Σε (σχεδόν) de jure διάσπαση του ΝΑΤΟ
Σήμερα ξεκινά η ετήσια σύνοδος κορυφής κορυφής του ΝΑΤΟ. Η στήλη επισημαίνει τρία σημεία: Πρώτον, έχει κλειδώσει το νέο κατώτατο πλαφόν στις δαπάνες για την άμυνα. Αυτό θα είναι τελικά το 5% (έναντι 2%). Δεύτερον, δεν έχει κλειδώσει το χρονικό ορόσημο για την επίτευξη αυτού του στόχου, με το πιθανότερο σενάριο, όμως, να προβλέπει το 2035. Τρίτον, η Ισπανία πέτυχε να εξαιρεθεί και από το 5% και από το χρονικό ορόσημο επίτευξης του, αν και δεσμεύτηκε πως δεν θα βάλει βέτο. Άρα, το 5% έως το 2035 αναμένεται να πάρει το πράσινο φως από τη Σύνοδο. Θα πρόκειται για σημαντικό βήμα για το ΝΑΤΟ, καθώς θα υπερδιπλασιαστεί το κατώτατο πλαφόν των αμυντικών δαπανών για τις χώρες – μέλη και μάλιστα θα τεθεί ένα χρονικό ορόσημο. Υπενθυμίζεται πως το 2014 (μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Κριμαία) συμφωνήθηκε μεν το 2%, αλλά δεν μπήκε κανένα χρονικό ορόσημο. Μόλις φέτος, δηλαδή 10 χρόνια μετά τη σχετική συμφωνία και αφού μεσολάβησαν… τρία χρόνια του ρωσο-ουκρανικού πολέμου- επιτεύχθηκε ο στόχος αυτός. Τώρα, το ΝΑΤΟ…προγραμματισμένα πλέον τα επόμενα… δέκα χρόνια, αναμένεται να αποφασίσει υπερδιπλασιασμό των δαπανών του. Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε είχε προτείνει το 2032, οι ανατολικές χώρες το 2030 και χώρες, όπως η Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο το…2035 (σ.σ. το τελευταίο θα γίνει μάλλον αποδεκτό ως «συμβιβαστική λύση»). Παράλληλα, η Ισπανία ζήτησε και θα κάνει «απαλλαγή» από το 5% και το 2035. Αν αυτό γίνει τελικά δεκτό από τον Τραμπ, θα αποτελεί μία (σχεδόν) de jure διάσπαση του ΝΑΤΟ. Η στήλη υποψιάζεται πως η Ισπανία δεν θα είναι η μόνη εξαίρεση. Για παράδειγμα, ο Ιταλός υπ. Άμυνας δήλωσε πως το ΝΑΤΟ δεν έχει λόγο… ύπαρξης…
Προσοχή: Το 5% είναι μόνιμος και όχι… εφάπαξ στόχος για τις αμυντικές δαπάνες στο ΝΑΤΟ
Μένοντας στο θέμα το ΝΑΤΟ, η στήλη εφιστά την προσοχή της σε ένα σημείο το οποίο ίσως έχει διαφύγει στους περισσότερους. Ακόμα και αν το χρονικό ορόσημο πάει πράγματι προς τα μπρος και όχι προς τα πίσω, δηλαδή προς το 2035 (όπως ζητάνε οι Βρετανοί, οι Ιταλοί κ.ά.) και όχι προς το 2030 (όπως πιέζουν οι ανατολικοευρωπαϊκές χώρες), δεν αλλάζει ένα γεγονός: Το 5% δεν αποτελεί απλά ένα στόχο που πρέπει να τον φτάσουν οι χώρες – μέλη του ΝΑΤΟ και μετά μπορούν να βάλουν την…όπισθεν. Δηλαδή, δεν θα μπορούν να μειώσουν τις σχετικές δαπάνες σαν ποσοστό του ΑΕΠ κάτω από το 5% και μετά το 2035. Αυτό σημαίνει ότι μόνιμα θα πρέπει οι χώρες – μέλη του ΝΑΤΟ (οι συντριπτικά περισσότερες εκ των οποίων είναι μέλη της ΕΕ και της Ευρωζώνης) να έχουν αμυντικές δαπάνες τουλάχιστον στο 5% του ΑΕΠ. Αυτό σημαίνει πως και η Ελλάδα, η οποία σήμερα έχει αμυντικές δαπάνες ίσες με το 2,5% του ΑΕΠ, όχι μόνο πρέπει διπλασιάσει σταδιακά τα επόμενα δέκα χρόνια τις αμυντικές δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ, αλλά θα πρέπει και μετά το 2035, να διατηρήσει στο 5% τις αμυντικές δαπάνες της. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να αναδιαμορφώσει όλες τις δημοσιονομικές προτεραιότητες της όχι μόνο έως το 2035, αλλά και μετά το 2035. Όποιος νομίζει πως το 2035 είναι μακριά, ας το ξανασκεφτεί, καθώς για να μπορεί η Ελλάδα (και κάθε χώρα – μέλος του ΝΑΤΟ) να δαπανά μονίμως διπλάσια ποσά για την άμυνα, θα πρέπει να έχει διαμορφώσει τους κατάλληλους μηχανισμούς πολύ πριν το 2035…
Ώρα για τράπεζες που τολμούν
Την ίδια ώρα ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον μήνυμα έστειλε χθες από το βήμα της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών ο Κυριάκος Πιερρακάκης. Ο υπουργός Οικονομικών έθεσε στο επίκεντρο της ομιλίας του την ανάγκη οι τράπεζες να ξαναχτίσουν τη σχέση τους με την κοινωνία. Επισήμανε, μάλιστα, ότι «υπάρχουν επαγγελματίες, επιχειρηματίες, απλοί πολίτες που αισθάνονται ότι η τραπεζική παρουσία στην καθημερινότητά τους δεν είναι αυτή που θα ήθελαν και την χαρακτηρίζουν ενίοτε μακρινή, απρόσωπη ή και μη επαρκή». Δεν έμεινε, όμως εκεί, τονίζοντας ότι «τώρα που οι ελληνικές τράπεζες στέκονται ξανά γερά στα πόδια τους, είναι η στιγμή για να ξαναπιάσουμε το νήμα, την καλή πλευρά αυτού του νήματος, όχι απλώς για να φτάσουμε εκεί που ήμασταν πριν από την κρίση, αλλά για να κρατήσουμε την καλή κληρονομιά και να πάμε πιο μπροστά». Κλείνοντας, ο «Πιερ» σημείωσε ότι «ακόμα και μέσα στις πιο δύσκολες στιγμές πρέπει να έχουμε στο αίμα μας το “μικρόβιο” της επίθεσης», υπογραμμίζοντας ότι οι τράπεζες καλούνται να πρωταγωνιστήσουν σε αυτή τη νέα φάση της οικονομίας και να συμβάλουν ώστε η Ελλάδα «να υπερβεί τον εαυτό της».
Ο διπλωμάτης Παπασταύρου
Πάμε σε μία άλλη επίπτωση της «πολεμικής οικονομίας»: Τις διεθνείς τιμές ενέργειας, για τις οποίες αυξάνονται οι ανησυχίες για τις διεθνείς τιμές ενέργειας, λόγω της κλιμακούμενης έντασης στη Μέση Ανατολή. Τη διαχρονική θέση της χώρας μας επανέλαβε ο υπουργός περιβάλλοντος και ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, όταν δήλωσε την Κυριακή πως η Ελλάδα «έχει παραδοσιακά αληθινές, ειλικρινείς σχέσεις με τον αραβικό κόσμο και με το Ισραήλ». Έτσι, ο υπουργός κράτησε προσεκτικά τις ισορροπίες σε μια περίοδο κατά την οποία οι αραβικές χώρες βλέπουν με μεγάλη ανησυχία όχι μόνο τη σύγκρουση Ισραήλ-Ιράν, αλλά και τη συμμετοχή των ΗΠΑ. Βέβαια, με την έκφρασή του περί “αραβικού κόσμου” άφησε εκτός το Ιράν, στέλνοντας έτσι σαφές μήνυμα για τις προτεραιότητες της ελληνικής πολιτικής.
Προσοχή στο LNG του Περσικού Κόλπου
Το πετρέλαιο μονοπώλησε το ενδιαφέρον τις τελευταίες ημέρες λόγω των εξελίξεων στο Ιράν. Όμως, τεράστια σημασία έχει και το φυσικό αέριο, ιδίως για την ΕΕ. Αξίζει να θυμίσουμε ότι η Ευρώπη έχασε κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης 114 δισ. κυβικά μέτρα ρωσικού φυσικού αερίου. Πρόκειται για ποσότητα ίση με το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) που προμηθεύουν σήμερα διεθνώς οι χώρες του Περσικού Κόλπου, από σταθμούς που βρίσκονται στη μέσα πλευρά των Στενών του Ορμούζ. Με τον τρόπο αυτό, γίνεται εύκολα αντιληπτή η επίδραση που θα μπορούσε να έχει πιθανό κλείσιμο των Στενών όχι μόνο για την Ευρώπη, αλλά και για άλλες μεγάλες χώρες-καταναλωτές, όπως η Κίνα και η Ιαπωνία.
Τι θα γίνει με τις αλλαγές στις ατομικές συμβάσεις εργασίας;
Πάντως, αν και φαινομικά άσχετες, αξίζει να παρακολουθήσουμε τις εξελίξεις στο εργασιακό. Και αυτό γιατί όλες οι γεωπολιτικές αλλαγές περνάνε και από… εκεί. Έτσι η στήλη επισημαίνει πως «πυρετός» κοινωνικών διαβουλεύσεων βρίσκεται σε εξέλιξη στο Υπ. Εργασίας. Πέρα από τη διαβούλευση για τις συλλογικές συμβάσεις η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη, χθες (23.6.2025) η Νίκη Κεραμέως ανακοίνωσε την έναρξη διαλόγου με τους κοινωνικούς εταίρους με αντικείμενο υπό κατάρτιση νομοσχέδιο για την «απλοποίηση εργατικής νομοθεσίας, ενίσχυση εργαζομένων και υγείας και ασφάλειας στην εργασία» (σ.σ. με αιχμή τις ατομικές συμβάσεις). Πάντως η στήλη πληροφορήθηκε πως αν και οι συναντήσεις αυτές θα τρέξουν γρήγορα εντός της τρέχουσας εβδομάδας, δεν είναι ακόμα γνωστό θα περάσει το σχετικό νομοσχέδιο εντός του καλοκαιριού, καθώς αυτό εναπόκειται στον κυβερνητικό νομοθετικό προγραμματισμό. Σε κάθε περίπτωση, την άλλη εβδομάδα θα περάσει από το υπουργικό συμβούλιο, μετά θα έλθει σε δημόσια διαβούλευση και έπειτα «σιγά – σιγά» θα οδεύσει προς τη Βουλή. Ωστόσο πολλές από τις διατάξεις τις οποίες εξέταζε -σύμφωνα με πηγές της στήλης (πχ συμβάσεις κατά παραγγελία απασχόλησης)- το υπ. Εργασίας είχαν στόχο στο να διευκολύνουν τις προσλήψεις και πιο συγκεκριμένα τις νόμιμες προσλήψεις στον τουρισμό. Υπό αυτούς τους ρυθμούς, πάντως, το σχετικό νομοσχέδιο πολύ δύσκολο να περάσει πριν κλείσει για διακοπές η Βουλή, ενώ μάλλον αδύνατο να εφαρμοστεί μέσα στο καλοκαίρι…
Μικρότερη αύξηση και όχι μείωση των κρατήσεων από Ισραήλ
Βέβαια, αυτό δεν φαίνεται να απασχολεί και…πολύ τους τουρίστες, καθώς αναμένεται νέα αύξηση των αφίξεων φέτος. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει ανησυχία προπαντός για τις αφίξεις από το εμπόλεμο Ισραήλ. Η στήλη πληροφορείται πως φέτος, πριν την πρόσφατη κλιμάκωση της κρίσης στη Μέση Ανατολή, μετά την επίθεση του Ισραήλ κατά του Ιράν, είχε καταγραφεί αύξηση 40% στις αεροπορικές κρατήσεις τον Ιούνιο του 2025 έναντι του Ιουνίου του 2024. Ωστόσο, λόγω των τελευταίων εξελίξεων, οι αεροπορικές κρατήσεις έπεσαν στο +25%. Αν δεν επιδεινωθεί η κατάσταση στη σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ – ΗΠΑ από τη μια μεριά και Ιράν από την άλλη (πράγμα που δεν φαίνεται για την ώρα…), θα μπορούσαν, λένε κύκλοι του τουρισμού με γνώση των εξελίξεων στον κλάδο, να έλθουν 650.000 Ισραηλινοί φέτος αντί για 620.000 πέρσι. Αυτές οι μετρήσεις ανανεώνονται κάθε εβδομάδα. Οπότε μένει να δούμε τι θα συμβεί τις επόμενες…
Τι δείχνουν τα στοιχεία των αεροπορικών εταιρειών
Πριν, όμως, δούμε τις νεότερες στατιστικές μετρήσεις στις κρατήσεις, αξίζει να προσέξουμε το εξής: Από την Ελλάδα προς χώρες της ευρύτερης Μέσης Ανατολής υπάρχουν 14 απευθείας (non stop) πτήσεις, όπως αναφέρουν στοιχεία της Emirates. Αλλά η κατάσταση έχει περιπλακεί και για τις αεροπορικές εταιρείες: Μόνο η Aegean έχει ακυρώσει όλες της τις απευθείας πτήσεις από και προς το Τελ Αβίβ και την Χάιφα έως τις 12 Ιουλίου, ενώ από και προς Βηρυτό, Αμμάν και Ερμπίλ έως και τις 28 Ιουνίου, πριν καλά καλά υπάρξει η ευρεία εξάπλωση της σύγκρουσης την οποία όλοι φοβούνται και απεύχονται.
Στα ύψη οι εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών τον Απρίλιο
Eνώ πέφτουν οι αεροπορικές κρατήσεις, ραγδαία άνοδος παρατηρήθηκε τον Απρίλιο σε ένα άλλο κλάδο: στις εγκαταστάσεις … των φωτοβολταϊκών. Προστέθηκαν 381 MW νέων έργων στη χώρα μας. Εδώ και δύο περίπου χρόνια, τα φωτοβολταϊκά έχουν επισκιάσει πλήρως τις υπόλοιπες πράσινες τεχνολογίες. Συγκριτικά, τον Απρίλιο εγκαταστάθηκαν μόλις 15 MW αιολικών συν 11 MW μονάδων συμπαραγωγής. Έτσι, συνεχίζεται η τάση για την οποία έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου οι ειδικοί: Ότι, δηλαδή, οδηγούμαστε σε μια μονόπλευρη πράσινη ανάπτυξη με σαφή μειονεκτήματα, που εν τέλει θα πλήξουν και την ίδια τη βιωσιμότητα των φωτοβολταϊκών.
Καμία παράταση για το ψηφιακό πελατολόγιο
Στην τελική ευθεία έχει μπει το οικονομικό επιτελείο και η φορολογική διοίκηση για την υποχρεωτική εφαρμογή του ψηφιακού πελατολογίου σε πρατήρια καυσίμων, πλυντήρια και συνεργεία αυτοκινήτων (πάνω στην ώρα που πέφτει η πολύ δουλειά με τα θερινά σέρβις), και όπως διατρανώνουν τα κυβερνητικά στελέχη, δεν πρόκειται να υπάρξει ουδεμία παράταση για μετά την 1η Ιουλίου που είναι και η καταληκτική προθεσμία. Μέχρι τότε οι επιχειρήσεις θα πρέπει να είναι έτοιμες και ψηφιακά ικανές να «σηκώσουν» τα νέα βάρη. Ωστόσο, αυτό το οποίο λένε οι εκπρόσωποι του κλάδου είναι πως προκειμένου να μπορέσουν να είναι εντάξει με τις νέες υποχρεώσεις τους, χρειάζονται να προσλάβουν επιπλέον εργαζόμενους… Η κυβέρνηση, από την πλευρά της, εστιάζει στα οφέλη που θα έχει το Δημόσιο, από την περαιτέρω καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Μένει να δούμε πόσες επιχειρήσεις και πως θα αντέξουν το νέο καθεστώς.
Η προσοχή στραμμένη στις αντλίες της βενζίνης
Πάντως μιλώντας για τα πρατήρια βενζίνης, να πούμε πως δεν είναι λύση για να εξασφαλίσουν την βιωσιμότητά τους, η αισχροκέρδεια στην αντλία… Όχι όλοι, προφανώς, παρά μία μόνο μικρή μερίδα, φρόντισε αμέσως μετά το ξέσπασμα του πολέμου να ανεβάσει τις τιμές, ακόμα και ως 5 λεπτά το λίτρο… Για καύσιμα, τα οποία είχαν αγοραστεί με τις παλιές τιμές προ του πολέμου. Από αυτή την εβδομάδα και μετά, όμως, αρχίζουν τα δύσκολα. Και γιατί τα αποθέματα τελειώνουν και αναπληρώνονται με καύσιμα σε νέες ανεβασμένες τιμές, και γιατί η κατάσταση στη Μέση Ανατολή αντί να εξομαλύνεται, χειροτερεύει, μετά την εμπλοκή των ΗΠΑ. Τώρα είναι που χρειάζεται να εντείνει τις προσπάθειες της η ΔΙΜΕΑ, γιατί ο γενικευμένος πανικός και η μαζική ζήτηση όσων τρέχουν να «φουλάρουν» τα ντεπόζιτα τους πριν ανέβουν και άλλο οι τιμές, είναι το κατάλληλο έδαφος για να «ανθίσει» η αισχροκέρδεια, και αυτή τη φορά πιο εκτεταμένα και όχι σποραδικά. Ήδη οι προβλέψεις για την τιμή της αμόλυβδης ξεπερνούν τα 2 ευρώ το λίτρο… Μην βρεθούμε να πληρώνουμε και τιμή με «καπέλο» έως στα 2,50 ευρώ, με αβέβαιες συνέπειες δημόσια έσοδα του ΕΦΚ. Το «αβέβαιες» δεν σημαίνει αναγκαία… αρνητικές, καθώς καλοκαίρι είναι και όποιος έχει αποφασίσει να πάει διακοπές με το αυτοκίνητο, κάπως δύσκολο να τις ματαιώσει τελευταία στιγμή. Εξάλλου καμία εναλλακτική δεν είναι φθηνότερη…
