Ένα νέο πακέτο παρεμβάσεων που στοχεύει να ενεργοποιήσει μέρος των περίπου 700.000 κλειστών κατοικιών και να αυξήσει την προσφορά στην αγορά ακινήτων ετοιμάζεται να παρουσιάσει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μέχρι το τέλος του έτους, στο φόντο της έντονης στεγαστικής πίεσης.
Όπως αναφέρουν πηγές του υπουργείου Οικονομικών (ΥΠΟΙΚ) στο newsit.gr, η πρωτοβουλία βρίσκεται στα χέρια του πρωθυπουργού, ο οποίος αναμένεται να ανακοινώσει τις νέες παρεμβάσεις στην αγορά ακινήτων. Ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει προαναγγείλει επιπλέον μέτρα για το στεγαστικό, ξεχωρίζοντας τις κλειστές κατοικίες ως τη μεγαλύτερη πρόκληση αλλά και ευκαιρία για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης.
Τα κλειστά ακίνητα σε όλη τη χώρα προσεγγίζουν τα 700.000, ενώ αν προστεθούν και τα διάφορα «παγωμένα» ή μη διαθέσιμα ακίνητα λόγω χρεών, δικαστικών εκκρεμοτήτων ή τεχνικών προβλημάτων, το συνολικό ανενεργό απόθεμα εκτιμάται ότι ξεπερνά τα δύο εκατομμύρια. Στον Δήμο Αθηναίων, οι κενές κατοικίες φτάνουν περίπου τις 117.000, σχεδόν ένα στα τέσσερα διαμερίσματα, με την πλειονότητα να είναι παλαιά ακίνητα άνω των 35 ετών που απαιτούν ουσιαστική ανακαίνιση για να θεωρηθούν κατοικήσιμα.
Για σημαντικό μέρος αυτών των ακινήτων, ο λόγος που παραμένουν κλειστά δεν είναι η έλλειψη ζήτησης, αλλά η αδυναμία των ιδιοκτητών να καλύψουν το αυξημένο κόστος επισκευών σε συνδυασμό με τις εκκρεμότητες στα χαρτιά. Την τελευταία δεκαετία καταγράφηκαν εκατοντάδες χιλιάδες αποποιήσεις κληρονομιών, δημιουργώντας ένα μεγάλο απόθεμα σχολαζουσών περιουσιών που είτε δεν έχουν ξεκαθαρίσει νομικά είτε θα χρειαστούν υψηλές δαπάνες για να επανέλθουν στην αγορά, επιμηκύνοντας τον χρόνο που μένουν ανενεργά.
Κίνητρα για ανακαινίσεις παλιών κατοικιών
Στον πυρήνα του κυβερνητικού σχεδίου βρίσκεται ένα νέο πρόγραμμα ανακαίνισης κατοικιών με προϋπολογισμό περίπου 500 εκατ. ευρώ, το οποίο θα ξεκινήσει από τις αρχές του 2026 και θα χρηματοδοτείται σε μεγάλο βαθμό από ευρωπαϊκούς πόρους. Πρόκειται για ένα «Ανακαινίζω νέας γενιάς», που δεν θα περιορίζεται σε ενεργειακές παρεμβάσεις, αλλά θα καλύπτει πλήρη αναμόρφωση παλαιών κυρίως διαμερισμάτων. Σύμφωνα με πληροφορίες που δεν έχουν επιβεβαιωθεί, θα παρέχει ανώτατη επιδότηση έως 36.000 ευρώ ανά ακίνητο και ποσοστά ενίσχυσης που, ανάλογα με τα κριτήρια, μπορούν να φτάσουν το 80% ή και το 90% του επιλέξιμου κόστους.
Δικαίωμα ένταξης θα έχουν ιδιοκτήτες κλειστών αλλά και ιδιοκατοικούμενων κατοικιών, με την πρώτη φάση να καλύπτει περίπου 20.000 ωφελούμενους. Τα ακίνητα που θα εντάσσονται θα πρέπει, σύμφωνα με τον σχεδιασμό, να έχουν οικοδομική άδεια έως 31.12.1990 και επιφάνεια έως 120 τετραγωνικά μέτρα, ώστε να στοχευθεί το βασικό οικογενειακό διαμέρισμα. Σε αντάλλαγμα της επιδότησης, οι ιδιοκτήτες θα δεσμεύονται είτε να κατοικήσουν οι ίδιοι στο ακίνητο είτε να το διαθέσουν προς ενοικίαση για τουλάχιστον πέντε χρόνια, αυξάνοντας την προσφορά σε περιοχές με υψηλές πιέσεις.
Παράλληλα, προβλέπεται ξεχωριστή δράση για ακίνητα των ΟΤΑ σε νησιωτικές και ορεινές περιοχές, ώστε μέσω ανακαίνισης και μακροχρόνιας μίσθωσης να εξασφαλίζεται στέγη για δημόσιους υπαλλήλους και άλλες κατηγορίες εργαζομένων που σήμερα δυσκολεύονται να μετακινηθούν λόγω υψηλών ενοικίων. Τα ανακαινισμένα ακίνητα θα παραχωρούνται στους δήμους και τις περιφέρειες, οι οποίοι θα τα διαθέτουν σε όσους υπηρετούν σε περιοχές με οξυμένη στεγαστική κρίση.
Συμπληρωματικά προς τις επιδοτήσεις, το οικονομικό επιτελείο κλειδώνει φορολογικά κίνητρα για όσους βγάζουν στην αγορά κλειστά ακίνητα ως κύρια κατοικία, όπως περιορισμό ή απαλλαγή από τον φόρο εισοδήματος στα ενοίκια για συγκεκριμένο διάστημα και πρόσθετες εκπτώσεις για δαπάνες ανακαίνισης. Κομβικό εργαλείο για τον εντοπισμό και την παρακολούθηση αυτών των ακινήτων θα είναι το Μητρώο Ιδιοκτησίας και Διαχείρισης Ακινήτων της ΑΑΔΕ, το οποίο, όπως προβλέπεται στον νόμο 5222/2025, θα συγκεντρώσει σε μία ψηφιακή βάση τα στοιχεία που σήμερα είναι διάσπαρτα σε εφορία, κτηματολόγιο και άλλους φορείς.
Η πλήρης λειτουργία του ΜΙΔΑ έχει μετατεθεί για το 2026, λόγω τεχνικών δυσκολιών στη διασύνδεση με το κτηματολόγιο, ωστόσο θεωρείται κρίσιμη για πιο στοχευμένες διασταυρώσεις: από την αντιστοίχιση της πραγματικής χρήσης κάθε ακινήτου και τη διαπίστωση αν είναι όντως κενό, μέχρι τον εντοπισμό περιπτώσεων όπου δηλώνονται χαμηλότερα ενοίκια ή μικρότερες επιφάνειες σε σχέση με την πραγματικότητα.
Στόχος όλων των παραπάνω είναι να αξιοποιηθεί όσο γίνεται μεγαλύτερο μέρος του σημερινού ανενεργού αποθέματος, ώστε να ενισχυθεί η προσφορά κατοικιών χωρίς η πολιτική στέγασης να στηρίζεται αποκλειστικά στην ανέγερση νέων πολυκατοικιών. Το αν η δέσμη μέτρων θα καταφέρει να κάνει τη διαφορά στην πράξη θα φανεί από τον ρυθμό ένταξης των ιδιοκτητών στα προγράμματα και από το πόσα κλειστά διαμερίσματα θα γυρίσουν τελικά σε μόνιμη, προσιτή μίσθωση.
