Σε διαφορετικές ταχύτητες φαίνεται ότι κινούνται την τελευταία τετραετία οι τιμές των ακινήτων σε σχέση με τον μέσο μισθό των ελληνικών νοικοκυριών που παραμένει σταθερά χαμηλός. Γεγονός που οδηγεί στη μείωση των ποσοστών της ιδιοκατοίκησης στην Ελλάδα αλλά και στη σταδιακή στροφή προς τη συγκατοίκηση.
Το χάσμα μεταξύ τιμών και μισθών γίνεται αντιληπτό ήδη από το 2020, όταν λόγω της πανδημίας ο μέσος μισθός στον ιδιωτικό τομέα άγγιζε τα 1.050 ευρώ, με αποτέλεσμα για την απόκτηση ενός ποιοτικού ακινήτου ένας υποψήφιος αγοραστής να έπρεπε να δώσει συνολικά 190 μέσους μισθούς.
Η «ψαλίδα» άνοιξε ακόμη περισσότερο το 2023, καθώς ένας Έλληνας πολίτης για να αγοράσει ένα σπίτι χρειαζόταν να δώσει συνολικά 342 μέσους μισθούς, δηλαδή 90 περισσότερους σε σύγκριση με πριν από 4 χρόνια.
Σε πραγματικούς όρους το πρόβλημα είναι πολύ πιο οξύ, διότι ο μέσος αγοραστής σήμερα δεν διαθέτει ολόκληρο το κεφάλαιο για να χρηματοδοτήσει την αγορά του ακινήτου, με αποτέλεσμα να δανείζεται από την τράπεζα οπότε να εκτίθεται και στο κόστος δανεισμού, το οποίο επηρεάζεται από τα υψηλά επιτόκια.
Μεγάλη απόκλιση ωστόσο υπάρχει και στα ενοίκια των κατοικιών σε σχέση με τους μέσους μισθούς των πολιτών. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη Eurostat, τα ελληνικά νοικοκυριά που δεν ιδιοκατοικούν πρέπει να δώσουν για τη στέγασή τους το 37% του μισθού τους. Μάλιστα, περίπου 1 στα 3 νοικοκυριά που ζουν στις πόλεις πληρώνουν ακόμη πιο πολλά, συγκεκριμένα δίνουν περισσότερο από 40% του εισοδήματός τους για στέγαση, ποσοστό που είναι ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη.
Το χάσμα αυτό επιβεβαιώνει και ο Economist, που σε πρόσφατη έρευνα του, δείχνει ότι ένας Έλληνας πολίτης σήμερα για να μπορέσει να ενοικιάσει μια μέση αξιοπρεπή κατοικία σε μία καλή περιοχή της Αθήνας, χρειάζεται συνολικά να έχει εισόδημα 38.400 ευρώ τον χρόνο, ποσό που είναι 8.571 ευρώ παραπάνω από τον μέσο ετήσιο μισθό του σήμερα.
Οι σταθερά χαμηλοί μισθοί σε σχέση με την εκτόξευση των τιμών τα τελευταία χρόνια, οδήγησε και το ΔΝΤ να δημοσιεύσει μια έκθεση που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στους επαγγελματίες της αγοράς. Σ’ αυτήν το ΔΝΤ έκανε λόγο ότι στην ελληνική αγορά ακινήτων αρχίσαν να φαίνονται τα πρώτα σημάδια φούσκας.
Συγκεκριμένα, το Ταμείο διαπιστώνει ότι υπάρχουν αναδυόμενες ενδείξεις ανισορροπιών, καθώς οι τιμές στα οικιστικά ακίνητα έχουν αυξηθεί σημαντικά, με βάση όλους τους δείκτες, σε σχέση με το 2017. Τα σημάδια αυτά φαίνεται ότι εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους τόσο για το τραπεζικό σύστημα όσο για την πορεία της οικονομίας.
Αυτή την άποψη ωστόσο δεν τη συμμερίζονται οι περισσότεροι επαγγελματίες της αγοράς, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι το φαινόμενο φούσκας υπήρχε στην ελληνική αγορά τη δεκαετία του 2000 και συγκεκριμένα κορυφώθηκε το 2008. Με τους ίδιους να υποστηρίζουν ότι εκείνη την περίοδο την κατάσταση αυτή πυροδοτούσε ο αλόγιστος τραπεζικός δανεισμός, ο οποίος είχε φτάσει να χρηματοδοτεί μέχρι και το 110% της ελληνικής αγοράς ακινήτων χωρίς κανένα κριτήριο, με αποτέλεσμα να υπάρχει ανισορροπία στην αγορά.
Σε αυτήν τη νέα πραγματικότητα οι Έλληνες πολίτες να στρέφονται σε εναλλακτικές λύσεις για να αντιμετωπίσουν την ακρίβεια. Ήδη, όπως αποκαλύπτει η πρόσφατη έρευνα της REMAX, αν και η πλειοψηφία των Ελλήνων είναι ήδη ιδιοκτήτες ακίνητης περιουσίας, αυτό σταδιακά φαίνεται να αλλάζει, καθώς πλέον και οι ίδιοι ψάχνουν να μετακομίσουν και να στραφούν σε την ενοικίαση. Συγκεκριμένα, πάνω από το 31% αναζητά μακροχρόνιες μισθώσεις, ενώ μόνο το 11% εξετάζει μικρότερες περιόδους ενοικίασης.
Μια ακόμη τάση που ανεβαίνει είναι αυτή της συγκατοίκησης, που πλέον θεωρείται μονόδρομος για πολλούς πολίτες. Συγκεκριμένα, το τελευταίο εξάμηνο σημειώθηκε στην Ελλάδα μια αύξηση της τάξεως του 10% στη συγκατοίκηση, ενώ τα τελευταία δύο χρόνια η άνοδος αυτή έφτασε το 25%. Παρ’ όλα αυτά, η χώρα μας εξακολουθεί να είναι ουραγός στον συγκεκριμένο τομέα, καθώς στην υπόλοιπη Ευρώπη αποτελεί ένα εξαιρετικά συχνό φαινόμενο.
Ωστόσο, αν και το ενδιαφέρον για συγκατοίκηση είναι σήμερα υψηλότερο στους φοιτητές, οι οποίοι ανέκαθεν έτειναν προς αυτήν την κατεύθυνση, τώρα και οι μεγαλύτερης ηλικίας άνθρωποι έχουν αρχίσει να τη σκέφτονται σοβαρά ως λύση και στην Ελλάδα.
Ήδη στην υπόλοιπη Ευρώπη, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της REMAX, σχεδόν το 49,4% που είναι ηλικίας μεγαλύτερης των 35 ετών σκέφτονται να μετακομίσουν σε κατοικία και να ζουν με το καθεστώς της συγκατοίκησης. Ακόμη, ενδιαφέρον υπάρχει και από τους συνταξιούχους, οι οποίοι την εξετάζουν ως μία πιθανή λύση λόγω της μεγάλης ανάγκης που έχουν για συντροφικότητα.