Belharra: Οι στρατηγικοί πύραυλοι ELSA αλλάζουν τα δεδομένα για τις υπερσύγχρονες ελληνικές φρεγάτες

Ένα νέο κεφάλαιο έχει ανοίξει στις συζητήσεις για τον μελλοντικό οπλισμό που θα φέρουν οι φρεγάτες Belharra του Πολεμικού Ναυτικού μετά τις δηλώσεις του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, Νίκου Δένδια, για την προμήθεια του τέταρτου πλοίου αυτής της κλάσης με την ονομασία «Θεμιστοκλής».

Ειδικότερα, ο Νίκος Δένδιας αποκάλυψε ότι η τέταρτη φρεγάτα Belharra θα έχει τη δυνατότητα να εξοπλιστεί με τους υπό ανάπτυξη στρατηγικούς πυραύλους ELSA (European Long-Range Strike Approach), σηματοδοτώντας την είσοδο του Πολεμικού Ναυτικού σε μια εντελώς νέα εποχή.

Στον αρχικό σχεδιασμό του Πολεμικού Ναυτικού προστέθηκε το ενδεχόμενο απόκτησης των SCALP Naval (MdCN) για εξοπλισμό αριθμού φρεγατών FDI, όπως είχε ανακοινώσει ο ίδιος υπουργός τον Σεπτέμβριο του 2024 στο Λοριάν της Γαλλίας.

Η ενδεχόμενη ενσωμάτωση όμως των ELSA, με βεληνεκές που φτάνει τα 2.000 χιλιόμετρα, δίνει στις ελληνικές φρεγάτες έναν ρόλο που ξεπερνά την παραδοσιακή αποστολή τους καθώς τις μετατρέπει σε στρατηγικές πλατφόρμες κρούσης μεγάλης εμβέλειας.

Ωστόσο, απαραίτητη προϋπόθεση για τον εξοπλισμό των φρεγατών FDI του Πολεμικού Ναυτικού με στρατηγικούς πυραύλους SCALP Naval είναι η τοποθέτηση στα πλοία συστημάτων κάθετης εκτόξευσης τύπου Sylver Α70.

Έως τώρα πάντως ο σχεδιασμός προβλέπει τουλάχιστον στις τρεις πρώτες ελληνικές Belharra τοποθέτηση εκτοξευτών Sylver Α50, οι οποίοι μπορούν να υποστηρίξουν μόνο τους αντιαεροπορικούς πυραύλους Aster-30.

Άγνωστο παραμένει εάν οι υπό ανάπτυξη ELSA θα μπορούν να εκτοξεύονται από Sylver Α70 ή θα απαιτηθεί νέος εκτοξευτής. Σε κάθε περίπτωση πάντως ο αρχικός σχεδιασμός του Πολεμικού Ναυτικού αφορά φρεγάτες με δυνατότητες αεράμυνας περιοχής, εξοπλισμένες με 32 αντιαεροπορικούς πυραύλους Aster-30.

Η «Θεμιστοκλής» (F-604), όπως ανακοινώθηκε, θα είναι η πρώτη σε Standard2++, ενσωματώνοντας 11 βελτιώσεις σε σχέση με τις προηγούμενες τρεις.

Ανάμεσα σε αυτές, η πλέον καθοριστική φαίνεται ότι είναι η πρόβλεψη για εκτοξευτήρες SYLVER A70, που δίνουν τη δυνατότητα χρήσης πυραύλων μακρού πλήγματος – είτε των SCALP Naval είτε των ELSA αν τελικά υπάρχει αυτή η δυνατότητα.

Οι υπόλοιπες βελτιώσεις αφορούν το σύστημα «Κένταυρος» που αναπτύσσει η ΕΑΒ και νέα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου.

ELSA: Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα που αλλάζει τα δεδομένα

Το πρόγραμμα ELSA ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2024 στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον, με τη συμμετοχή Γαλλίας, Ιταλίας, Γερμανίας και Πολωνίας. Στη συνέχεια, προσχώρησαν η Βρετανία και η Σουηδία και το αναβάθμισαν ως ένα από τα πλέον φιλόδοξα ευρωπαϊκά αμυντικά προγράμματα της τελευταίας δεκαετίας.

Ο στόχος είναι η ανάπτυξη μη πυρηνικών στρατηγικών πυραύλων – τόσο cruise όσο και βαλλιστικών – με βεληνεκές 1.000 έως 2.000 χιλιόμετρα. Οι πύραυλοι αυτοί θα είναι κατάλληλοι για χερσαίες, αεροπορικές και ναυτικές πλατφόρμες, δίνοντας στην Ευρώπη μια απάντηση στο στρατηγικό κενό που προκάλεσε η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συνθήκη INF το 2019.

Η Ρωσία έχει ήδη αξιοποιήσει το κενό αυτό, αναπτύσσοντας πλήθος συστημάτων cruise και βαλλιστικών πυραύλων μέσου βεληνεκούς. Η Ευρώπη, αντιθέτως, βασίζεται σήμερα σε συστήματα περιορισμένων δυνατοτήτων, όπως οι SCALP/Storm Shadow με εμβέλεια περίπου 500 χλμ.

Το ELSA φιλοδοξεί να καλύψει αυτό το κενό με συστήματα που θα επιτρέπουν πλήγματα σε στρατηγικούς στόχους – από αεροδρόμια και κέντρα διοίκησης, έως υπόγεια καταφύγια και κρίσιμες υποδομές.

Τεχνικά χαρακτηριστικά των πυραύλων ELSA

Οι ELSA σχεδιάζονται ως υβριδικά συστήματα και έτσι αναμένεται να αναπτυχθούν σε διαφορετικές εκδόσεις αφενός ως πύραυλοι cruise χαμηλής πτήσης (κάτω από 50 μέτρα) για αποφυγή εντοπισμού από ραντάρ και αφετέρου ως βαλλιστικοί πύραυλοι υπερηχητικών ταχυτήτων (Mach 5+) για γρήγορη ανταπόκριση.

Κύρια χαρακτηριστικά:

Βεληνεκές: 1.000 – 2.000 χλμ.
Φορτίο μάχης: 500 – 1.000 κιλά (ικανό να πλήξει bunkers ή μεγάλα πλοία).
Καθοδήγηση: GPS/INS, με τελική φάση μέσω ραντάρ ή IR αισθητήρων.
AI δυνατότητες: για αποφυγή παρεμβολών και συνεργασία με UAV.
Χρόνος εκτόξευσης: κάτω από 1 λεπτό από τη στιγμή της εντολής.
Πλατφόρμες: Ναυτικές (μέσω VLS, όπως ο Sylver A70), αεροπορικές και χερσαίες.

Η διαφορά με τον SCALP Naval είναι σημαντική, διότι φτάνει τα 1.000 χιλιόμετρα, ενώ ο ELSA μπορεί να αγγίξει τα 2.000 χιλιόμετρα.

Το πρόγραμμα ELSA βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο. Σύμφωνα με τις τρέχουσες εκτιμήσεις:

Δοκιμές: 2026–2027.
Πρώτη επιχειρησιακή ετοιμότητα: Μετά το 2030.
Για την Ελλάδα, αυτό σημαίνει ότι ακόμα και αν η φρεγάτα «Θεμιστοκλής» παραδοθεί το 2028 με δυνατότητα εξοπλισμού με πυραύλους ELSA, θα πρέπει να περιμένει στην καλύτερη περίπτωση έως το 2030 για να ωριμάσει το ευρωπαϊκό πρόγραμμα.

Στρατηγικές επιπτώσεις για την Ελλάδα

Η ενδεχόμενη πάντως είσοδος των ελληνικών φρεγατών στον χώρο των στρατηγικών όπλων μεγάλης εμβέλειας αλλάζει ριζικά το ισοζύγιο δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η δυνατότητα πλήγματος σε 1.000+ χιλιόμετρα καλύπτει όλο το φάσμα απειλών, από τη Λιβύη και τη Συρία μέχρι στόχους βαθιά στην ενδοχώρα της Τουρκίας.

Σε συνδυασμό με την Πολεμική Αεροπορία – Rafale με SCALP EG και μελλοντικά F-35 με JASSM-ER – δημιουργείται ένα πολυεπίπεδο δόγμα κρούσης.
Το Πολεμικό Ναυτικό μετατρέπεται από δύναμη κυρίως αμυντική σε δύναμη στρατηγικής αποτροπής.

Συγκριτική αξιολόγηση πυραυλικών συστημάτων

Σύγκριση με Άλλα Συστήματα	ELSA	SCALP Naval	Tomahawk
Βεληνεκές	1.000-2.000 χλμ.	1.000 χλμ.	2.500 χλμ.
Πλατφόρμα	Ναυτική/Χερσαία	Ναυτική	Ναυτική/Χερσαία
Κόστος	Χαμηλότερο (ευρωπαϊκό)	Μέτριο	Υψηλό (ΗΠΑ)
Αυτονομία	Υψηλή (ΕΕ)	Μέτρια	Εξάρτηση ΗΠΑ

Η βασική υπεροχή των πυραύλων τύπου ELSA έναντι των SCALP Naval είναι το μεγαλύτερο βεληνεκές και η ύπαρξη υπερηχητικών / βαλλιστικών εκδόσεων. Σε σχέση με τον Tomahawk, υστερεί σε εμβέλεια, αλλά προσφέρει ευρωπαϊκή ανεξαρτησία και χαμηλότερο κόστος.

Belharra – Ο κορμός του Στόλου τον 21ο αιώνα

Οι Belharra αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ανανέωσης του Πολεμικού Ναυτικού.

Με εκτόπισμα περίπου 4.500 τόνων και ταχύτητα που ξεπερνά τους 27 κόμβους, διαθέτουν προηγμένα ηλεκτρονικά συστήματα και ραντάρ SeaFire εμβέλειας 450 χιλιομέτρων., παρέχοντας πλήρεις δυνατότητες αντιαεροπορικής άμυνας περιοχής.

Η ελληνική διαμόρφωση είναι ιδιαίτερα ενισχυμένη σε σχέση με τη γαλλική: