Μεγάλα τμήματα της χώρας αντιμετωπίζονται πλέον από την ασφαλιστική αγορά ως «κόκκινες» ζώνες
Όσο το ρίσκο της κλιματικής κρίσης μεγαλώνει, η ασφαλιστική κάλυψη γίνεται ακριβότερη και κατά περίπτωση δυσεύρετη, είναι το συμπέρασμα διαδοχικών ετών μεγάλων φυσικών καταστροφών.
Πριν και από τις φετινές πυρκαγιές που καίνε την Ελλάδα, και ειδικά μετά τις πλημμύρες του Daniel το 2023, μεγάλα τμήματα της χώρας αντιμετωπίζονται από την αγορά ως «κόκκινες» ζώνες, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η δυσκολία να συναφθούν συμβόλαια ασφαλιστικής κάλυψης κατοικιών και επιχειρήσεων, γεγονός που σημαίνει πως ο λογαριασμός «επιστρέφει» στον κρατικό προϋπολογισμό και στους ίδιους τους πληγέντες. Μπροστά στην ραγδαία αύξηση της έντασης του κλιματικού κινδύνου, η κυβέρνηση έχει προωθήσει μέτρα για τις φυσικές καταστροφές για να μεγαλώσει η βάση των ασφαλισμένων.
Στις κατοικίες, το ισχυρότερο κίνητρο είναι η έκπτωση στον ΕΝΦΙΑ για όποιον ασφαλίζει το σπίτι του έναντι σεισμού, φωτιάς και πλημμύρας. Το πλαίσιο προβλέπει μείωση 20% για ακίνητα με φορολογητέα αξία έως 500.000 ευρώ και 10% για υψηλότερες αξίες, ακόμη κι αν η ασφάλιση δεν είναι 12μηνη (αρκούν τουλάχιστον τρεις μήνες μέσα στο ίδιο έτος).
Για να μετρήσει η έκπτωση, το ασφαλισμένο κεφάλαιο πρέπει να αντανακλά το κόστος ανακατασκευής, με ελάχιστο «κατώφλι» που, για φέτος, παραμένει στη μεταβατική βάση των 900 ευρώ ανά τ.μ. σύμφωνα με τις επίσημες οδηγίες της ΑΑΔΕ.
Επιπλέον, από 1η Ιουνίου 2025 οι επιχειρήσεις με ακαθάριστα έσοδα άνω των 500.000 ευρώ οφείλουν να ασφαλίζονται υποχρεωτικά για δασική πυρκαγιά, πλημμύρα και σεισμό, σε ποσοστό τουλάχιστον 70% της αξίας του ενεργητικού τους (κτίρια, εξοπλισμός, αποθέματα, οχήματα επαγγελματικής χρήσης).
Εξαιρέσεις προβλέπονται μόνο σε περιπτώσεις πραγματικής αδυναμίας κάλυψης, όπως εξειδικεύονται σε ΚΥΑ, αν και η λογική παραμένει η ίδια: Xωρίς ασφάλιση, δεν υπάρχει κρατική αρωγή για τις ζημιές.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι η πολιτική κινήτρων δουλεύει, αλλά από χαμηλή βάση. Στο τέλος Μαρτίου 2025 καταγράφηκαν 1.199.334 ενεργά συμβόλαια κατοικίας, με αποτέλεσμα το ποσοστό ασφαλιστικής κάλυψης να φτάνει μόλις το 18,2%, ήτοι πάνω από οκτώ στα δέκα σπίτια παραμένουν ανασφάλιστα.
Αν και η άνοδος στον αριθμό των συμβολαίων είναι πραγματική, το πρόβλημα εντοπίζεται στη διαθεσιμότητά τους αλλά και στην τιμολόγησή τους για τις πιο ευάλωτες ζώνες στις οποίες γίνονται όλο και πιο δύσκολες.
Το αποτέλεσμα είναι από την μία, εξαιτίας της κλιματικής κρίσης τα κράτη να πιέζουν για διευρυμένες ασφαλιστικές καλύψεις, αλλά από την άλλη, ο ίδιος ακριβώς λόγος (η κλιματική κρίση) να βάζουν ανάχωμα στις ασφαλίσεις.
Πού εντοπίζεται το πρόβλημα;
Γιατί συμβαίνει αυτό; Διότι οι ασφαλιστές τιμολογούν με όρους συχνότητας και σφοδρότητας φαινομένων αλλά και κόστους αντασφάλισης. Όταν αυτά εκτοξεύονται, δεν υπάρχουν μόνο αρνήσεις ασφαλιστικής κάλυψης για ολόκληρες περιοχές (π.χ. Θεσσαλία) αλλά και μεγαλύτερες απαλλαγές, αυστηρότεροι όροι και αυξήσεις ασφαλίστρων.
Για τους ιδιοκτήτες αυτό σημαίνει είτε ότι ασφαλίζονται με δυσμενέστερους όρους (στην καλή περίπτωση) είτε παραμένουν εκτεθειμένοι στον κίνδυνο και χάνουν την έκπτωση στον ΕΝΦΙΑ που προϋποθέτει πλήρες συμβόλαιο.
Για να λυθεί το αδιέξοδο, σε επίπεδο Ευρώπης, οι προτάσεις που έχουν πέσει στο τραπέζι αφορούν τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού μηχανισμού διαχείρισης φυσικών καταστροφών με δημόσια-ιδιωτική αντασφάλιση των μεγάλων κινδύνων και συμπληρωματικό ταμείο για την ανοικοδόμηση υποδομών.
Με δεδομένο ότι μόνο περίπου το 25% των ζημιών από φυσικές καταστροφές στην ΕΕ ήταν ασφαλισμένο τις τελευταίες δεκαετίες, ο στόχος είναι διπλός, και να μην «στεγνώσουν» οι εθνικές αγορές από διαθέσιμη κάλυψη και να μην εκτοξευτούν οι δημόσιες δαπάνες κάθε φορά που χτυπά ένα ακραίο φαινόμενο.
