Παράθυρο για περαιτέρω μέτρα αύξησης των αμυντικών δαπανών στην ΕΕ από Οκτώβριο
Το τέλος των δύο κρίσιμων διεθνών συνόδων κορυφής που πραγματοποιήθηκαν σε ευρωπαϊκό έδαφος την περασμένη εβδομάδα (ΝΑΤΟ, ΕΕ) δεν σημαίνει πως έχουν «κλειδώσει» όλα τα ζητήματα με τα οποία απασχολήθηκαν. Η στήλη, στο σημείο αυτό, θα αναφερθεί στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 26 – 28 Ιουνίου 2025, στις Βρυξέλλες. Και θα σταθεί σε μία δήλωση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, σύμφωνα με την οποία: «Υλοποιούμε ένα πρώτο σύνολο μέσων: κοινές ευρωπαϊκές επενδύσεις στο πλαίσιο του μέσου SAFE, αυξημένες εθνικές επενδύσεις μέσω της χρήσης της ρήτρας διαφυγής στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, περισσότερες ιδιωτικές επενδύσεις που υποστηρίζονται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων». Ωστόσο, ο Κόστα επισήμανε πως « αυτό δεν είναι το τέλος της ιστορίας. Πρέπει να προχωρήσουμε παραπέρα και να παρέχουμε τα μέσα που να ανταποκρίνονται στις φιλοδοξίες μας. Έτσι, σήμερα ζητήσαμε από την Πρόεδρο της Επιτροπής, αγαπητή Ούρσουλα, και την Ύπατη Εκπρόσωπο να προτείνουν έναν οδικό χάρτη, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης, πριν από τη συνάντησή μας τον Οκτώβριο». Να περιμένουμε ανακοινώσεις επιπλέον «μέσα» αύξησης των αμυντικών δαπανών μέχρι την επόμενη σύνοδο κορυφής της ΕΕ τον ερχόμενο Οκτώβριο τα οποία να «ανταποκρίνονται» στις ευρωπαϊκές «φιλοδοξίες»;
Το μετέωρο βήμα του SAFE και ο μονόδρομος της Ελλάδας
Μένει να μάθουμε τι εννοεί ο Κόστα ζητώντας «μέσα που να ανταποκρίνονται στις φιλοδοξίες μας» (υποννοώντας προφανώς πως τα παρόντα δεν ανταποκρίνονται;), αν και πηγές της στήλης με γνώση των συζητήσεων στα ενδότερα των Βρυξελλών και της Φρανκφούρτης, αναφέρουν ξεκάθαρα πως μεταξύ αυτών είναι η έκδοση αμυντικού ευρω – ομολόγου, μέσω του οποίου θα μπορούσαν να γεμίσουν οι «δεξαμενές» του SAFE (Security Action for Europe). Τη σημασία του SAFE, επισήμανε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, Γιάννης Στουρνάρας στην τελευταία νομισματική έκθεσή του. Ανέφερε πως το SAFE «μπορεί να προσφέρει στήριξη σε χώρες που αντιμετωπίζουν προκλήσεις βιωσιμότητας χρέους ή έχουν ήδη υψηλές αμυντικές δαπάνες, παρέχοντας ευνοϊκούς όρους χρηματοδότησης για εξοπλιστικά προγράμματα. Χώρες που ήδη αφιερώνουν σημαντικό ποσοστό του προυπολογισμού τους στην άμυνα (π.χ. Ελλάδα, Πολωνία, Φινλανδία) ενδέχεται να επωφεληθούν περισσότερο από αυτόν το μηχανισμό, καθώς λειτουργεί ως μορφή αναχρηματοδότησης του χρέους υπό ευνοϊκότερους όρους». Η στήλη επισημαίνει πως η «ευνοϊκή» αναχρηματοδότηση του χρέους, χωρών όπως η Ελλάδα κρίνεται ζήτημα μείζονος σημασίας ενόψει της ακόμα μεγαλύτερης αύξησης των αμυντικών δαπανών (στα 25 δισ. ευρώ εκτιμούνται τα επιπλέον βάρη που φέρνει το 5% του ΝΑΤΟ!)…
Απαλλαγή ΦΠΑ για αμυντικές προμήθειες, καμία συζήτηση για μείωση ΦΠΑ στα τρόφιμα
Αξίζει να σημειωθεί, μάλιστα, πως η αποπληρωμή των δανείων μέσω του SAFE δεν είναι «ευνοϊκή» μόνο σε σχέση με τους χαμηλούς τόκους -ου μην αλλά την 45ετή περίοδο αποπληρωμής του (δηλαδή έως το ….2070!) – αλλά και σε ένα άλλο πεδίο: Την απαλλαγή από το ΦΠΑ κατά την εισαγωγή και την παράδοση αμυντικών προϊόντων. Όπως αναφέρει επί λέξει η ο Κανονισμός (EE) 2025/1106 του Συμβουλίου, της 27ης Μαΐου 2025, για τη θέσπιση του μέσου δράσης για την ασφάλεια στην Ευρώπη (SAFE) μέσω της Ενίσχυσης της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Βιομηχανίας (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) : « Για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού, οι προμήθειες, οι ενδοκοινοτικές αποκτήσεις και οι εισαγωγές αμυντικών προϊόντων ή άλλων προϊόντων για αμυντικούς σκοπούς που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο συμβάσεων που προκύπτουν από προμήθειες, οι οποίες λαμβάνουν στήριξη από το μέσο SAFE απαλλάσσονται από τον φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) που εφαρμόζεται δυνάμει της οδηγίας 2006/112/ΕΚ. Η απαλλαγή γίνεται με δικαίωμα έκπτωσης του ΦΠΑ που καταβλήθηκε στο προηγούμενο στάδιο». Έτσι, μάλλον, θα πρέπει να ξεχάσουμε οποιοδήποτε κέρδος για το δημόσιο μέσω της έμμεσης φορολογίας από τα δεκάδες δισ. ευρώ τα οποία πρέπει να δαπανήσει για τον επανεξοπλισμό της χώρας. Παράλληλα, η στήλη δεν μπορεί να μην πει στον πειρασμό να μη σχολιάσει τα δύο μέτρα και δύο σταθμά σε σχέση με το ΦΠΑ: Ενώ η ΕΕ επιβάλλει απαλλαγή ΦΠΑ για τις αμυντικές προμήθειες, η ελληνική κυβέρνηση έχει ξεκόψει κάθε συζήτηση για μείωση ΦΠΑ πχ στα τρόφιμα. Απλά, το σημειώνουμε…
Μερτς και Μελόνι: Ένας νέος (;) άξονας στην ΕΕ
Μέσα σε αυτό το «πολεμικό» κλίμα, η στήλη θέλει να επισημαίνει και το εξής: Εδώ και δεκαετίες γινόταν λόγος για το γαλλο – γερμανικό άξονα στην ΕΕ. Ωστόσο, ένας άλλος άξονας φαίνεται στον ορίζοντα: Ο γερμανικό – ιταλικός. Και αυτό μετά την εκλογή του Φρίντριχ Μερτς στην γερμανική καγκελαρία. Αν και Μερτς είναι ηγέτης ενός φιλο-ευρωπαϊκού κεντροδεξιού κόμματος (CDU) και η Ιταλίδα πρωθυπουργός, Τζιόρτζια Μελόνι είναι ηγέτης ενός νέου ευρω-σκεπτικιστικού κόμματος ακροδεξιού σχηματισμού (Fratelli d’ Italia) πιο κοντά στο AfD (με το οποίο δεν έχει καμία επικοινωνία ο Μερτς στη Γερμανία) σε σχέση με την παραδοσιακή (γερμανική) Χριστιανοδημοκρατία, συμφωνούν σε βασικά σημεία: Η ΕΕ θα πρέπει να δέχεται λιγότερους μετανάστες, να γίνει πιο ανταγωνιστική και να συνάψει εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ το συντομότερο δυνατό. Εξάλλου, ο Μερτς έχει πετάξει ατάκες του τύπου ««Δεν καταλαβαίνω την απροθυμία της Ευρώπης απέναντι στην Τζιορτζια Μελόνι. Γιατί να μην της μιλάμε πιο συχνά;». Έχει χαρακτηρίσει, επίσης, την Ιταλία ως «απαραίτητο στρατηγικό εταίρο»…
Θα δώσει η εκεχειρία «φιλί ζωής» στον ελληνικό τουρισμό;
Ερχόμενοι στα δικά μας, το πλήγμα στον ελληνικό τουρισμό από την κρίση στη Μέση Ανατολή, φαίνεται πως θα είναι διακριτό και είναι αμφίβολο εάν η εκεχειρία μπορεί να ανατρέψει την κατάσταση. Πολύ απλά γιατί ο τουρίστας που μπαίνει στην διαδικασία να ακυρώσει μία κράτηση μηνών πολύ δύσκολα θα την ενεργοποιήσει και πάλι, ειδικά όταν η κατάσταση παραμένει ρευστή και κανείς δεν ξέρει τι ξημερώνει στα μέτωπα της σύγκρουσης. Η «τρικλοποδιά» έχει μπει κυρίως στα μεγάλα τουριστικά πακέτα που κλείνονται από το Ισραήλ, όπου υπήρξαν μαζικές ακυρώσεις, αλλά και από άλλες αγορές, καθώς η Ελλάδα λόγω γεωγραφικής θέσης συμπεριλαμβάνεται στο επισφαλές τόξο της Ανατολικής Μεσογείου και ως εκ τούτου την «παίρνει η μπάλα»… Ο φόβος, φυσικά, δεν αφορά μόνο τους ξένους τουρίστες αλλά έχει μεταφερθεί στο εσωτερικό της χώρας μας. Η στήλη πληροφορείται πως τις τελευταίες δύο εβδομάδες μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες Ισραηλινών συμφερόντων που βρίσκονται στην χώρα μας, έχουν τριπλασιάσει τα μέτρα ασφαλείας τους σε έμψυχο και άψυχο υλικό. Αν μη τι άλλο, είναι μία συνθήκη που μοιάζει αρκετά σοβαρή για να «περάσει» με μία απλή, εύθραυστη, εκεχειρία…
Νέα «φούσκα» στεγαστικής πίστης στα σπάργανα;
Η είδηση πέρασε στα ψιλά: Στις ΗΠΑ, κάτω από την πίεση της φιλικής πολιτικής Τραμπ προς τα crypto, αποφασίστηκε πως τα κρυπτονομίσματα εντάσσονται στην αξιολόγηση πιστοληπτικής ικανότητας των δανειοληπτών στεγαστικών δανείων, από τους δύο μεγάλους κρατικούς φορείς, Fannie Mae και Freddie Mac, οι οποίοι έχουν παράλληλα και την υποχρέωση να αναπτύξουν μηχανισμούς για την απορρόφηση της αστάθειας της εν λόγω αγοράς. Αφήνουμε στην άκρη την μεταβλητότητα των συγκεκριμένων assets και το πόσο αποτελεσματικοί θα είναι οι «μηχανισμοί» που θα αναπτυχθούν. Και μόνο συνειρμικά, η ανάμνηση του ρόλου που έπαιξαν οι δύο φορείς στην χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, φέρνει ανατριχίλα. Τότε, οι Fannie Mae και Freddie Mac ήταν βασικό γρανάζι του μηχανισμού που μετέτρεψε το ρίσκο σε φούσκα. Αποστολή τους είναι να αγοράζουν στεγαστικά δάνεια από τις τράπεζες, να τα τιτλοποιούν και να τα μεταπωλούν σε επενδυτές, παρέχοντας ρευστότητα στο σύστημα. Και τότε είχαν «εσωτερικά κριτήρια» για την ποιότητα των δανείων που αγόραζαν, αλλά υπό την πίεση για αύξηση κερδών και με πολιτική στόχευση να στηρίξουν τη «διεύρυνση της ιδιοκατοίκησης», χαλάρωσαν σταδιακά τα στάνταρ τους. Αγόρασαν πολλά subprime στεγαστικά δάνεια υψηλού κινδύνου, δημιούργησαν τα λεγόμενα mortgage backed securities (MBS), που φαινομενικά ήταν ασφαλή, αλλά βασίζονταν σε δάνεια που δεν θα μπορούσαν να αποπληρωθούν εάν η αγορά «γύριζε». Και έτσι και έγινε, με τα γνωστά σε όλους αποτελέσματα… Αν και η σημερινή περίπτωση έχει μεγάλες διαφορές, και οι ομοιότητες δεν είναι λίγες, γεννώντας ανησυχία για μια επανάληψη του σκασίματος μιας νέας «φούσκας»…
Η Αττική χρειάζεται ενιαίο φορέα μετακινήσεων
Την ίδια ωρα, η Αττική μεγαλώνει, αλλά οι μετακινήσεις της παραμένουν χωρίς πυξίδα. Το κυκλοφοριακό συνεχίζει να «γονατίζει» την καθημερινότητα πολιτών και επισκεπτών, ενώ η αποσπασματικότητα στις παρεμβάσεις, η απουσία συντονισμού και η αδυναμία υλοποίησης ενός ενιαίου σχεδίου συντηρούν μια κατάσταση που μοιάζει στάσιμη. Σε αυτό το πλαίσιο, η επαναδιατυπωμένη πρόταση του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων για τη σύσταση ενός ενιαίου δημόσιου φορέα μετακινήσεων στην Αττική αποκτά επείγοντα χαρακτήρα. Όπως τονίζει ο πρόεδρος του Συλλόγου, Αθανάσιος Τσιάνος, δεν υπάρχει σήμερα κανένας μηχανισμός που να διαθέτει σφαιρική εικόνα των μετακινήσεων στο Λεκανοπέδιο, ούτε και τη θεσμική δυνατότητα να εισηγείται και –κυρίως– να εφαρμόζει ολοκληρωμένα μέτρα. Μέχρι την ίδρυση ενός τέτοιου επιτελικού φορέα, ο Σύλλογος προτείνει τη δημιουργία συντονιστικού οργάνου όλων των εμπλεκόμενων, με ξεκάθαρες ευθύνες, πόρους και χρονοδιάγραμμα. Ο χρόνος, όμως, κυλά αντίστροφα. Η ανάγκη αυτή γίνεται ακόμη πιο πιεστική καθώς η δημόσια συζήτηση στρέφεται στην επόμενη μεγάλη αστική πρόκληση που είναι η λειτουργία του Ελληνικού. Στο τραπέζι της κυβέρνησης έχει τεθεί η ανάγκη να αναβαθμιστεί άμεσα η Λεωφόρος Βουλιαγμένης, μέσω ανισόπεδων κόμβων και της σύνδεσής της με την Αττική Οδό, ώστε να μπορεί να «σηκώσει» τον κυκλοφοριακό φόρτο που θα φέρει ο νέος μητροπολιτικός πόλος. Η παρέμβαση δεν είναι πολυτέλεια. Είναι προϋπόθεση. Όπως επισημαίνουν οι συγκοινωνιολόγοι, τα έργα στη Βουλιαγμένης πρέπει να προηγηθούν της πλήρους λειτουργίας της επένδυσης – αλλιώς το οραματιζόμενο “νέο πρόσωπο” της πρωτεύουσας θα πνιγεί στα ίδια του τα μποτιλιαρίσματα.
