Νέο θεσμικό πλαίσιο για την Επιτροπή Ανταγωνισμού: Διαφάνεια, ψηφιοποίηση και έλεγχος επιχειρηματικών συγκεντρώσεων

Σημαντικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας της Επιτροπής Ανταγωνισμού και στις διαδικασίες ελέγχου των συγκεντρώσεων επιχειρήσεων φέρνει το νέο θεσμικό πλαίσιο, με τροποποιήσεις στον ν. 3959/2011.

Οι αλλαγές που θεσμοθετούνται στο πλαίσιο του Μέρους Β’ του νέου νομοσχεδίου που ετοιμάζει το υπουργείο Ανάπτυξης για τη νέα Ανεξάρτητη Αρχή για την Προστασία του Καταναλωτή και την Εποπτεία της Αγοράς εστιάζουν στη βελτίωση και την επιτάχυνση των διαδικασιών ελέγχου, στη διαφάνεια, στη χρηματοδοτική αυτοτέλεια και στην ψηφιακή ενδυνάμωση της Επιτροπής Ανταγωνισμού και, συνολικά, αποσκοπούν στην ενίσχυση της ανεξαρτησίας και της αποτελεσματικότητας της Αρχής.

Σημειώνεται ότι οι αλλαγές έρχονται σε μια περίοδο που η Επιτροπή συμπληρώνει 30 χρόνια από την ίδρυσή της, και με τις αλλαγές που προωθούνται από το υπουργείο Ανάπτυξης, όπως σχολιάζουν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ στελέχη του υπουργείου, επιβεβαιώνεται η σημασία της Αρχής για τη διασφάλιση της διαφάνειας και του υγιούς ανταγωνισμού προς όφελος των επιχειρήσεων, των καταναλωτών και της ελληνικής οικονομίας.

Υπενθυμίζεται ότι σε πρόσφατη εκδήλωση της Επιτροπής Ανταγωνισμού, ο υπουργός Ανάπτυξης Τάκης Θεοδωρικάκος είχε επισημάνει: «Στην εποχή μας, όχι μόνο η οικονομική σταθερότητα, αλλά και το αίσθημα κοινωνικής δικαιοσύνης και η εμπιστοσύνη στους θεσμούς είναι πιο απαραίτητα από ποτέ» προσθέτοντας ότι οι σύγχρονες προκλήσεις – από την τεχνητή νοημοσύνη έως την κλιματική κρίση – απαιτούν συνεχή προσαρμογή των ελεγκτικών μηχανισμών του κράτους, ώστε να ανταποκρίνονται στις νέες ανάγκες της οικονομίας.

«Η Επιτροπή Ανταγωνισμού καλείται να φέρει εις πέρας μια πολύ δύσκολη αποστολή: να διαφυλάξει τη διαφάνεια στην αγορά και να προστατεύσει τον ανταγωνισμό από στρεβλώσεις, καρτέλ και καταχρηστικές πρακτικές», δήλωσε ο κ. Θεοδωρικάκος, υπογραμμίζοντας ότι «ως κυβέρνηση και ως υπουργείο Ανάπτυξης κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας για να την ενισχύσουμε με μέσα, πόρους και ανθρώπινο δυναμικό»

Η μεταρρύθμιση της Επιτροπής Ανταγωνισμού

Αναλυτικά, οι αλλαγές είναι οι εξής:

• Προηγούμενη γνωστοποίηση συγκεντρώσεων επιχειρήσεων. Θα είναι υποχρεωτική η γνωστοποίηση κάθε συγκέντρωσης επιχειρήσεων πριν από την υλοποίησή της με σκοπό την έγκαιρη και προληπτική παρέμβαση της Επιτροπής σε περιπτώσεις που μπορεί να επηρεάσουν τον ανταγωνισμό. Η γνωστοποίηση αφορά περιπτώσεις όπου ο συνολικός κύκλος εργασιών των συμμετεχουσών επιχειρήσεων υπερβαίνει τα 150 εκατ. ευρώ παγκοσμίως και τουλάχιστον δύο από αυτές έχουν άνω των 15 εκατ. ευρώ κύκλο εργασιών (τζίρο) στην ελληνική αγορά.
• Νέοι κανόνες για τις προθεσμίες ελέγχου συγκεντρώσεων. Εισάγονται ρυθμίσεις για τη μη εκκίνηση των προθεσμιών ελέγχου συγκεντρώσεων από την Επιτροπή Ανταγωνισμού όταν η γνωστοποίηση είναι ελλιπής ή ανακριβής. Οι επιχειρήσεις θα καλούνται εντός επτά εργάσιμων ημερών να διορθώσουν ή να συμπληρώσουν τα στοιχεία τους, ενώ οι προθεσμίες αρχίζουν να «τρέχουν» μόνο από τη στιγμή της πλήρους και ορθής γνωστοποίησης. Παράλληλα, οι προθεσμίες μπορούν να παρατείνονται με συμφωνία των ενδιαφερομένων επιχειρήσεων.
• Νέο τέλος υπέρ της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Καθιερώνεται τέλος 1‰ (ένα τοις χιλίοις) για τις ανώνυμες εταιρείες που ιδρύονται ή αυξάνουν το μετοχικό τους κεφάλαιο. Το τέλος αυτό θα κατευθύνεται υπέρ της Επιτροπής Ανταγωνισμού, με στόχο την εξασφάλιση ελάχιστων ετήσιων εσόδων, τα οποία θα συνδέονται με το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ). Αν τα έσοδα υπολείπονται του ελάχιστου ορίου, η διαφορά θα καλύπτεται από τον κρατικό προϋπολογισμό.
• Πρακτική άσκηση φοιτητών και ασκουμένων δικηγόρων. Θα επιτρέπεται η απασχόληση φοιτητών και ασκουμένων δικηγόρων στην Επιτροπή Ανταγωνισμού. Οι φοιτητές θα μπορούν να πραγματοποιούν πρακτική άσκηση έως εννέα μήνες, ενώ έως πέντε ασκούμενοι δικηγόροι θα μπορούν να τοποθετούνται σε νομικές υπηρεσίες της Αρχής. Οι όροι επιλογής, διάρκειας και αμοιβής θα καθορίζονται με αποφάσεις της Επιτροπής, ενισχύοντας έτσι τη σύνδεση της επιστημονικής εκπαίδευσης με την πρακτική εμπειρία.

Σημειώνεται ότι με το νέο πλαίσιο αντικαθίσταται το παλαιό καθεστώς άμισθης απασχόλησης.

Επιπλέον, παράλληλα με τη θεσμοθέτηση του νέου πλαισίου, ο υπουργός έχει ανακοινώσει την πρόσληψη 50 εξειδικευμένων στελεχών στην Επιτροπή Ανταγωνισμού, που θα συμβάλουν στον εντοπισμό και την αντιμετώπιση πρακτικών στρέβλωσης του ανταγωνισμού. «Θέλουμε να προσελκύσουμε νέους επιστήμονες υψηλού επιπέδου και να τους δώσουμε κίνητρο να παραμείνουν στη χώρα» έχει πει ο κ. Θεοδωρικάκος.

Άλλες αλλαγές:

• Αυστηρότερα πρόστιμα για παραπλανητικές πληροφορίες. Ενισχύεται η δυνατότητα της Επιτροπής να επιβάλλει πρόστιμα έως 1% του παγκόσμιου κύκλου εργασιών σε επιχειρήσεις που αρνούνται, καθυστερούν ή παραποιούν στοιχεία κατά τη διάρκεια ελέγχων. Παράλληλα, προβλέπονται και πρόστιμα για διευθυντικά στελέχη και υπαλλήλους, από 15.000 έως 30.000 ευρώ ημερησίως σε περίπτωση μη συμμόρφωσης.
• Ψηφιακά και τεχνολογικά εργαλεία στη διάθεση της Επιτροπής. Εισάγεται, για πρώτη φορά, η δυνατότητα χρήσης τεχνολογικών εργαλείων και τεχνητής νοημοσύνης από την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Η Αρχή θα μπορεί να αξιοποιεί μεθόδους εξόρυξης δεδομένων, να συνδέεται με πληροφοριακά συστήματα του δημόσιου τομέα και να έχει άμεση πρόσβαση στο Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΣΗΔΗΣ), ενισχύοντας τον έλεγχο και τη διαφάνεια στις δημόσιες συμβάσεις.
• Αυστηρές κυρώσεις για παρεμπόδιση ερευνών. Αυξάνονται σημαντικά τα πρόστιμα για επιχειρήσεις που παρεμποδίζουν ή δυσχεραίνουν έρευνες της Επιτροπής. Προβλέπεται πρόστιμο έως 1% του παγκόσμιου κύκλου εργασιών, καθώς και ημερήσιες χρηματικές κυρώσεις έως 3% του ημερήσιου κύκλου εργασιών. Για φυσικά πρόσωπα, τα πρόστιμα μπορεί να φτάσουν έως 2 εκατομμύρια ευρώ, ανάλογα με τη σοβαρότητα της παράβασης.

Συνεργασία με τη νέα Αρχή για την Προστασία του Καταναλωτή

Στο ίδιο πνεύμα θεσμικής ενίσχυσης, η Ανεξάρτητη Αρχή για την Προστασία του Καταναλωτή και την Εποπτεία της Αγοράς, θα στελεχωθεί με 300 νέους ελεγκτές και θα διαθέτει σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία στα πρότυπα της ΑΑΔΕ. 

Όμως, όπως έχει επισημάνει ο κ. Θεοδωρικάκος, η νέα Αρχή θα έχει διακριτό αλλά συμπληρωματικό ρόλο με την Επιτροπή Ανταγωνισμού, με στόχο μια συντονισμένη και αποτελεσματική εποπτεία της αγοράς.

«Ο υγιής ανταγωνισμός δεν είναι απλώς οικονομική αρχή, είναι κοινωνική αξία» τόνισε ο υπουργός στην πρόσφατη εκδήλωση της Επιτροπής Ανταγωνισμού προσθέτοντας ότι «οι δυνάμεις της αγοράς δεν μπορεί να είναι ανεξέλεγκτες. Όταν ο ανταγωνισμός υπολειτουργεί, επικρατούν αθέμιτες πρακτικές και αδικίες εις βάρος του πολίτη».