Προ των πυλών προβλέψεις για ανάπτυξη κάτω από 2% φέτος
Ανάπτυξη 2,3% προβλέπει για την ελληνική οικονομία η Τράπεζα της Ελλάδας φέτος, σύμφωνα με την έκθεση νομισματικής πολιτικής την οποία δημοσίευσε χθες ο διοικητής της, Γιάννης Στουρνάρας. Όσο δηλαδή προβλέπει και επισήμως το Υπουργείο Οικονομικών. Ωστόσο, η Εθνική Τράπεζα, στην πρόβλεψη που δημοσιοποίησε στις 16 Ιουνίου 2025, κάνει λόγο εμμέσως (βλέποντας το μέσο όρο των προβλέψεων για κάθε τρίμηνο του 2025) για ανάπτυξη 2,1%. Η στήλη πληροφορείται πως τις επόμενες μέρες θα έλθει άλλη πρόβλεψη από έγκυρο φορέα, με βαρύνουσα άποψη, για ανάπτυξη 2,1%. Αλλά αυτή δεν θα έχει -εκ των πραγμάτων- προλάβει να λάβει υπόψιν της τις επιπτώσεις της τρέχουσας κρίσης στη Μέση Ανατολή πάνω στην ελληνική οικονομία, προπαντός την άνοδο των διεθνών τιμών του πετρελαίου αλλά και την πιθανότατη μείωση της τουριστικής κίνησης από το Ισραήλ. Αν ληφθούν υπόψιν και αυτοί οι παράγοντες, τότε το πιο πιθανόν σενάριο «δείχνει» ανάπτυξη κάτω από 2%.
Γιατί χαμηλώνει ο πήχης των επενδύσεων των ασφαλιστικών ταμείων σε μετοχές
Υπό αυτές τις συνθήκες αναθεώρησης προς τα κάτω των προβλέψεων για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, δεν είναι να απορεί κανείς γιατί έχουν εμφανιστεί τάσεις συγκράτησης των επενδύσεων του ΕΦΚΑ σε μετοχές, όπως πληροφορείται η στήλη. Συγκεκριμένα, λίγο πριν την επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν στο τέλος της περασμένης εβδομάδας, έχοντας εξασφαλίσει σημαντικά κέρδη την προηγούμενη περίοδο, τα ταμεία πούλησαν ένα μικρό, πλην διακριτό κομμάτι από τις μετοχές που είχαν επενδύσει μέρος των αποθεματικών τους. Το κομμάτι των «επενδύσιμων» αποθεματικών τους το οποίο μετακίνησαν από τις μετοχές, το πήγαν σε έντοκα γραμμάτια του ελληνικού δημοσίου, τα οποία αποτελούν πιο σίγουρη, αν και λιγότερη αποδοτική τοποθέτηση. Την ίδια ώρα, στο Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ) από παράταση σε παράταση πάει η διαμόρφωση του προκαθορισμένου (default) προϊόν με επενδύσεις σε ένα διευρυμένο και διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο, το οποίο έχει δομή κύκλου ζωής. Έπρεπε να είχει γίνει από πέρσι, αλλά έχουμε φτάσει στα μέσα του 2025, και η σχετική διαδικασία προχωρά με αργούς ρυθμούς. Ορισμένοι αποδίδουν την καθυστέρηση στο φόρτο εργασίας της υποστελεχωμένης Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, άλλοι στους θερινούς ρυθμούς λειτουργίας του ελληνικού Δημοσίου και άλλοι πιο «καχύποπτοι» στη μη …βιασύνη αρμοδίων κύκλων να επενδυθούν τα αποθεματικά του ΤΕΚΑ σε μετοχές και ομόλογα, σε τέτοιους καιρούς, επικίνδυνους…
Τι θα σήμαναν τα πυρηνικά στην Ελλάδα;
Μία και μιλάμε για επενδύσεις, η στήλη επισημαίνει πως με την πρόσφατη δήλωσή του ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης περί ανάπτυξης πυρηνικών σταθμών στην Ελλάδα, είναι προφανές πως έχει καλές προθέσεις. Άλλωστε, κατάφερε κατά το τελευταίο έτος να βάλει το θέμα του ενεργειακού κόστους ψηλά στην ενεργειακή ατζέντα με συνεχείς παρεμβάσεις του. Όμως, στην προκειμένη περίπτωση υπάρχουν δύο αλληλένδετα θέματα, τα οποία θα πρέπει να εξεταστούν. Το ένα είναι ότι δεν μπορεί το κράτος να υποδείξει ποιοι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής θα κατασκευαστούν στη χώρα, αλλά η ίδια η αγορά θα κρίνει με βάση τα οικονομικά της κάθε τεχνολογίας. Κάτι που μας φέρνει στο δεύτερο σκέλος: Η αγορά έχει κρίνει διεθνώς πως πυρηνικά χωρίς κρατική επιδότηση είναι ένα συνήθως ασύμφορο εγχείρημα. Αν, όμως, το κράτος δώσει επιδότηση για να φτιαχτούν, τότε ποιο το όφελος εν τέλει για τον φορολογούμενο; Για να μη μιλήσουμε για τις αντιδράσεις από μεγάλη μερίδα συμπολιτών μας, που δεν θέλει να δει ούτε ανεμογεννήτρια, πόσο μάλλον πυρηνικό αντιδραστήρα…
Στα ύψη το φυσικό αέριο, υποχώρησαν οι ΑΠΕ φέτος στην ηλεκτροπαραγωγή
Η συζήτηση για τα πυρηνικά αποκτά άλλες διαστάσεις αν δει κανείς τούτο: Την υψηλότερη πτώση πανευρωπαϊκά είχε κατά το α’ τρίμηνο του έτους η πράσινη παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος στη χώρα μας, ως μερίδιο επί της συνολικής. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, ανέβηκε πολύ η λειτουργία των μονάδων με φυσικό αέριο, λόγω της αυξημένης ζήτησης κατά τους χειμερινούς μήνες, αλλά και της απόσυρσης λιγνιτικών μονάδων. Ρόλο έπαιξε και η ξηρασία που περιορίζει μόνιμα τη συμμετοχή των υδροηλεκτρικών. Ως αποτέλεσμα, οι ΑΠΕ είδαν το δικό τους μερίδιο να συμπιέζεται και να υποχωρεί ετησίως κατά 12,4%. Ενδεικτικό είναι, παράλληλα, ότι η κατανάλωση αερίου συνολικά στη χώρα μας (για θέρμανση και ρεύμα) εκτοξεύτηκε σε ιστορικό υψηλό κατά τους πρώτους πέντε μήνες του 2025. Πλέον η προσοχή στρέφεται στο καλοκαίρι και την κατεύθυνση που θα ακολουθήσουν τα πράγματα στο υπόλοιπο του έτους ώστε να γίνει ταμείο και εξαχθούν μόνιμα συμπεράσματα.
Μεγάλο παιχνίδι στο trading του ηλεκτρικού ρεύματος
Την ίδια ώρα, φωτιά έχει πάρει το εμπόριο ηλεκτρισμού ανά την Ευρώπη, εν μέσω υψηλής μεταβλητότητας στις τιμές. Ενδεικτικό είναι ρεπορτάζ του Bloomberg που δείχνει ότι το δέλεαρ είναι σήμερα τόσο μεγάλο για βραχυπρόθεσμο trading, που ακόμα και συνταξιοδοτημένοι έμποροι επιστρατεύονται από τις εταιρείες για να βοηθήσουν. Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται 85 εταιρείες στην εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας. Εξ αυτών, οι περισσότερες είναι ξένες, ανάμεσά τους μεγάλα ονόματα όπως EDF, Verbund, Gazprom, Gunvor, Deutsche Bank, Edison, Vitol, Shell και Enel. Από το χορό δεν λείπουν φυσικά και οι μεγάλοι ελληνικοί ενεργειακοί όμιλοι, που διαθέτουν ξεχωριστά γραφεία που ασχολούνται αποκλειστικά με την εμπορία. Υπάρχουν παράλληλα και μικρότεροι παίκτες που δραστηριοποιούνται αποκλειστικά στο συγκεκριμένο κομμάτι.
«Προσέχουμε για να έχουμε», η νέα φιλοσοφία των αναπτυξιακών προγραμμάτων
Μία ρήτρα που δεν την βλέπουμε συχνά εισάγει το οικονομικό επιτελείο στο πρόγραμμα ενίσχυσης της εξωστρέφειας επιχειρήσεων, σύμφωνα με όσα προανήγγειλε σε συνέντευξη του ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, κ. Νίκος Παπαθανάσης. Με βάση τα όσα είπε, όσες επιχειρήσεις επιδοτηθούν θα πρέπει να καλύψουν τουλάχιστον το 80% της επιδότησης που θα λάβουν σε εξαγωγές μέσα σε τρία χρόνια, διαφορετικά θα απεντάσσονται από τη δράση και θα γίνεται ανάκληση της επιδότησης. Θα έλεγε κανείς πως το ελληνικό Δημόσιο, καμιά φορά, μαθαίνει από τα παθήματα του παρελθόντος. Είναι, άλλωστε, ακόμα ανοιχτό το ζήτημα των 1.400 ανολοκλήρωτων –εδώ και 20 χρόνια!- σχεδίων παλαιότερων αναπτυξιακών νόμων συνολικής ενίσχυσης μισού δισ. ευρώ αλλά και οι έλεγχοι που ξεκίνησαν σε μεταγενέστερες επενδύσεις. Και σε αυτή τη περίπτωση το Δημόσιο δείχνει να έβγαλε τα μαθήματα του, καθώς στον τελευταίο Αναπτυξιακό Νόμο περιλαμβάνεται ρητή πρόνοια για επιβολή ποινών και επιστροφή ενισχύσεων σε περιπτώσεις μη τήρησης των όρων από τους επενδυτές. Ενθαρρυντικό σημάδι, αν μη τι άλλο, καθώς ούτε δημοσιονομικά και αναπτυξιακά περιθώρια υπάρχουν να χάνονται πόροι σε τσέπες επιτηδείων, αλλά ούτε και βοηθούν τέτοια φαινόμενα στη διάχυτη αίσθηση που υπάρχει στην Ελλάδα περί διαφθοράς και βολέματος ημετέρων με κρατικά κεφάλαια…
Ελλάς – Γαλλία Συμμαχία (και στις επενδύσεις)
Και αφού πιάσαμε τα κεφάλαια και τις επενδύσεις, να πούμε πως μόνο θετικά μπορούν να αξιολογηθούν οι κινήσεις σύσφιξης σχέσεων μεταξύ ελληνικού και γαλλικού ΣΕΒ αλλά και αντίστοιχα η συνάντηση με τον Έλληνα πρωθυπουργό. Είναι άλλωστε γνωστό πως οι ελληνογαλλικές σχέσεις σε εμπορικό – οικονομικό επίπεδο είναι μακραίωνες και πολύ ισχυρές, ενώ και η επαφή του MEDEF με τους Έλληνες βιομηχάνους κρατά δεκαετίες και είναι εξόχως καλή. Και όταν μιλάμε για γαλλική βιομηχανία, δεν μιλάμε για κατασκευαστές… μπρικιών. Μιλάμε για top παίκτες σε στρατηγικούς τομείς, όπως είναι και η ενέργεια, αλλά, κυρίως, η Άμυνα. Ειδικά σε μια περίοδο όπου η κυβέρνηση φιλοδοξεί να τρέξει ένα τεράστιο εξοπλιστικό πρόγραμμα και που γενικά οι αμυντικές δαπάνες παίρνουν την ανηφόρα εν μέσω ευρείας γεωπολιτικής αναταραχής, τέτοιες συναντήσεις σίγουρα δεν είναι χωρίς σημασία…
Είναι επίσημο: Η ΕΕ δεν θεωρεί πλέον την Κίνα «αναπτυσσόμενη» χώρα!
Μένοντας στις Βρυξέλλες, η στήλη θα ήθελε να επισημάνει το εξής: Mπορεί η τελευταία σύνοδος κορυφής του G7 στον Καναδά το περασμένο Σαββατοκύριακο (15 – 16 Ιουνίου 2025) να επισκιάστηκε -και δικαίως- από την πρόωρη …εγκατάλειψη του από τον Αμερικανό πρόεδρο, Ντόναλντ Τραμπ, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν έβγαλε κάποιες ειδήσεις. Μία από αυτές, κατά την ταπεινή άποψη της στήλης, προέκυψε από τις δηλώσεις της προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλας Φον ντερ Λάιεν, σύμφωνα με την οποία η Κίνα δεν πρέπει να αυτοπροσδιορίζεται ως «αναπτυσσόμενη χώρα». Ας την παρακολουθήσουμε τι ακριβώς δήλωσε: «Η Κίνα εξακολουθεί να αυτοπροσδιορίζεται ως αναπτυσσόμενη χώρα. Αυτό δεν μπορεί να ισχύει. Η Κίνα έχει σε μεγάλο βαθμό δείξει την απροθυμία της να ζήσει εντός των περιορισμών του διεθνούς συστήματος που βασίζεται σε κανόνες. Ενώ άλλοι άνοιξαν την αγορά τους, η Κίνα επικεντρώθηκε στην υποτίμηση της προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας, στις μαζικές επιδοτήσεις με στόχο την κυριαρχία στην παγκόσμια μεταποίηση και στις αλυσίδες εφοδιασμού. Δεν πρόκειται για ανταγωνισμό της αγοράς – πρόκειται για εκ προθέσεως στρέβλωση», δήλωσε. Η ίδια τόνισε πως «καμία χώρα δεν πρέπει να ελέγχει από μόνη της το 80% έως 90% των βασικών πρώτων υλών και των προϊόντων που προέρχονται από την παραγωγή, όπως οι μαγνήτες. Να θυμάστε ότι η Ευρώπη, οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία είχαν όλες βιομηχανίες κατασκευής μαγνητών – μέχρι που η Κίνα τις εξανάγκασε να φύγουν από την αγορά. Στις δεκαετίες του 1980 και του 1990, η Κίνα επένδυσε στρατηγικά στην εξόρυξη και την επεξεργασία. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ξεπέρασε άλλους παραγωγούς», επέμεινε ο Πρόεδρος. Δεν εξήγησε, όμως, τι είναι η Κίνα, αν δεν είναι «αναπτυσσόμενη». Είναι «ανεπτυγμένη»; Και αν είναι, τι σημαίνει αυτό για την ΕΕ;
Σε επιφυλακή οι Βρυξέλλες για ανατροπή όλων των προβλέψεων
Μια που μιλάμε για Άμυνα, αίσθηση μας είναι πως θα έχει την τιμητική της και σήμερα στο ECOFIN (αν και στη κορυφή της ατζέντας είναι η Τελωνειακή Ένωση, οι τιμές της ενέργειας και το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο), καθώς έχει γίνει πλέον ξεκάθαρο βάσει των τελευταίων εξελίξεων στη Μέση Ανατολή, πως ακόμα και οι πιο «τσιγκούνικες» χώρες θα προχωρήσουν πολύ πιο εύκολα σε αύξηση αμυντικών δαπανών προκειμένου να θωρακιστούν απέναντι στις απειλές, αλλά και να αιτηθούν ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής. Κυρίως, ωστόσο, οι Ευρωπαίοι ΥΠΟΙΚ που συγκεντρώνονται στις Βρυξέλλες θα έχουν να λάβουν υπόψη τους και τα πιο δυσοίωνα σενάρια για την οικονομία, όπως το ενδεχόμενο καθολικού κλεισίματος των Στενών του Ορμούζ και μιας παρατεταμένης κρίσης στην αγορά ενέργειας, που και τις τιμές θα εκτοξεύσει, και θα καταστήσει πολύ πιθανόν όλες τις μακροοικονομικές προβλέψεις που συμπεριλήφθηκαν πρόσφατα στην έκθεση Ευρωπαϊκού Εξαμήνου σε ξεπερασμένες πριν καν στεγνώσει το μελάνι με το οποίο γράφτηκαν…
