια από τις ΗΠΑ, έχει πραγματοποιήσει περισσότερες βιομηχανικές προμήθειες όπλων, συνεχίζει να στηρίζει την ουκρανική οικονομία μέσω του ERA, και επενδύει σε μακροπρόθεσμη στρατηγική σταθερότητα.
Σε αυτό το πλαίσιο, η αμερικανική πρόταση για τον τερματισμό του πολέμου δεν αναγνωρίζει τον ευρωπαϊκό ρόλο ούτε προστατεύει τα συμφέροντα της ΕΕ, παρά το τεράστιο οικονομικό και στρατιωτικό βάρος που έχει αναλάβει η Ευρώπη. Αγνοεί τη συμβολή της στη διαπραγματευτική διαδικασία και παραβλέπει το γεγονός ότι η ΕΕ έχει προσφέρει περισσότερα από την Ουάσιγκτον σε όλους τους τομείς της βοήθειας.
Έτσι, μια Ένωση που έχει επενδύσει περισσότερο από κάθε άλλη δυτική δύναμη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πρόταση που δεν αντικατοπτρίζει ούτε το κόστος που έχει επωμιστεί ούτε τον κεντρικό της ρόλο στη σύγκρουση.
