Η λαγάνα, ο χαλβάς, η ταραμοσαλάτα, τα θαλασσινά και τα οστρακοειδή αποτελούν τα σαρακοστιανά εδέσματα και είναι οι απόλυτοι πρωταγωνιστές για τα «κούλουμα» και το παραδοσιακό τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας (18 Μαρτίου) που σηματοδοτεί την έναρξη της νηστείας για την Μεγάλη Σαρακοστή.
Τα οστρακοειδή (μύδια, κυδώνια, γυαλιστερές, χτένια, στρείδια, αχινός, αχιβάδες, καλόγνωμες) αποτελούν εξαιρετική πηγή των ω3- λιπαρών οξέων και καλή πηγή των βιταμινών Α, D, Β12 και Β3, ωστόσο, υπάρχουν και κάποιοι κίνδυνοι που συνδέονται με την κατανάλωση τους.
Εξάλλου, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι κατά την περίοδο της Σαρακοστής αυξάνονται συνήθως τα κρούσματα γαστρεντερίτιδας, καθώς αρκετοί καταναλώνουν τροφές όπως δημητριακά, όσπρια, φρούτα, λαχανικά, μαλάκια και οστρακοειδή. Μάλιστα, η κατανάλωση ατελώς μαγειρεμένων/ωμών οστρακοειδών, συσχετίζεται άμεσα με την μόλυνση του ανθρώπινου οργανισμού από νοροϊό, που μπορεί να προκαλέσει διάρροια, εμετό ή ακόμα και στομαχικό πόνο.
Αναφορικά με το ενδεχόμενο τροφικής δηλητηρίασης, οφείλουμε να επισημάνουμε, επίσης, ότι υπάρχουν διάφορα νοσήματα που συνδέονται με τα οστρακοειδή, όπως ο ιός Norwalk, η σαλμονέλα, το E. coli και ιός της ηπατίτιδας Α, που προέρχονται από τη μόλυνση των υδάτων από τα θαλάσσια λύματα. Επομένως, τα άτομα με ορισμένες υποκείμενες ιατρικές παθήσεις, όπως η ηπατική νόσος, ο σακχαρώτης διαβήτης, ο κακός μεταβολισμός του σιδήρου, τα γαστρεντερικά προβλήματα ή εν γένει ένα ασθενές ανοσοποιητικό σύστημα πρέπει να δείξουν ιδιαίτερη προσοχή στην κατανάλωση τους.
Ένα άλλο σημαντικό δεδομένο, επίσης, που πρέπει να λάβουν υπόψη τους κυρίως οι έγκυες ή οι γυναίκες που θηλάζουν, καθώς και τα μικρά παιδιά είναι ο υδράργυρος που περιέχουν σχεδόν όλα τα είδη οστρακοειδών, δεδομένου ότι το εν λόγω μέταλλο ενδέχεται να βλάψει το νευρικό σύστημα ενός μικρού παιδιού, ή του αγέννητου εμβρύου.
Παράλληλα, ορισμένα οστρακοειδή μπορεί να περιέχουν φυτοφάρμακα, μέταλλα ή άλλους ρύπους από το νερό. Βέβαια, τα επίπεδα υδραργύρου και άλλες μολυσματικές προσμείξεις στα οστρακοειδή και στα ψάρια ποικίλουν ανάλογα με τη διατροφή, το προσδόκιμο ζωής τους και το θαλάσσιο περιβάλλον τους, αλλά σχεδόν όλα τα είδη οστρακοειδών είναι ασφαλή για κατανάλωση, εάν τα περιορίσετε στα 340 γραμμάρια ανά εβδομάδα.
Επιπρόσθετα, ορισμένοι άνθρωποι ενδέχεται να είναι αλλεργικοί στα οστρακοειδή ή σε άλλα θαλασσινά, κάτι που μπορεί να οφείλεται στο «οικογενειακό ιστορικό» τους. Οι αλλεργικές αντιδράσεις στα οστρακοειδή συχνά ξεκινούν μέσα σε λίγα λεπτά από την κατανάλωσή τους και μπορεί να περιλαμβάνουν κνησμό, δύσπνοια, ζάλη και πρήξιμο στα χείλη ή το στόμα. Επομένως, ο μόνος τρόπος για να διασφαλίσετε ότι θα αποφευχθεί μια τέτοια αντίδραση είναι να αποφύγετε πλήρως την κατανάλωση τους.
Παρά το γεγονός, επιπλέον, ότι τα οστρακοειδή περιέχουν χοληστερόλη, έχουν γενικά χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά και παρέχουν υγιή λιπαρά οξέα, τα οποία μπορούν να σας βοηθήσουν να θωρακίσετε την υγεία της καρδιάς και να περιορίσετε την υψηλή χοληστερίνη στο αίμα.
Πως μαγειρεύουμε θαλασσινά και οστρακοειδή
Με γνώμονα, λοιπόν, την ασφάλεια των πολιτών, ο ΕΟΔΥ παρέχει ορισμένες συμβουλές για τον τρόπο μαγειρέματος, αλλά και την κατανάλωση των οστρακοειδών, που οφείλετε να ακολουθήσετε και εσείς, ούτως ώστε να προστατεύσετε την υγεία σας:
– Όταν το κέλυφος είναι ανοιχτό πριν το μαγείρεμα ή όταν παραμένει κλειστό μετά από αυτό, τότε απορρίπτουμε το οστρακοειδές.
– Ο έλεγχος οξύτητας που γίνεται με τη ρίψη σταγόνων λεμονιού δε διασφαλίζει ότι τα οστρακοειδή είναι απαλλαγμένα από μικρόβια.
– Δεν καταναλώνουμε ωμά ή ατελώς μαγειρεμένα οστρακοειδή. Τα βράζουμε μέχρι να ανοίξει το κέλυφος και συνεχίζουμε το βράσιμο για ακόμη 3-5 λεπτά. Εναλλακτικά, τα τοποθετούμε σε ατμομάγειρα όταν έχει ήδη αρχίσει να παράγεται ατμός και μαγειρεύουμε για επιπλέον 4-9 λεπτά.
Σχετικά με το μαγείρεμα της ψίχας:
-βράζουμε τουλάχιστον 3 λεπτά
-τηγανίζουμε τουλάχιστον 3 λεπτά στους 190°C
-ψήνουμε στη σχάρα για 3 λεπτά
-ψήνουμε στο φούρνο στους 230°C για 10 λεπτά
Τηρούμε τους κανόνες υγιεινής: α) πλένουμε τα χέρια μας καλά πριν και μετά το χειρισμό ωμών οστρακοειδών και β) διατηρούμε τις επιφάνειες κοπής και τα οικιακά σκεύη καθαρά.
Αποφεύγουμε τη διασταυρούμενη επιμόλυνση: διατηρούμε τα ωμά οστρακοειδή μακριά από τα φρέσκα φρούτα, λαχανικά και άλλα τρόφιμα που καταναλώνονται ωμά ή είναι έτοιμα προς κατανάλωση.
Αποθηκεύουμε τα θαλασσινά/οστρακοειδή με ασφάλεια. Εάν πρόκειται να καταναλωθούν εντός δύο ημερών από την αγορά τους συστήνεται η αποθήκευσή τους στη συντήρηση του ψυγείου. Εάν πρόκειται να καταναλωθούν σε διάστημα μεγαλύτερο των δύο ημερών συστήνεται η αποθήκευσή τους στην κατάψυξη, αφού τοποθετηθούν σε σακούλες τροφίμων.