Η σχολαστική επιτήρηση των εντόμων στη Θεσσαλία μετά τα πλημμυρικά φαινόμενα τον περασμένο Σεπτέμβριο απέτρεψαν μια επιδημία. Αυτή του ιού του Δυτικού Νείλου.
Οι στοχευμένες δράσεις διαχείρισης κουνουπιών στις πληγείσες περιοχές της Θεσσαλίας από τις αρμόδιες αρχές και υπό τον συντονισμό του ΕΟΔΥ αποδείχθηκαν ιδιαίτερα αποτελεσματικές, στην καταγραφή μικρού αριθμού κρουσμάτων του ιού του Δυτικού Νείλου μετά τις πλημμύρες.
Σύμφωνα με συγκεντρωτικά επιδημιολογικά δεδομένα λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου που δημοσιοποίησε ο ΕΟΔΥ το Σάββατο 27/01/24, κατά τη διάρκεια ολόκληρου του 2024 στη Θεσσαλία καταγράφηκαν 61 κρούσματα, εκ των οποίων τα 51 μολύνθηκαν πριν, και τα 10 (16%) μολύνθηκαν ενδεχομένως μετά τα πλημμυρικά φαινόμενα.
Στις λοιπές Περιφέρειες της χώρας καταγράφηκαν 101 κρούσματα, εκ των οποίων 22(22%) μολύνθηκαν ενδεχομένως μετά τα ακραία καιρικά φαινόμενα του Σεπτεμβρίου.
«Με βάση αυτά τα επιδημιολογικά δεδομένα και σε σύγκριση με άλλες Περιφέρειες, δεν καταγράφηκε -μετά τις πλημμύρες- αυξητική τάση του αριθμού των κρουσμάτων στη Θεσσαλία. Απεναντίας, ο αριθμός κρουσμάτων μετά τα πλημμυρικά φαινόμενα κυμάνθηκε στα αναμενόμενα ή σε μικρότερα των αναμενόμενων επίπεδα, συγκρίνοντας με άλλες περιοχές της χώρας», αναφέρει ο ΕΟΔΥ.
Ιός του Δυτικού Νείλου: 23 θάνατοι στην Ελλάδα εντός του 2023
Την ίδια περίοδο (2023), συνολικά σε όλη την Ελλάδα καταγράφηκαν 162 κρούσματα της λοίμωξης, εκ των οποίων 119 παρουσίασαν νευροδιεισδυτική νόσο (προσβολή κεντρικού νευρικού συστήματος) και καταγράφηκαν 23 θάνατοι (θνητότητα 14%).
Βασικά επίκεντρα της κυκλοφορίας του ιού το 2023 ήταν περιοχές της Θεσσαλίας και Κεντρικής Μακεδονίας, ενώ κρούσματα καταγράφηκαν σε άλλες πέντε Περιφέρειες. Στη Θεσσαλία καταγράφηκε το 2023 η υψηλότερη επίπτωση νευροδιεισδυτικής νόσου σε σχέση με άλλες Περιφέρειες και προηγούμενα έτη.
Να σημειωθεί ότι ο ιός του Δυτικού Νείλου μεταδίδεται κυρίως με το τσίμπημα μολυσμένων «κοινών» κουνουπιών. Τα κουνούπια μολύνονται από μολυσμένα πτηνά (ορισμένα είδη κυρίως άγριων πτηνών), ενώ οι άνθρωποι που έχουν μολυνθεί δεν μεταδίδουν περαιτέρω τον ιό σε άλλα κουνούπια.
Η πλειοψηφία των ατόμων που μολύνονται από τον ιό δεν αρρωσταίνουν καθόλου ή παρουσιάζουν μόνο ήπια νόσο, ενώ λίγα άτομα (<1% όσων μολύνονται) εμφανίζουν σοβαρή νόσο που προσβάλλει το νευρικό σύστημα (κυρίως εγκεφαλίτιδα ή μηνιγγίτιδα).
Άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (άνω των 50 ετών) κινδυνεύουν περισσότερο να αρρωστήσουν σοβαρά, καθώς και άτομα με ανοσοκαταστολή και χρόνια υποκείμενα νοσήματα.
Οι δράσεις που απέτρεψαν το πρόβλημα στη Θεσσαλία
Μετά τα πλημμυρικά φαινόμενα στη Θεσσαλία, τον Σεπτέμβριο του 2023, εκτιμήθηκε αυξημένος ο κίνδυνος μετάδοσης του ιού στις πλημμυρισμένες περιοχές, δεδομένης της πρότερης κυκλοφορίας του στην περιοχή και λόγω της έκτασης των πλημμυρισμένων περιοχών.
Με στόχο τη μείωση του κινδύνου, οι εθνικές αρχές δημόσιας υγείας άμεσα υλοποίησαν/συντόνισαν τις ακόλουθες δράσεις:
-Εκπονήθηκε Εγκύκλιος του Υπουργείου Υγείας για τη διαχείριση των κουνουπιών (ΑΔΑ: ΨΝΓΞ465ΦΥΟ-0Η2, 26/09/2023).
-Συστάθηκε -με πρωτοβουλία ΕΟΔΥ- Ομάδα Εργασίας/ Γνωμοδοτικό Όργανο Εμπειρογνωμόνων, εκπονήθηκαν κατευθυντήριες οδηγίες/ μεθοδολογία διαχείρισης κουνουπιών και κοινοποιούνταν τακτικά συστάσεις στις αρμόδιες τοπικές αρχές, με στόχο την προτεραιοποίηση των δράσεων διαχείρισης κουνουπιών, βάσει εκτίμησης κινδύνου.
-Εντατικοποιήθηκε η εντομολογική επιτήρηση στις πληγείσες περιοχές, υπό συντονισμό ΕΟΔΥ και με τη συνδρομή περιφερειακών αρχών και ιδιωτικών εταιρειών. Αναπτύχθηκε ένα εκτεταμένο δίκτυο παγίδων σύλληψης κουνουπιών σε >100 οικισμούς, σε 18 Δήμους της Θεσσαλίας, με δειγματοληψίες 1-2 φορές/ εβδομάδα. Τα συλλεχθέντα κουνούπια ελέγχονταν για παρουσία του ιού και τα δεδομένα ήταν άμεσα προσβάσιμα στις αρμόδιες αρχές.
-Ενισχύθηκαν οι δράσεις ενημέρωσης του τοπικού πληθυσμού (διάθεση ενημερωτικού υλικού).
-Ενισχύθηκε η επιδημιολογική επιτήρηση της λοίμωξης με τους ιατρούς της περιοχής να βρίσκονται σε συνεχή ετοιμότητα για διάγνωση των περιστατικών.
Εντομολογικά δεδομένα στις πληγείσες περιοχές της Θεσσαλίας
Μετά τα πλημμυρικά φαινόμενα, ταυτοποιήθηκαν ~54.000 κουνούπια (65% ήταν Culex pipiens-κύριοι διαβιβαστές ιού). Αρχικά καταγράφηκε αυξητική τάση των πληθυσμών κουνουπιών, που κορυφώθηκε την τελευταία εβδομάδα του Σεπτεμβρίου, ενώ στη συνέχεια καταγράφηκε μείωση των πληθυσμών.
Ελέγχθηκαν για παρουσία του ιού ~25.000 κουνούπια από 858 δειγματοληψίες, εκ των οποίων 845 ήταν αρνητικές και 13 ήταν θετικές στον ιό (πυροδοτώντας αντίστοιχες δράσεις).
Ο ιός του Δυτικού Νείλου στην Ελλάδα από το 2010 και μέχρι σήμερα
Από το 2010 και μετά, καταγράφονται στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, κρούσματα λοίμωξης από ιό του Δυτικού Νείλου, σε ετήσια σχεδόν βάση. Ως εκ τούτου, θεωρείται αναμενόμενη η επανεμφάνιση περιστατικών στη χώρα, στις ερχόμενες περιόδους μετάδοσης.
Κάθε χρόνο, υλοποιούνται -από εθνικές και τοπικές αρχές δημόσιας υγείας- δράσεις πρόληψης: ενίσχυση επιτήρησης της λοίμωξης σε ανθρώπους και ζώα, ενίσχυση διάγνωσης, δράσεις επικοινωνίας, μέτρα για την ασφάλεια του αίματος, εντομολογική επιτήρηση και δράσεις διαχείρισης κουνουπιών από τις αρμόδιες αρχές.
Της Γιάννας Σουλάκη/Πηγή: Iatropedia.gr